OKUL ÖNCESİ DÖNEM ÇOCUKLARINDA AKRANLAR TARAFINDAN DIŞLANMANIN YORDAYICILARI

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 1, 193 - 202, 26.01.2022

Selen Zorbaz , İnan Arıkan Sinem Gül

https://doi.org/10.24315/tred.884775

Cited By: 1

Öz

Bu çalışmada okul öncesi dönem çocuklarının akranları tarafından dışlanmasında prososyal davranışların, öğretmenle kurulan ilişkinin ve akranlara karşı saldırgan davranışların rolünün incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda okul öncesi eğitime devam eden 249 çocuk için 25 öğretmenden bilgi toplanmıştır. Çalışmanın hipotezlerini test etmek amacıyla gerçekleştirilen çoklu regresyon analizi sonuçlarına göre öğretmenle olan yakınlık ve akranlarla saldırgan davranışlar akranlar tarafından dışlanmanın yordayıcısı olarak bulunurken; öğretmenle olan çatışma ve prososyal davranışlar yordayıcı olarak bulunmamıştır. Okul öncesi dönem çocuklarında akranlar tarafından dışlanmayı etkileyen faktörler ve yapılabilecek önleyici ve müdahale edici çalışmalar literatür ışığında tartışılmıştır

Anahtar Kelimeler

akranlar tarafından dışlanma, prososyal davranışlar, öğretmenle yakınlık, öğretmenle çatışma, saldırgan davranışlar

