SOSYAL BİLGİLER DERS KİTAPLARINDA SAĞLIK İLE İLGİLİ İÇERİKLERE YER VERİLME DURUMU

Yıl 2022, Cilt: 12 Sayı: 2, 880 - 895, 30.05.2022

Aydan Ustaoğlu Çelik , Çiğdem Kozaner Yenigül

https://doi.org/10.24315/tred.943021

Cited By: 2

Öz

Sağlık konusu tıbbın konusu gibi görünse de sosyal bilimlerin de incelediği konular arasında yer almaktadır. Çünkü sağlık, toplumsal ve bireysel hayatın en önemli olgusudur. Bu araştırmanın amacı, Sosyal bilgiler ders kitaplarında sağlık ile ilgili içeriklere yer verilme durumunun incelenerek tespit edilmesidir. Bu amaç doğrultusunda, 2019- 2020 eğitim-öğretim yılında kullanılan 4, 5, 6, ve 7. sınıf sosyal bilgiler ders kitapları ve öğretim programı veri kaynağı olarak kullanılmıştır. Verilerin analizinde doküman ve betimsel analiz yöntemi kullanılmıştır. Ders kitaplarında sağlık ile ilgili içerik ve temalar belirlenerek, öğrenme alanlarına göre analiz edilerek tablolar halinde düzenlenmiştir. Sonuç olarak her sınıf düzeyinde sağlık ile ilgili içeriklere rastlanmıştır fakat konuların öğrenme alanları ve sınıf düzeylerine göre eşit dağılmadığı, özellikle 7. Sınıf düzeyinde daha az yer verildiği görülmüştür. Bu durum özellikle günümüzde yaşanan sağlık sorunları ve Covid-19 pandemi süreci de göz önünde bulundurularak, toplumsal hayata hazırlayan bir ders olma özelliği ile sosyal bilgilerde sağlık ile ilgili içerik ve konuların daha fazla yer verilme durumunun gerekliliğini ortaya çıkarmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, Sağlık, Ders kitabı, Öğrenme alanı

