A PLAY OF CUSTOM: BESA YAHUT AHDE VEFA

Yıl 2013, Cilt: 15 Sayı: 1, 169 - 184, 01.03.2013

Yüksel Topaloğlu

Öz

Şemsettin Sami is a well-known figure in Turkish culture and literature, especially for his very important works in the fields of language and lexicography. However, he has a lot of unknown aspects which played second fiddle to this welldeserved reputation. Playwriting is one of them.Ş. Sami, as he engaged in the other genres of literature, didn’t neglected the drama and wrote several plays. His play Besa yahut Ahde Vefa which published in 1292 AH, is one of his first writing experiences in this genre. Besa yahut Ahde Vefa is a drama which was written according to an apprehension that had been a trend under name of national theatre in ‘Tanzimat’ era. In other words, the work, as it is highlighted by setting off in the title, is a play of custom. In the play the events occur around this custom and tradition called Besa that belongs to people of Albania which is the birthplace of Sami. Besa is a kind of oath and extremely important among Albanian customs. In this article, the play Besa yahut Ahde Vefa is reviewed and discussed with regard to fiction which oriented to reflect the custom, and the approach of the author to aforementioned custom

Anahtar Kelimeler

Turkish Literature, Theatre, Ş. Sami, Besa yahut Ahde Vefa

BİR TÖRE OYUNU: BESA YAHUT AHDE VEFA

Öz

Şemsettin Sami, Türk kültür ve edebiyat tarihinde özellikle dil ve sözlükçülük alanlarında yapmış olduğu son derece önemli çalışmaları ile tanınan bir şahsiyettir. Ancak onun biraz da bu haklı tanınmanın gölgesinde kalan ve çokça bilinmeyen başkaca yönleri de vardır. Oyun yazarlığı, bunlardan biridir. Ş. Sami, diğer edebiyat türleriyle uğraştığı gibi tiyatroyu da ihmal etmemiş ve bu türde oyunlar kaleme almıştır. Hicrî 1292 yılında yayımladığı Besa yahut Ahde Vefa adlı oyunu, bu sahadaki ilk kalem tecrübelerindendir. Besa yahut Ahde Vefa, Tanzimat döneminde milli tiyatro adı altında moda olan anlayışa bağlı olarak kaleme alınan bir tiyatro eserdir. Başka bir ifadeyle eser, başlıkta da öne çıkarılarak vurgulandığı gibi bir töre oyunudur ve oyun, Ş. Sami’nin doğduğu yer olan Arnavutluk halkının bir âdeti/töresi veya anlayışı üzerine döner: Besa. Besa, bir tür yemindir ve Arnavut töresinde son derece önemlidir. Bu makalede Besa yahut Ahde Vefa oyununun, bütünüyle töreyi yansıtmaya dönük olduğu dikkatlerden kaçmayan kurgusu ve yazarın söz konusu töreye yaklaşımı ele alınmış ve incelenmeye çalışılmıştır

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı, Tiyatro, Ş. Sami, Besa yahut Ahde Vefa