Konya Beyşehir’de Gedik Ahmed Paşa Camii

Yıl 2023, Cilt: 13 Sayı: 26, 1 - 25, 21.07.2023

Ahmet Yavuzyılmaz

https://doi.org/10.33207/trkede.1198633

Öz

Konya ve çevresi tarih öncesi çağlardan günümüze kadar yerleşime sahne olmuş Anadolu’nun kadim şehirlerinden birisidir. Türklerin 1071 yılında Malazgirt Zaferiyle Türk Yurdu haline getirdiği bu topraklar başta Sultan ve ailesi olmak üzere devlet adamları, varlıklı insanlar tarafından sayısız ata yadigarı eserler ile donatılmıştır. Bunlar içerisinde camiler, medreseler, kervansaraylar, hamamlar, çeşmeler, köprüler gibi çok sayıda eser vücuda getirmişlerdir. Şüphesiz bunlar içerisinde İslamiyet’i kabul etmiş olan toplumların en önemli dini yapısı olan camiler gelmektedir. İslamiyet’le birlikte ortaya çıkan cami mimarisi farklı coğrafyalar da farklı malzeme ve yapım tekniklerinde inşa edildikleri görülür. Bunlar içerisinde taşıcı sistemi ve üst örtüsü ahşap olan yapılar ayrı bir grubu oluşturmaktadır. İlk örneklerini Karahanlı ve Gazneliler devrinde gördüğümüz ahşap direkli cami geleneği Türklerle birlikte Anadolu’ya taşınarak en zengin örneklerini yine bu topraklarda ortaya koymuşlardır. Konya’da Sahib Ata Camii ile başlayan ahşap direkli cami geleneği Beyşehir’de Eşrefoğlu Camii ile devam etmiştir. Eşrefoğlu Camiinden esinlenerek başta Konya ve çevresi olmak üzere Anadolu’nun diğer şehirlerinde ve köylerinde bu tarz camileri görmek mümkündür. Bunlardan birisi de Beyşehir’in Üstünler Mahallesinde bulunan Gedik Ahmet Paşa Camii’dir. Bu çalışmada Gedik Ahmed Paşa Camii plan, mimari, süsleme, malzeme ve teknik özellikleri bakımından tanıtılarak farklı bölgelerdeki benzer örneklerle karşılaştırmaları yapılarak ilim alemine tanıtılacaktır.