Kaynakça

• Akdağ, H. (2014). Sosyal bilgilerin tanımı, amacı ve Türkiye’deki önemi. R. Turan ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar (s. 1-24). Ankara: Pegem Akademi.
• Alu, A. (2017). Sağlığın temel kavramları. Sağlık Yönetimi Dergisi, 1 (2), 32-41.
• Aytaç, Ö. & Kurtdaş, M. Ç. (2015). Hastalığın toplumsal kökenleri ve sağlık sosyolojisi. Fırat Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25 (1), 231-250.
• Baltacı, A. (2019). Nitel araştırma süreci: Nitel bir araştırma nasıl yapılır? Ahi Evran Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 5 (2), 368-388.
• Bröder, J., vd. (2017). Health literacy in childhood and youth: a systematic review of definitions and models. BMC Public Health, 17(361), 2-25.
• Çınar, S, Ay, A. ve Boztepe, H. (2018). Çocuk sağlığı ve sağlık okuryazarlığı. Sağlıkta Performans ve Kalite Dergisi, 14 (2), 25-39.
• Çoban, T. & Özcebe (2019). Çocuklarda sağlığın geliştirilmesinde sağlık okulyazalılığının rolü. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 17(3), 337-349.
• Demirkaya Gedik, H. (2008). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konular. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(1), 117-134.
• Gömleksiz, M. N. & Cüro, E. (2011). Sosyal bilgiler dersi öğretim programının toplumsal ihtiyaçları karşılama düzeyine ilişkin öğretmen görüşleri. Milli Eğitim, 190, 145-166.
• Gülersoy, A.E. (2013). İdeal ders kitabı arayışında sosyal bilgiler ders kitaplarının bazı özellikler açısından incelenmesi. International Journal of New Trends in Arts, Sports & Science Education, 2 (1), 8-26.
• Güngör, S. ve Erdem, R. (2019). Sağlıklı yaşam sendromuna dair kavramsal bir inceleme. G.Ü. İslahiye İİBF Uluslararası E-Dergi, 3(3), 121-131.
• Güzel, D. & Şimşek, A. (2012). Milli Eğitim Şûralarında ders kitapları. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 23, 172-216.
• Hagell, A., Rigby, E. & Perrow, F. (2015). Promoting health literacy in secondary schools: A review. British Journal of School Nursing, 10 (2), 82-87.
• İnel, Y. ve Urhan, E. (2018). Model analizi etkinliği: Ortaokul öğrencileri hangi değerleri, kimden öğreniyor? Gelecek Vizyonlar Dergisi, 2(1), 44- 51. https://doi.org/http://dx.doi.org/10.29345/futvis.30
• Kaya, E. (2020). Hayat bilgisi, sosyal bilgiler ve fen bilgisi derslerinin temeli: Toplu öğretim sistemi. Ankara: Pegem Akademi.
• Kaymakçı, S. (2012) Sosyal bilgiler programında ilişkilendirmeler. Abant İzzet Baysal Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 12 (2), 273-304.
• Kılcan, B., Seyhan, O. & Güneş, G. (2020). Sağlık okuryazarlığı ve sosyal bilgiler. R. Turan ve H. Akdağ (Ed.) Sosyal bilgiler öğretiminde yeni yaklaşımlar- IV (s. 204-225). Ankara: Pegem Akademi.
• Kurtdaş, M. (2016). “Sağlıklı yaşam!” Sloganı etrafında şekillenen yeni tüketim biçimleri. Sosyolojik Düşün, 1 (1), 1-10.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2005). İlköğretim Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı ve Kılavuzu (6. ve 7. sınıflar). Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2013). İlköğretim 4 Sosyal Bilgiler Öğretmen Kılavuz Kitabı. Ankara: MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2018). Sosyal Bilgiler Dersi Öğretim Programı (İlkokul ve Ortaokul 4, 5, 6 ve 7. Sınıflar). MEB.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019a). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler 6 Ders Kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı (2019b). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler 7 Ders Kitabı. Ankara: Devlet Kitapları Müdürlüğü.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (1973). Milli Eğitim Temel Kanunu. https://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.1739.pdf
• Öztürk, T. & Veziroğlu, K. (2020). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel olayların durumu. Uluslararası Karamanoğlu Mehmetbey Eğitim Araştırmaları Dergisi, 2 (2), 180-193.
• Patton, M. Q. (2018). Nitel araştırma ve değerlendirme yöntemleri (Çev. M. Bütün ve S. B. Demir). Ankara: Pegem Akademi.
• Pelitoğlu, F., Çıldır Pelitoğlu, F. ve Özgür, S. (2013). İlköğretim öğrencileri için sağlık tutum ölçeği geliştirilmesi. Necatibey Eğitim Fakültesi Elektronik Fen ve Matematik Eğitimi Dergisi, 7 (1), 32-56.
• Sağlam, M., Vural, L. & Akdeniz, C. (2011). Küreselleşmenin Türkiye’deki ilköğretim sosyal bilgiler ve ders kitaplarında görülen yansımaları. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 10 (35), 01-15.
• Sönmez, S. (2015). Ortaöğretimde sağlık okuryazarlığı. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Hacettepe Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Sönmez, S. ve Bilir Seyhan, G. (2016). MEB 2013 okul öncesi eğitim programının sağlık kavramı açısından incelenmesi. Turkish Online Journal of Qualitative Inquiry, 7 (1), 146-174.
• Şahin, E. (2019). Ortaokul ve İmam Hatip Ortaokulu Sosyal Bilgiler 5 Ders Kitabı. Ankara: Anadol Yayıncılık.
• Şahin, İ. ve Özata, E. (2009). Türkiye'deki sağlık eğitiminin Finlandiya, Amerika (New Jersey ve Massachusetts), Kanada (Saskatchewan) sağlık eğitimleriyle karşılaştırılması. Sakarya Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 17(1), 606-623.
• Taşkın, A. & Memişoğlu, H. (2019). Sosyal bilgiler ders kitaplarında güncel konulara yer verilme durumunun incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi, 27 (2), 599-610.
• Turan, R. (2018). 2017 ilkokul ve ortaokul sosyal bilgiler dersi öğretim programı üzerine genel bir değerlendirme. Ulusal Sosyal Bilimler Dergisi, 19, 295-328.
• Türk Dil Kurumu-TDK (2021). Güncel Türkçe sözlük. https://sozluk.gov.tr/
• Tüysüz, S. (2019). İlkokul Sosyal Bilgiler 4 Ders Kitabı. Ankara: Tuna Matbaacılık.
• Wach, E. (2013). Learning about qualitatice documet analysis. https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/bitstream/handle/20.500.12413/2989/PP%20InBrief%2013%20QDA%20FINAL2.pdf?sequence=4.
• World Health Organization (1946) “Constitution of the World Health Organization”. https://www.who.int/about/who-we-are/constitution
• World Health Organization (2012). Health education: Theoretical concepts, effective strategies and core competencies. WHO Regional Office for the Eastern Mediterranean. https://apps.who.int/iris/handle/10665/119953
• Yapıcı, M. (2004). İlköğretim 1. Kademe ders kitaplarının öğrenci düzeyine uygunluğu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi, 6 (1), 121-130.
• Yıldırım, A. & Şimşek, Y. (2018). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yılmazel, G. & Çetinkaya, F. (2016). Sağlık okuryazarlığının toplum sağlığı açısından önemi. TAF Prev Med Bull, 15 (1), 69-74.