Bilanço Dışı Kalemlerin Türk Mevduat Bankalarının Finansal Performansı Üzerine Etkileri

Yıl 2023, Cilt: 37 Sayı: 3, 197 - 205, 15.07.2023

Burak Büyükoğlu Ahmet Şit Berna Doğan Başar

Öz

Çalışmada bilanço dışı kalemlerin, Türk Bankacılık sektöründe faaliyet gösteren mevduat ban- kalarının performanslarına etkileri incelenmiştir. Çalışmada 2010 ile 2021 dönemleri arasında Türkiye’de kesintisiz faaliyet gösteren 17 mevduat bankasının verileri veri seti oluşturulmuştur. Çalışmada performans göstergeleri olan aktif karlılık oranı ve özsermaye karlılık oranı bağımlı değişken olarak kullanılırken bağımsız değişkenler örneklem bankalarının bilançolarından elde edilen garanti ve kefalet, taahhütler, türev finansal araçlar ve emanet ve rehinli kıymetler kullanıl- mıştır. Çalışmanın veri seti ile oluşturulan modeller, sistem dinamik panel veri analizi (SGMM) yön- temi ile tahmin edilmiştir. Tahmin sonucunda elde edilen bulgulara göre türev finansal araçların mevduat bankalarının performansına negatif etkisi bulunurken emanet ve rehinli kıymetlerin ise performansı arttırıcı etkisi olduğu sonuçları elde edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Banka performansı, bilanço dışı kalemler, gölge bankacılık

Effects of Off-Balance Sheet Items on the Financial Performance of Turkish Deposit Banks

Öz

In the study, the effects of off-balance sheet items on the performance of deposit banks operating in the Turkish banking sector were examined. In the study, a data set of 17 deposit banks operat- ing uninterruptedly in Turkey between 2010 and 2021 was created. In the study, the return on assets ratio and return on equity ratio, which are performance indicators, were used as dependent variables, while the independent variables were guarantee and surety, commitments, derivative financial instruments, and escrow and pledged assets obtained from the balance sheets of sample banks. The models created with the data set of the study were estimated by the system dynamic panel data analysis method. According to the findings obtained as a result of the estimation, while derivative financial instruments have a negative effect on the performance of deposit banks, the results of the performance-enhancing effect of trust and pledged assets have been obtained.

Anahtar Kelimeler

Bank performance, off-balance sheet items, shadow banking

Kaynakça

• Abad, J., D’Errico, M., Killeen, N., Luz, V., Peltonen, T., Portes, R., & Urbano, T. (2022). Mapping exposures of EU banks to the global shadow bank- ing system. Journal of Banking and Finance, 134, 106168. [CrossRef]
• Ağırman, E., Serçemeli, M., & Özcan, M. (2013). Shadow banking: an over- view. In 9th Iberian international business conference, Braga-Portugal. http://www3.eeg.uminho.pt/economia/nipe/iibc2013/6.3.pdf.
• Aldasoro, I., Fender, I., Hardy, B., & Tarashev, N. (2020). Effects of Covid-19 on the banking sector: the market’s assessment, BIS Bulletin no. 12. 1-9 May 7. https://www.bis.org/publ/bisbull12.htm. Accessed 24 July 2020.
• Arellano, M., & Bond, S. (1991). Some tests of specification for panel data: Monte Carlo evidence and an application to employment equations. Review of Economic Studies, 58, 277–297.
• Arellano, M., & Bover, O. (1995). Another look at the instrumental variable estimation of error-components models. Journal of Econometrics, 68(1), 29–51. [CrossRef]
• Aydın, A. (2000). Bilanço dışı işlemler. Bankacılık Dergisi, 34(01), 1–5.
• Bankacılık Düzenleme ve Denetleme Kurumu [BDDK]. (2022). Bankacılık sektörü verileri. https://www.bddk.org.tr/BultenAylik
• Bejaoui, R., & Bouzgarrou, H. (2014). Determinants of Tunisian bank profit- ability. International Journal of Business and Finance Research, 8(4), 121–131.
• Blundell, R., & Bond, S. (1998). Initial conditions and moment restrictions in dynamic panel data models. Journal of Econometrics, 87(1), 115–143. [CrossRef]
• Coşkun, E., & Kök, D. (2011). Çalışma sermayesi politikalarının karlılık üzerine etkisi: Dinamik panel uygulaması. Ege Akademik Bakış, 11(5), 75–85.
• Dinç, Y. (2015). Gölge bankacılık tanımı. Y. Dinç içinde, Gölge Bankacılıktan Regüler Bankacılığa Geçiş (ss. 19–30). Beta Yayınları.
• Doruk, Ö. T. (2014). Gölge bankacılık ve Türkiye. Türkiye Bankalar Birliği Yayınları, 300, 1–174.
• Fang, S., Qian, X., & Zou, W. (2020). The empirical relation between loan risk and collateral in the shadow banking system: Evidence from China’s entrusted loan market. International Review of Economics and Finance, 67, 42–54. [CrossRef]
• Haltom, R. C. (2010). Out from shadows: The run on shadow banking sys- tem and a framework for reform, region focus, third quarter, 2010(Q3), 22–25.
• Jagtiani, J., Saunders, A., & Udell, G. (1995). The effect of bank capital requirements on bank off-balance sheet financial innovations. Jour- nal of Banking and Finance, 19(3–4), 647–658. [CrossRef]
• Koyuncu, M. B., & Yay, G. G. (2020). Shadow banking system in context of 2008 global crisis. International Conference on Economics. 1–5. Eskisehir Osmangazi University.
• McCulley, P. (2007). Teton reflections. PIMCO Global Central Bank Focus, 2, 1–5.
• Oktar, S., & Eroğlu, N. (2015). 2007 küresel finansal kriz ve gölge bankacılık. Marmara Üniversitesi İİBF Dergisi, 37(2), 307–326.
• Okur, M., Çatıkkaş, Ö., & Ersoy, M. (2018). Bir gölge bankacılık uygulaması olarak gayrimenkul finansmanında alternatif bir faizsiz finansman modeli: Ipoteğe dayalı paylaşımlı faizsiz finansman modeli. İşletme Araştırmaları Dergisi, 10(4), 384–400.
• Parnes, D. (2022). Banks' off-balance sheet manipulations. Quarterly Review of Economics and Finance, 86, 314–331. [CrossRef]
• Pozsar, T. A. (2012). Shadow banking: A view from the USA. Routledge. Roodman, D. (2009). A note on the theme of too many instruments. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 71(1), 135–158. [CrossRef]
• Roubini, N., & Mihm, S. (2011). Kriz Ekonomisi: Dünya Ekonomisinin Çöküşü ve Geleceği (Çeviren: Tezcan, I.). Pegasus Yayınları, .
• Tursun, A. (2021). Alternatif konut finansman sistemi olarak tasarrufa dayalı faizsiz finans sistemleri: Gölge bankacılık ve özün önceliği kavramları çerçevesinde sistemin değerlendirilmesi. Hacettepe University Journal of Economics & Administrative Sciences/Hacettepe Üniversitesi Iktisadi ve Idari Bilimler Fakültesi Dergisi, 40(1), 164–183.
• Yetiz, F. (2016). Bankacılığın doğuşu ve Türk bankacılık sistemi. Niğde Üni- versitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 107–117.
• Zhang, J., & Malikov, E. (2022). Off-balance sheet activities and scope economies in US banking. Journal of Banking and Finance, 141, 106534. [CrossRef]