Anahtar Kelimeler

Konya/Beyşehir, Ahşap Direkli Camii, minber, mihrap

Kaynakça

• ALTUN, Ara (1988), Ortaçağ Türk Mimarisinin Anahatları İçin Bir Özet. Arkeoloji ve Sanat Yayınları, İstanbul.
• AKOK, Mahmut (1946), “Kastamonu’nun Kasaba Köyünde Candarlıoğlu Mahmud Bey Camii”, Belleten, X/38, 293-302.
• ASLANAPA, Oktay (2015), Türk Sanatı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• BAHAR, Hasan (2011), “İlkçağda Beyşehir”, Konya Ansiklopedisi, 2, 94-100, Konya.
• BAŞAR, Mehmet Emin ve ŞİMŞİR, Zekeriya (2007), “Ahırlı’daki Türk Devri Yapıları” Bozkır’ın Dünü ve Bugünü Sempozyumu (12 Kasım 2006), Konya, 355-369.
• CLAVİJO, Ruy Gonzalez de (2016), Timur Devrinde Kadis’ten Semerkand’a Seyahat, Çev. Ö. Rıza Doğrul, Köprü Kitapları, İstanbul.
• ÇAL, Halit (2000), Niğde Şehrindeki Ahşap Tavanlı Camiler ve Mescidler, Kültür Bakanlığı, Ankara.
• ÇAM, Nusret (1999), İslam’da Sanat Sanatta İslam, Akçağ Yayınevi, Ankara.
• DENİKE, B. (1986), “Türkistan’da Ahşap Oymalı Birkaç Abide”, Çev. Ali Osman Uysal, Vakıflar Dergisi, XX, 29-38.
• DENKTAŞ, Mustafa (2001), “Kayseri-Develi Şıhlı Kasabası Yusuf Ağa Cami”, Prof. Dr. Zafer Bayburtluoğlu’na Armağan, Sanat Yazıları, Kayseri Büyükşehir Belediyesi, Kayseri, 201-205.
• DURAN, Remzi (1988), “Konya-Sarayönü’nde Üç Ahşap Camii”, Vakıflar Dergisi, 20, 47-63.
• ERDEMİR, Yaşar (1983), “Karaman’ın Nakışlı Ahşap Camilerinden Bir Örnek: Hoca Mahmut Camii”, Karaman Türk Dili ve Yunus Emre, Konya, 44-51.
• ERDEMİR, Yaşar (1985), “Konya-Beyşehir Bayındır Köyü Camii”, Vakıflar Dergisi, XIX, 193- 206.
• ERDEMİR, Yaşar (1987), “Tokat Yöresindeki Ahşap Camilerin Kültürümüzdeki Yeri”, Türk Tarihinde ve Kültüründe Tokat Sempozyumu, Ankara, 295-312.
• ERDEMİR, Yaşar (2002), “Nakışlı Ahşap Camilerimizin Klasik Dönemdeki Zengin Bir Temsilcisi: Doğanhisar Ulu Camii”, VI. Ortaçağ ve Türk Dönemi Kazı Sonuçları ve Sanat Tarihi Sempozyumu (08-10 Nisan 2002 Kayseri), Kayseri, 381-396.
• ERDEMİR, Y. (1999), Beyşehir Eşrefoğlu Süleyman Bey Camii ve Külliyesi, Beyşehir Vakfı, Beyşehir.
• ERDEMİR, Yaşar (2007), “Bozkır Yöresindeki Ahşap Camilerin Zengin Süslemeli Örneği: Hisarlık Camii ve Yöreye Etkileri”, Bozkır’ın Dünü ve Bugünü Sempozyumu (12 Kasım 2006), Konya, 333-354.
• ERDEMİR, Yaşar ve YAVUZYILMAZ, Ahmet (2021), “Malazgirt Zaferiyle Anadolu’ya Taşınan Ahşap Direkli Camilerin Konya Örnekleri”, 950.Yılında Malazgirt Zaferi ve Sultan Alp Arslan, 424-437, Ihlamur Kitap, İdeal Kültür Yayıncılık, İstanbul.
• ERDOĞRU, M. Akif (2011), “Selçuklu Dönemi”, Konya Ansiklopedisi, 2, 100-101, Konya.
• KARAMAĞRALI, Haluk (1982), “Sahipata Caminin Restitüsyonu Hakkında Bir Deneme”, Rölöve Restorasyon Dergisi, 3, 49-76.
• KUNDURACI, Osman (1997), “Konya Altınekin İlçesi Ali Paşa Camii”, S.Ü. Fen Edebiyat Fakültesi Dergisi, 11, Konya, 143-159.
• KURAN, Aptullah (1972), “Anadolu’da Ahşap Sütunlu Selçuklu Mimarisi”, Malazgirt Armağanı, Ankara, 179-186.
• OTTO DORN, Katharina (1967), “Die Ulu Dschami in Sivrihisar”, Anadolu (Anatolia), IX, 161-168.
• ÖNEY, Gönül (1971), Ankara’da Türk Devri Dini ve Sosyal Yapıları, Ankara Üni. Basımevi, Ankara.
• ÖNGE, Yılmaz (1971), “Anadolu’da XIII-XIV. Yüzyılın Ahşap Camilerinden Bir Örnek: Beyşehir Köşk Köyü Mescidi”, Vakıflar Dergisi, 9, 291-296.
• ÖNGE, Yılmaz (1973), Konya Meram Mesiresindeki Mimari Bir Manzume, Vakıflar Dergisi, 10, 367-383.
• TUĞLACI, Pars (1985), Osmanlı Şehirleri, Milliyet Yayınları, İstanbul.
• ŞİMŞİR, Zekeriya (2007), “Ilgın Yukarı Çiğil Kasabasında İki Ahşap Cami”, Uluslararası Türk Sanatı ve Arkeolojisi Sempozyumu Yeni İpek Yolu Konya Kitabı X, Konya, 607-620.
• ŞİMŞİR, Zekeriya (2014), “Sille’nin Osmanlı Dönemi Camileri. I”, Ulusal Sille Sempozyumu (26-27 Eylül 2013), Konya, 303-320.
• YAVUZYILMAZ, Ahmet (2019), “Konya’da Yayınlanmamış Ahşap Direkli Bir Köy Camii”, Yaşar Erdemir’e Armağan Sanat Tarihi Yazıları, 99-123, Konya.