Kaynakça

• Arnold, D. H., Homrok, S., Ortiz, C., & Stowe, R. M. (1999). Direct observation of peer rejection acts and their temporal relation with aggressive acts. Early Childhood Research Quarterly, 14(2), 183-196.
• Bolger, K. E., & Patterson, C. J. (2001). Developmental pathways from child maltreatment to peer rejection. Child Development, 72(2), 549-568.
• Buhs, E. S., & Ladd, G. W. (2001). Peer rejection as antecedent of young children's school adjustment: An examination of mediating processes. Developmental Psychology, 37(4), 550.
• Büyüköztürk. Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. Ve Demirel, F. (2015). Bilimsel araştırma yöntemleri. Pegem Akademi, Ankara.
• Chang, L., Liu, H., Wen, Z., Fung, K. Y., Wang, Y., & Xu, Y. (2004). Mediating teacher liking and moderating authoritative teachering on chinese adolescents' perceptions of antisocial and prosocial behaviors. Journal of Educational Psychology, 96(2), 369.
• Chen, C. C., McComas, J. J., Hartman, E., & Symons, F. J. (2011). A prospective sequential analysis of the relation between physical aggression and peer rejection acts in a high-risk preschool sample. Early Education & Development, 22(4), 574-592.
• Coie, J. D., Lochman, J. E., Terry, R., & Hyman, C. (1992). Predicting early adolescent disorder from childhood aggression and peer rejection. Journal of Consulting and Clinical psychology, 60(5), 783-792.
• Coie, J., Terry, R., Lenox, K., Lochman, J., & Hyman, C. (1995). Childhood peer rejection and aggression as predictors of stable patterns of adolescent disorder. Development and Psychopathology, 7(4), 697-713.
• Çalık, T., Özbay, Y., Özer, A., Kurt, T., ve Kandemir, M. (2009). İlköğretim okulu öğrencilerinin zorbalık statülerinin okul iklimi, prososyal davranışlar, temel ihtiyaçlar ve cinsiyet değişkenlerine göre incelenmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, 60(60), 555-576.
• Dağlıoğlu, E. (2014). Erken çocukluk dönemi öğretmenin özellikleri (İ. Diken, Ed.). Erken Çocukluk Eğitimi, içinde (syf. 482 - 515). Pegem Akademi, Ankara.
• Demir, E ve Köse, M. (2016). Öğretmenlerin rol modelliği hakkında öğretmen görüşleri. Akademik Bakış Dergisi, 53, 38-57.
• Demirtaş-Zorbaz, S., Özer, A., Gençtanırım-Kurt, D. ve Ergene, T. (2016). Öğretmen – öğrenci ilişki ölçeği’nin (ööiö) uyarlanması. Eğitimde ve Psikolojide Ölçme ve Değerlendirme Dergisi, 7(2), 407-418.
• Demol, K., Leflot, G., Verschueren, K., & Colpin, H. (2020). Revealing the transactional associations among teacher-child relationships, peer rejection and peer victimization in early adolescence. Journal of Youth and Adolescence, 49(11), 2311-2326.
• Dinçer, Ç., Baş, T., Teke, N., Aydın, E., İpek, S. & Göktaş, İ. (2019). Okul öncesi dönem çocuklarının kişilerarası problem çözme ve sosyal becerileri ile akran ilişkilerinin değerlendirilmesi. Bolu Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 19(3), 882-900.
• Donohue, K. M., Perry, K. E., & Weinstein, R. S. (2003). Teachers' classroom practices and children's rejection by their peers. Journal of Applied Developmental Psychology, 24(1), 91-118.
• Ergene, T., Demirtaş-Zorbaz, S., Kurt, D. G., ve Ozer, A. (2018). Çocuk davranış ölçeğinin Türkçe’ye uyarlanması. Elementary Education Online, 17(4), 1960-1971.
• Erol, A. ve Gülay Ogelman, H. (2020). Çocukların saldırganlık ve akran şiddetine maruz kalma düzeylerinin akranları tarafından sevilme düzeyleri üzerindeki yordayıcı etkisinin incelenmesi. Adnan Menderes Üniversitesi Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 11(1), 14-21.
• Godleski, S. A., Kamper, K. E., Ostrov, J. M., Hart, E. J., & Blakely-McClure, S. J. (2015). Peer victimization and peer rejection during early childhood. Journal of Clinical Child & Adolescent Psychology, 44(3), 380-392.
• Gunnar, M. R., Sebanc, A. M., Tout, K., Donzella, B., & Van Dulmen, M. M. (2003). Peer rejection, temperament, and cortisol activity in preschoolers. Developmental Psychobiology: The Journal of the International Society for Developmental Psychobiology, 43(4), 346-368.
• Gülay Ogelman H. ve Ersan, C. (2014). Okul öncesi öğretmenlerinin sınıf yönetimi stratejilerinin çocukların akran ilişkileri üzerindeki etkisi. Bartın University Journal of Faculty of Education, 3(2) , 63-84
• Gülay, H . (2009). Okul öncesi dönemde akran ilişkiler. Balıkesir Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 12 (22) , 82-93
• Hughes, J. N., Zhang, D., & Hill, C. R. (2006). Peer assessments of normative and individual teacher–student support predict social acceptance and engagement among low-achieving children. Journal of School Psychology, 43(6), 447-463.
• Ladd, G. W. (2010). The Child behavior scale: applications and research findings. Arizona: Parkview Publications.
• Ladd, G. W. ve Profilet, S. M. (1996). The Child Behavior Scale: A teacher-report measure of young children's aggressive, withdrawn, and prosocial behaviors. Developmental Psychology, 32(6), 1008-1024.
• Menting, B., Van Lier, P. A., & Koot, H. M. (2011). Language skills, peer rejection, and the development of externalizing behavior from kindergarten to fourth grade. Journal of Child Psychology and Psychiatry, 52(1), 72-79.
• Mercer, S. H., & DeRosier, M. E. (2008). Teacher preference, peer rejection, and student aggression: A prospective study of transactional influence and independent contributions to emotional adjustment and grades. Journal of School Psychology, 46(6), 661-685.
• Olson, S. L. (1992). Development of conduct problems and peer rejection in preschool children: A social systems analysis. Journal of Abnormal Child Psychology, 20(3), 327-350.
• Salı, G. (2014). Okulöncesi dönem çocuklarında akran ilişkilerinin ve akran şiddetine maruz kalmanın çeşitli değişkenler açısından incelenmesi. Çukurova Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 43(2), 195-216.
• Sandstrom, M. J., & Coie, J. D. (1999). A developmental perspective on peer rejection: Mechanisms of stability and change. Child development, 70(4), 955-966.
• Sebanc, A. M. (2003). The friendship features of preschool children: Links with prosocial behavior and aggression. Social development, 12(2), 249-268.
• Solak Arabacı, M. ve Demircioğlu, H. (2019). 5-6 yaş grubu çocukların akran ilişkilerinin incelenmesi. Yaşam Becerileri Psikoloji Dergisi, 3(6), 205-221.
• Tabachnick, B.G. & Fidell, L.S. (2007). Using multivariate statistics (5th ed.). Pearson Education, Inc:Allyn and Bacon.
• Trentacosta, C. J., & Shaw, D. S. (2009). Emotional self-regulation, peer rejection, and antisocial behavior: Developmental associations from early childhood to early adolescence. Journal of applied developmental psychology, 30(3), 356-365.
• Uzmen, S., ve Mağden, D. (2002). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden altı yaş çocuklarının prososyal davranışlarının resimli çocuk kitapları ile desteklenmesi. M.Ü. Atatürk Eğitim Fakültesi Eğitim Bilimleri Dergisi, 15, 193-212.
• Wang, M., Wang, J., Deng, X., & Chen, W. (2019). Why are empathic children more liked by peers? The mediating roles of prosocial and aggressive behaviors. Personality and Individual Differences, 144, 19-23.
• Wood, J. J., Cowan, P. A., & Baker, B. L. (2002). Behavior problems and peer rejection in preschool boys and girls. The Journal of Genetic Psychology, 163(1), 72-88.
• Wood, J. J., Emmerson, N. A., & Cowan, P. A. (2004). Is early attachment security carried forward into relationships with preschool peers?. British Journal of Developmental Psychology, 22(2), 245-253.
• Yalçıntaş Sezgi̇n, E . (2018). Okulöncesi öğretmenlerin akran zorbalığı ilişkin algı ve görüşleri: Zorbalık davranışları tespitleri, zorbalık davranışları karşısında uyguladıkları stratejiler ve aldıkları önlemler. Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 33(1) , 85-104.