COSTING SYSTEMS IN COMBINED MANUFACTURING ACCORDING TO THE SCOPE AND ITS EFFECTS ON PROFIT: AN APPLICATION IN FLOUR FACTORIES

Yıl 2020, Cilt: 9 Sayı: 2, 141 - 164, 31.12.2020

İlknur Ergün

Öz

Production costs have different qualities in terms of their types. Due to these differences, different views come forward about how much the production costs will be included in the cost of the product and different cost calculations are made in line with the preferred understanding. The differences arising in the financial statement items created by using costing systems which have advantages and disadvantages compared to each other, affect the profit for the financial year. While it is easier to calculate with the full costing method, it is possible to have a decrease in operating profits while sales increase due to the fluctuations in production amount. Normal costing is the method recommended by international standards and includes fixed costs in production cost according to capacity utilization rate. However, the problems experienced in the full costing method do not disappear completely in this method either. Variable costing is a method that considers fixed costs and expenses as the expenses of the period, while including only the variable costs and expenses in the production costs. Operating profits are not affected by fluctuations in production as in other methods. However, this method is only suitable for reporting within the business.

Combined manufacturing is a form of production in which more than one product is produced simultaneously using the same first substance and material in the production process. All of these products produced together can be the main product, but it is possible to produce by-products as well as the main product. Bran is a by-product that occurs naturally beside flour in enterprises producing flour. Calculating the cost of the product in the combined manufacturing requires special consideration.

In the study, information was primarily provided about the properties of costs and cost methods, and then these methods were applied in three flour factories. With the execution, comparing the theoretical knowledge with the application results has become possible. In this way, it is thought that by comparing the profit and loss tables prepared according to different costing methods, useful information will be provided to the managers while making decisions

Anahtar Kelimeler

Production costs, combined production, full costing, normal costing, variable costing

BİRLEŞİK İMALATTA KAPSAMINA GÖRE MALİYETLEME SİSTEMLERİ VE KÂR ÜZERİNE ETKİLERİ: UN FABRİKALARINDA BİR UYGULAMA

Öz

Üretim maliyetleri türleri itibarı ile birbirinden farklı niteliklere sahiptirler. Bu farklılıklar nedeni ile üretim maliyetlerinin, mamul maliyetine ne ölçüde dahil edileceği ile ilgili farklı görüşler ortaya çıkmakta ve tercih edilen anlayış doğrultusunda farklı maliyet hesaplamaları yapılmaktadır. Birbirine göre üstünlükleri ve sakıncaları bulunan maliyetleme sistemleri kullanılarak oluşturulan finansal tabloların kalemlerinde ortaya çıkan farklılıklar, dönem kârlarını da etkilemektedir. Tam maliyet yöntemi ile hesaplama yapmak diğerlerine göre daha kolay iken, üretim miktarında meydana gelen dalgalanmalar nedeni ile satışlar artarken işletme kârlarında azalma olması mümkündür. Normal maliyet, uluslararası standartların da önerdiği yöntem olup kapasite kullanım oranına göre sabit maliyetleri üretim maliyetine dahil etmektedir. Ancak tam maliyet yönteminde yaşanan sorunlar bu yöntemde de tam olarak ortadan kalkmamaktadır. Değişken maliyet, üretim maliyetlerinin içerisine sadece değişken nitelikteki maliyet ve giderleri dahil ederken sabit maliyet ve giderleri dönemin gideri olarak kabul eden bir yöntemdir. İşletme kârları diğer yöntemlerdeki gibi üretimdeki dalgalanmalardan etkilenmez. Ancak bu yöntem sadece işletme içerisine yapılacak raporlamaya uygun olmaktadır.

Birleşik imalat, üretim sürecinde, aynı ilk madde ve malzeme kullanılarak aynı anda birden fazla mamul üretilen bir üretim şeklidir. Birlikte üretilen bu ürünlerin hepsi ana mamul olabileceği gibi ana mamul yanında yan mamullerin de üretilmesi mümkündür. Un üretimi yapan işletmelerde un yanında doğal olarak ortaya çıkan yan mamul kepektir. Birleşik imalatta mamul maliyetini hesaplamak özellikli bir durum arz etmektedir.

Çalışmada öncelikle maliyetlerin özellikleri ve kullanılan maliyet yöntemleri hakkında bilgi verilmiş ve ardından bu yöntemler ile üç un fabrikasında uygulama yapılmıştır. Yapılan uygulama ile teorik bilginin uygulama sonuçları ile karşılaştırılması mümkün olmuştur. Bu şekilde farklı maliyet yöntemlerine göre hazırlanan kâr zarar tablolarını karşılaştırarak, yöneticilere karar verirken faydalı olacak bilgilerin sağlanacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Üretim maliyetleri, Birleşik imalat, Tam maliyet, Normal maliyet, Değişken maliyet

Kaynakça

• Bursal, N. ve Ercan, Y. (2015). Maliyet Muhasebesi İlkeler ve Uygulamalar, 11. Basım, Der Yayınları, İstanbul Büyükmirza, H. K. (2017). Maliyet ve Yönetim Muhasebesi Tekdüzene Uygun Bir Yaklaşım Sistemi, 22. Basım Gazi Kitabevi Çakıcı, C. (2006). "Süper Değişken Maliyetleme (Throughput Costing)”, Mufad, S:30 (Haziran) Demirci, D, (2009). Değişken Maliyet Sisteminin Yönetim Kararlarına Etkisi ve Şeker Fabrikası Uygulaması, Basılmamış Yüksek Lisans Tezi, GÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü İşletme Anabilimdalı Muhasebe-Finansman Bilim Dalı, Ankara Gökçen, G., Çelenk, H., Horasan, E., (207). “Yönetim Muhasebesi ve Uygulamaları”, Beta Yayınevi, 2. Basım, İstanbul Gökçen, G., ve Öztürk, H., (2017). “Tam Maliyet ve Normal Maliyet Yöntemlerinin UFRS (TFRS) ve BOBİ FRS’ deki Düzenlemeler Çerçevesinde İncelenmesi”, Finans Ekonomi ve Sosyal Araştırmalar Dergisi, 2:2 Karakaya, M., (2014). “Maliyet Muhasebesi”, Gazi Kitabevi, 6.Baskı Ankara Kaygusuz, S.Y. ve Dokur, Ş., (2014). “Maliyet Muhasebesi”, Dora Yayınevi, 2. Baskı, Bursa KGK, TMS 2 Stoklar, https://www.kgk.gov.tr/ (Erişim Tarihi:15 Ocak 2020) Lazol,, İ., (2015). “Maliyet ve Yönetim Muhasebesi” Ekin Basım Yayın Dağıtım, Bursa Özerhan, Y. ve Yanık, S., (2015). “Açıklamalı ve Örnek Uygulamalı Türkiye Muhasebe Standartları, Türkiye Finansal Raporlama Standartları”, Türmob Yayınları