MAĞDUR HAKLARI VE GEREKSİNİMLERİ BAĞLAMINDA ENGELLİ MAĞDUR BİREYLER

Yıl 2017, Cilt: 19 Sayı: 1, 143 - 165, 30.06.2017

Aslihan Aykara , Semra Özkan

Öz

Suç
mağduru olma konusunu engelli bireyler özelinde ele alan bu çalışmada, engelli
bireylerin maruz kaldıkları suçun ardından uğradıkları zararın giderilmesi sürecinde
nasıl bir yaklaşımın izlenmesi gerektiği konusunda öneriler sunulması
amaçlanmıştır. Bununla birlikte onarıcı adalet yaklaşımının temel alınması
gerektiğine ilişkin görüşlere yer verilmiştir. Bu kapsamda öncelikle mağdur ve
suçtan zarar gören kavramlarına değinilmiş, engellilik, mağdur birey, engelli
bir mağdur birey olmak gibi kavramların üzerinde durularak konunun daha iyi
anlaşılabilmesi sağlanmaya çalışılmıştır. Daha sonra engelli mağdur bireylerin
hakları, sorunları ve gereksinimlerine yer verilmiş, bu haklarının yasal
düzenlemelerde nasıl ele alındığına değinilmiştir. Engelli mağdur bireylere
yönelik olarak onarıcı adalet yaklaşımı ile sosyal hizmet açısından engelli
mağdur bireylere yönelik bakış açısı arasındaki ortak noktalara yer verilmiştir.
Çalışma, engelli mağdur bireylere yönelik toplumun bakış açısının nasıl
değişmesi gerektiğine, bu bireylerin suça maruz kalmalarının ardından
gereksinimlerinin giderilmesi sürecinde nelere dikkat edilmesi gerektiğine ve
onarıcı adalet yaklaşımının bu noktada nasıl ele alınabileceğine ilişkin
önerilerle sonlandırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Engelli bireyler, mağdur hakları, engelli mağdur hakları, onarıcı adalet yaklaşımı, sosyal hizmet

