The Fictional Structure of Güngör Di̇lmen's Victim Play

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 30, 437 - 450, 23.07.2025

Sibel Bayram

https://doi.org/10.33207/trkede.1672401

Öz

Kurban is a work of rebellion against tradition and authority based on mythological and religious elements. Written by Güngör Dilmen in 1967, Kurban reinterprets the Medea story as a modern tragedy by adding Anatolian traditions. Bearing the characteristics of ancient Greek tragedy, Kurban combines the local with the universal. It tells the story of Zehra's rebellion in a male-dominated society and her tragic end. Zehra's struggle is not an individual one, but a universal one in which the conscience of society is questioned. In the village, where social justice and equality do not exist, Zehra is expected to accept her husband Mahmut's imposition of a woman as a wife. Women have been forced to submit to the tradition of kuma for thousands of years before. Therefore, what happened to Zehra is not the first time and will not be the last. Zehra's rebellion is not approved by anyone, including the women in the village. Although Zehra thinks that she will get support from the people around her, especially women, Zehra is alone in her struggle. Even though the other women are unhappy with this tradition, they have no choice but to accept it and advise Zehra to submit to it. With the religious stories, dreams and narratives used, Zehra's dramatic situation, her helplessness is put in the centre and the character experiences her tragic fate that cannot be changed.

Anahtar Kelimeler

Başkaldırı , tragedya , mitoloji , kadın.

Güngör Dilmen’in Kurban Oyununun Kurgusal Yapısı

Öz

Kurban, mitolojik, dinî öğelerle kurulu töreye, otoriteye bir başkaldırı eseridir. Güngör Dilmen tarafından 1967 yılında yazılan Kurban Medea hikâyesine Anadolu’nun geleneklerini katarak modern tragedya olarak yeniden yorumlar. Antik Yunan tragedya özelliklerini taşıyan Kurban, yerel ile evrenseli birleştirir. Erkek egemen toplumda, üzerine kuma getirilmek istenen Zehra’nın başkaldırışı ve trajik sonunu anlatır. Zehra’nın mücadelesi aslında bireysel değildir, toplumun vicdanının sorgulandığı evrensel bir mücadeledir. Sosyal adaletin ve eşitliliğin olmadığı köyde Zehra’dan, eşi Mahmut’un kuma getirmesini kabullenmesi beklenir. Daha önce de binlerce yıl kadınlar, kuma geleneğine boyun eğmek zorunda kalırlar. Bu yüzden Zehra’nın başına gelenler ilk değildir ve son da olmayacaktır. Zehra’nın isyanı köydeki kadınlar dâhil kimse tarafından tasvip edilmez. Zehra başta çevresindeki insanlardan, özellikle kadınlardan destek alacağını düşünse de mücadelesinde yalnızdır. Diğer kadınlar, bu gelenekten dolayı mutsuz da olsalar kabul etmekten başka çareleri yoktur, Zehra’ya da boyun eğmesini tavsiye ederler. Kullanılan dini hikâyeler, rüya ve anlatılarla Zehranın dramatik durumu, çaresizliği ortaya konulur ve karakter değiştirilemeyen trajik kaderini yaşar

Anahtar Kelimeler

Rebellion , tragedy , mythology , woman.

Kaynakça

• ANLI, İrem (2020), Psikanalize Giriş, Nobel Tıp Kitabevleri, İstanbul.
• ARISTOTELES, (1987), Poetika, Çev. İsmail Tunalı, Remzi Kitabevi, İstanbul.
• ÇETİN, Özgür (2008), Kurban İle İlgili İnanç ve Tutumlar, Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• COŞGUN, Melih,“Chantal Mouffe’da Antagonizma’nin Kökenleri Üzerine Bir Deneme”, https://www.academia.edu erişim tarihi:10.02.2025
• DİLMEN, Güngör (2008), Kurban, Mitos Boyut Yayınları, İstanbul.
• FREUD, Sigmund (2016), Rüyaların Yorumu, Öteki Yayınevi, İstanbul.
• GÜNEŞ, Mehmet (2007), “Başkaldıran Kadının Dramı: Kurban”, Turkish Studies, 2(1), 247-251.
• KEÇELİ, Fatma (2003), “Güngör Dilmen’in Oyunlarında “Mitolojik, Tarihsel ve Fantastik Olan”ın Kullanımı”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 16(16), 18-45.
• PULAT, Ali ve Bayraktutan, Segül (2019), “Güngör Dilmen’in Tiyatrolarında Toplumsal Temalar”, Akademik Dil ve Edebiyat Dergisi, 3(3), 374-393.
• ŞENER, Sevda (1970), “Kurban Üzerine Bir İnceleme”, Tiyatro Araştırmaları Dergisi, 1(1), 49-68.