Biyomimikri Farkındalık Ölçeğinin Geliştirilmesi: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: Özel Sayı, 318 - 345, 30.05.2025

Cansel Hocaoğlu , Eylem Bayır , Sertaç Arabacıoğlu

https://doi.org/10.24315/tred.1647296

Öz

Doğa temelli çözümler ve biyomimikri düşüncesine dayanan tasarımlar, doğal ekosistemlerin korunması, iyileştirilmesi ve sürdürülebilirliği açısından kritik bir öneme sahiptir. Biyomimikri düşüncesi, okul eğitiminde ve öğrenme-öğretim süreçlerinde giderek daha fazla yaygınlaşmaktadır. Ancak, öğrencilerin tasarım problemleri için doğa temelli çözümler geliştirmede çocukların veya acemi tasarımcıların biyomimikri düşüncesini ne kadar kullanabilecekleri konusunda hala net bir görüş birliği yoktur. Bu nedenle bu araştırmanın temel amacı, ortaokul düzeyindeki öğrencilerin tasarım sürecinde doğa temelli çözümler ve biyomimikri farkındalığı ile tasarım problemlerine nasıl yaklaştıklarını ölçebilecek bir araç geliştirmektir. Açımlayıcı Faktör Analizleri için 300, Doğrulayıcı Faktör Analizleri için 400 öğrenci olmak üzere toplamda 700 altıncı ve yedinci sınıf ortaokul öğrencisi ile yürütülen araştırmada, 19 maddenin yük verdiği “Doğadan İlham Alma” ve “Biyomimikrinin Kavramsallaştırılması” olmak üzere iki boyutlu Biyomimikri Farkındalık Ölçeği geliştirilmiştir. Araştırma kapsamında ölçme aracının güvenirlik, geçerlik, iç tutarlılık gibi temel özellikleri değerlendirilmiştir. Araştırma kapsamında geliştirilen ölçme aracı, çocukların veya acemi tasarımcıların doğa temelli çözümler üretme ve biyomimikri düşüncesine yönelik farkındalık düzeylerini daha net bir şekilde ortaya koyarak, alan yazınına katkı sağlayabileceği düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Biyomimikri düşüncesi , Farkındalık , Ortaokul öğrencileri , Ölçme aracı

Etik Beyan

Bu araştırma kapsamında gerçekleştirilen veri toplama süreçleri, “Trakya Üniversitesi Sosyal ve Beşeri Bilimler Araştırmaları Etik Kurulu” etik kurulunun E-29563864-050.03.04-55343 sayılı belgesi ile onaylanmıştır.

Destekleyen Kurum

Bu araştırma Trakya Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projesi kapsamında desteklenmiştir.

Proje Numarası

2024/146

Teşekkür

Bu çalışma, ilgili çalışmanın birinci yazarı tarafından yürütülen "Biyomimikri ve Tersine Mühendislik Temelli STEM Uygulamalarının Üstün Yetenekli Öğrenciler Üzerine Etkilerinin Karşılaştırılması" başlıklı lisansüstü tez çalışması kapsamında gerçekleştirilmiştir. Çalışmanın özeti, 16. Ulusal Fen Bilimleri ve Matematik Eğitimi Kongresi (UFBMEK2024) kapsamında 04-07 Eylül 2024 tarihinde Edirne'de sunulmuştur.

Kaynakça

• Alawad, A. A., & Mahgoub, Y. M. (2014). The impact of teaching biomimicry to enhance thinking skills for students of art education in higher education. Pensee, 76(4).
• Apedoe, X. S., Reynolds, B., Ellefson, M. R., & Schunn, C. D. (2008). Bringing engineering design into high school science classrooms: The heating/cooling unit. Journal of Science Education and Technology, 17(5), 454–465. https://doi.org/10.1007/s10956-008-9114-6
• Baumeister, D., Tocke, R., Dwyer, J., Ritter, S., & Benyus, J. (2014). Biomimicry Resource Handbook: A Seed Bank of Best Practices. CreateSpace Independent Publishing Platform. https://biomimicry.net/the-buzz/resources/biomimicry-resource- handbook/
• Benyus, J. M. (1997). Biomimicry: Innovation inspired by nature. HarperCollins.
• Biomimicry 3.8. (2015). Biomimicry Thinking: Biomimicry DesignLens package. https://synapse.bio/blog//essential-elements-of-biomimicry
• Biomimicry Institute. (2017). The Biomimicry Design Process. Biomimicry Toolbox. https://toolbox.biomimicry.org/methods/process/
• Brown, T. A. (2006). Confirmatory factor analysis for applied research. New York, NY: Guilford Press.
• Brown, T. A. (2015). Confirmatory factor analysis for applied research (2nd ed.). The Guilford Press.
• Browne, M.W. & Cudeck, R. (1993). Alternative ways of assessing model fit. In K.A. Bollen & J.S. Long (Eds.), Testing structural equation models (pp.136-162). Newbury Park, CA: Sage.
• Bursal, M. (2019). SPSS ile temel veri analizleri. Ankara: Anı Yayıncılık Büyüköztürk, Ş. (2017). Sosyal bilimler için veri analizi el kitabı (23. Baskı). Pegem Akademik Yayıncılık.
• Canbazoglu Bilici, S., Kupeli, M. A., & Guzey, S. S. (2021). Inspired by nature: an engineering design-based biomimicry activity. Science Activities-Projects and Curriculum Ideas in STEM Classrooms, 58(2), 77–88. https://doi.org/10.1080/00368121.2021.1918049
• Clason, D. L. ve Dormody, T. J. (1994). Analyzing data measured by individual Likert-type items. Journal of Agricultural Education, 35(4), ss. 31- 35.