Kaynakça

• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Ceza Muhakemesi Hukukunda Mağdurun Hukuki Durumunun İyileştirilmesine İlişkin Tavsiye Kararı, Tarih: 28.06.1985, Sayı: 11.
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Mağdura Yardım Edilmesi ve Mağduriyetin Önlenmesi Hakkında Tavsiye Kararı, Tarih: 17.09.1987, Sayı: 21.
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Suç Mağdurlarının Hakları, Desteklenmesi ve Korunması Hakkında Asgari Standartlar Oluşturmak Üzere Direktifi, Sayı: 2012/29/Eu, Tarih: 25.10.2012, Avrupa Birliği Resmi Gazetesi, Sayı: L. 315/57, Tarih: 14.11.2012.
• Avrupa Konseyi Bakanlar Komitesi Şiddet Suçu Mağdurlarına Tazminat Ödenmesine İlişkin Avrupa Sözleşmesi, Tarih: 24.11.1983.
• Bacanlı, Mehmet Rifat, Ceza Muhakemesinde Mağdurun Korunması, (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi), Ankara: T.C. Gazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Kamu Hukuku Anabilim Dalı Ceza ve Ceza Usul Hukuku Bilim Dalı, 2007.
• Baledarian, N. J. Interviewing skills to use with abuse victims who have developmental disabilities. Los Angeles, CA: Disability, Abuse and Personal Rights Project, 2004.
• Birleşmiş Milletler Çocuk Hakları Sözleşmesi, Tarih: 20.11.1989.
• Birleşmiş Milletler Engellilerin Haklarına İlişkin Sözleşme. Kabul Tarihi: 27.05.2009. Sayı. 2009/15137.
• Birleşmiş Milletler İşkencenin Önlenmesine Dair Sözleşme, Sayı: 39/46, Tarih:10.12.1984, Resmi Gazete Sayısı: 19799, Resmi Gazete Tarihi: 29.04.1988.
• Birleşmiş Milletler Suçtan ve Yetki İstismarından Mağdur Olanlara Adalet Sağlanmasına Dair Temel Prensipler Bildirisi, Sayı: 40/34, Tarih: 29.11.1985.
• Birleşmiş Milletler Uluslararası Ceza Mahkemesi Roma Tüzüğü, Tarih: 17.07.1998.
• Curry, Mary Ann ve Navarro, Fran, “Responding to Abuse Against Women with Disabilities: Broadening the Definition of Domestic Violence”, Family Violence Prevention Fund Health Alert, 8 (1), 2002, s. 1-5.
• Deal, William Paul ve Kristiansson, Viktoria, “Victims and Witnesses with Developmental Disabilities and the Prosecution of Sexual Assault”, The Voice, 1 (12), 2007, s. 1-8.
• Dönmezer, Sulhi ve Erman, Sahir, Nazari ve Tatbiki Ceza Hukuku, C. III, Beta Basım Yayım, İstanbul, 1997.
• Edwards, Ian, An Ambiguous Participant: The Crime Victim and Criminal Justice, 2004, s. 967-982.
• Elman, R. Amy, “Confronting the Sexual Abuse of Women with Disabilities”. National Online Resource Center on Violence Against Women, 2005. http//www.vawnet.org/SexualViolence/Research/VAWnetDocuments/ARSVDisability.php; Erişim Tarihi: 23.08.2016.
• Gözler, Kemal, “İdare Hukuku”, Bursa, Ekin Kitabevi, Cilt I, 2009, s. 107.
• Grossman, Susan F. ve Lundy, Marta,“Comparison of Persons with and without Disabilities Who Were Victims of Sexual Abuse and/or Sexual Assault”, Journal of Social Work in Disability and Rehabilitation, 7 (1), 2008, s. 19-46.
• Güriz, Adnan, “Adalet Kavramı”, 2001, Türkiye Felsefe Kurumu Yayınları.
• Holstein, James A. ve Miller, Gale. (1990). Rethinking victimization: An interactional approach to victimology, Symbolic Interaction, 13 (1), s. 103-122
• Howe, Keran, “Violence Against Women with Disabilities-An Overview of The Literature”, Women with Disabilities Australia, 2000.www.WWDA.org.au/keran.htm; Erişim Tarihi: 23.08.2016.
• Hughes, Rosemary B.,Curry, Mary Ann, Oschwald, Mary, Child, Beckie, Lund, Emily M., Sullivan, Michael J. ve Powers, Laurie R., “Respondingto Crime Victims with Disabilities: The Perspective of Law Enforcement”, Journal of Policy Practice, 10 (3), 2011, s. 185-205.
• IFSW. (2014). http://ifsw.org/get-involved/global-definition-of-social-work/; Erişim Tarihi: 14.12.2016.
• Jägervi, Lotta, “Who Wants to Be An Ideal Victim? A Narrative Analysis of Crime Victims' Self-Presentation”, Journal of Scandinavian Studies in Criminology and Crime Prevention, 15 (1), 2014, s. 73-88.
• Jahic, Galma ve Yeşiladalı, Burcu, Onarıcı Adalet: Yeni Bir Yaklaşım. G. Jahic ve B. Yeşiladalı (Ed.), Onarıcı Adalet, Mağdur Fail Arabuluculuğu ve Uzlaşma Uygulamaları: Türkiye ve Avrupa Bakışı, İstanbul 2008, s. 15-21.
• Johnson, Lee M., Mullick, Rehan ve Mulford, Charles L., “General Versus Specific Victim Blaming”, The Journal of Social Psychology, 142, 2002, s. 249-263.
• Kebbell, V. Witnesses with intellectual disabilities in court: What questions are asked and what influence do they have?. Legal and Criminological Psychology, 9, 2004, s. 23-35.
• Krähenbühl, Sarah J. ve Blades, Mark. The effect of interviewing techniques on young children's responses to questions. Child: Care, Health and Development, 32 (3), 2006, s. 321-331.
• Kunter, Nurullah, Yenisey, Feridun ve Nuhoğlu, Ayşe, Muhakeme Hukuku Dalı Olarak Ceza Muhakemesi Hukuku, 16. Basım, İstanbul: Beta Basım Yayım Dağıtım, 2008.
• Kurt, Senem, “Hayek’in Özgürlük ve Adalet Teorisi”, Uluslararası Yönetim İktisat ve İşletme Dergisi, 2 (3), 2006, s. 199-213.
• Mağdurların Cezai Takibatlardaki Durumu Hakkındaki Konsey Çerçeve Kararı, 2001, Avrupa Toplulukları Resmi Gazete Tarihi: 23.03.2001.
• Özek, Çetin, Suç Mağdurlarının Korunması ile İlgili Bazı Sorunlar, İHFM, 21, 1984, s. 1-4.
• Özürlüler ve Bazı Kanun ve Kanun Hükmünde Kararnamelerde Değişiklik Yapılması Hakkında Kanun. Kanunun Numarası: 5378. Kabul Tarihi: 01.07.2005. Yayımlandığı Resmi Gazete Tarihi: 07.07.2005. Yayımlandığı Resmi Gazete Sayısı: 25868.
• Poole, Debra A. ve Lamb, Michael E. Investigative interviews of children: A guide for helping professionals. Washington, DC: American Psychological Association,1998.
• Roberts, K. P. ve Powell, Martine B. Describing individual incidents of sexual abuse: A review on the effects of multiple sources of information on children’s reports. Child Abuse and Neglect, 25, 2001, s. 1643-1659.
• Rosenberg, Sue, and Abbeduto, Leonard. Language and communication in mental retardation: Development, processes, and intervention. Hillsdale, NJ: Lawrence Erlbaum, 1993.
• Ruback, R. Barry ve Singh, Purnima. Ingroup Bias, Intergroup Contact and the Attribution of Blame for Riots. Psychology and Developing Societies, 19, 2007, s. 249-265.
• Sokullu Akıncı, Füsun, Viktimoloji (Mağdurbilim) 2. Basım. İstanbul: Beta Basım Yayın Dağıtım, 1999.
• Strang, Heather, “Repair or Revenge”, Victims and Restorative Justice. Oxford: Clarendon Press, 2002, s. 8-24.
• UNDP Türkiye, Türkiye’de Mağdur Haklarının ve Mağdurlara Verilen Hizmetlerin Güçlendirilmesi: Etkin Uygulamaya Doğru Raporu, 2014.
• Van Ness, Daniel N. ve Strong, Karen Heetderks, Restoring Justice: An Introduction to Restorative Justice, New Providence, NJ: Anderson Publishing, 2010.
• Van Nijnatten, Carolus ve Heestermans, Marianne, “Interviewing Victims of Sexual Abuse with An Intellectual Disability: A Dutch Single Case Study”, Journal of Social Work Practice, 24 (4), 2010, s. 391-407.
• Wemmers, Jo-Anne, “Victim Participation and Therapeutic Jurisprudence”, Victims and Offenders, 3 (2-3), 2008, s. 165-191.
• Yavuz, Hakan, “Onarıcı Adalet ve Uzlaştırma Kurumu Bağlamında Ceza Adalet Sisteminde Mağdurun Konumu”, Türkiye Adalet Akademisi Dergisi, 23, 2015, s. 85-115.