A Showcase in the Modernization Process: The London Exhibition of 1862 and the Representation of the Ottoman Empire

Yıl 2025, Cilt: 15 Sayı: 30, 451 - 486, 23.07.2025

Aziz Tekdemir

https://doi.org/10.33207/trkede.1710459

Öz

It is possible to take the fair or exhibition organizations organized for the promotion of commercial, industrial, agricultural, military and cultural commodities back to ancient times. The increase in production in the European States after the industrial revolution brought along the need for new markets and raw materials. In order to meet this need, international exhibitions have been organized since the second half of the nineteenth century with the aim of promoting industrial products and production tools. In addition, these exhibitions aimed to announce the developments and innovations of countries in the fields of science, industry, technology and agriculture to the whole world. Industry exhibitions pioneered by France and England were held for the marketing of raw materials from the colonies of the concerned countries and the products produced with this raw material. The exhibitions, which were initially started for industrial and commercial purposes, also caused interaction between the culture and local arts of the European and non-European states. The London exhibition, which was the culmination of similar events held at the national level in France from the end of the 18th century and in various European countries in the first half of the 19th century, was recorded as the first international exhibition. The exhibition opened in London in 1851 inspired other international exhibitions held after that. Following the London Exhibition, an international exhibition was held in London for the second time in 1862, after the 1853 New York and 1855 Paris exhibitions. Since the second half of the 19th century, the Ottoman Empire showed interest in international exhibitions and aimed to introduce its products to the whole world by sending them to fairground.
In this paper, it is planned to evaluate the international exhibition held in London in 1862 by comparing the British press and the Ottoman archive documents.

Anahtar Kelimeler

England , London , Ottoman Empire , exhibition , production , industry

Modernleşme Sürecinde Bir Vitrin 1862 Londra Sergisi ve Osmanlı Devleti’nin Temsili

Öz

Ticari, sanayi, zirai, askeri ve kültürel metaların tanıtımı amacıyla düzenlenen fuar veya sergi organizasyonlarını kadim zamanlara kadar götürmek mümkündür. Sanayi devrimi sonrası Avrupa devletlerinde üretimin artması, yeni pazar ve hammadde ihtiyacını da beraberinde getirmiştir. Bu ihtiyacın giderilebilmesi için sanayi ürünlerinin ve üretim araçlarının tanıtılması amacı ile XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren uluslararası sergiler düzenlenmeye başlanmıştır. Ayrıca bu sergilerle ülkelerin bilim, sanayi, teknoloji ve tarım alanlarındaki gelişme ve yeniliklerinin tüm dünyaya duyurulması amaçlanmıştır. Öncülüğünü İngiltere ve Fransa’nın üstlendiği sergiler, ilgili ülkelerin sömürgelerinden gelen hammadde ve bu hammadde ile üretilen mamullerin pazarlanmasına yönelik olarak yapılmıştır. Başlangıçta sanayi ve ticari amaçla başlatılan sergiler, Avrupa ile Avrupa dışında bulunan devletlerin kültür ve yerel sanatları arasında, etkileşime de sebep olmuştur. XVIII. yüzyılın sonlarından itibaren Fransa'da ulusal düzeyde ve XIX. yüzyılın ilk yarısında çeşitli Avrupa ülkelerinde düzenlenen benzer etkinliklerin doruk noktası olan Londra sergisi ilk uluslararası sergi olarak kayda geçmiştir. 1851 yılında Londra’da açılan sergi bundan sonra düzenlenen diğer uluslararası sergilere de ilham kaynağı olmuştur. Londra Sergisinin akabinde 1853 New York ve 1855 Paris sergilerinden sonra 1862’de ikinci defa Londra’da uluslararası bir sergi düzenlenmiştir. XIX. yüzyılın ikinci yarısından itibaren Osmanlı Devleti uluslararası sergilere ilgi göstermiş, hükümran olduğu büyük coğrafyanın her biri kendine has özellikler taşıyan ürünlerini fuarlara göndererek tüm dünyaya tanıtmayı hedeflemiştir.
Bu çalışmada 1862 yılında Londra’da düzenlenen uluslararası serginin, dönemin İngiliz basın ve literatürü ile Osmanlı arşiv belgeleri karşılaştırılarak değerlendirilmesi planlanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

İngiltere , Londra , Osmanlı Devleti , sergi , üretim , sanayi

Kaynakça

• I. Başbakanlık Osmanlı Arşiv Belgeleri ve Gazeteler
• A.AMD (Bab-ı Asafi Amedi Kalemi)
• A.DVN MHM (Bab-ı Asafi Mühimme Kalemi)
• A. MKT. MHM (Sadaret Mühimme Kalemi)
• A.MKT.NZD (Sadaret Mektubi Nezaret ve Devair Kalemi)
• A.MKT.UM (Sadaret Mektubi Vilayet-i Umumi Kalemi)
• HR. MKT (Hariciye Mektubi Kalemi)
• HR. TH. (Hariciye Tahrirat Kalemi)
• HR. SFR (Hariciye Nezareti Sefaretler)
• HR. İD. (Hariciye İdare Kalemi)
• İ. DH (İrade Dahiliye)
• İ. HR (İrade Hariciye)
• İ.MMS (İrade Meclis-i Mahsus)
• MB.İ (Mabeyn-i Hümayun İradeleri)
• Ceride-i Havadis
• The Exhibition Times
• Mecmua-i Fünun
• II. İnceleme ve Araştırma Eserler
• AKÇURA, Gökhan, (2009), Türkiye Sergicilik ve Fuarcılık Tarihi, Tarih Vakfı Yayınları, İstanbul.
• AUERBACH, Jefferey A., (1999), The Great Exhibition of 1851, Yale Universty Press, London.
• GERMANER, Semra, (1991), “Osmanlı İmparatorluğu’nun Uluslararası Sergilere Katılımı ve Kültürel Sonuçları” Tarih ve Toplum, XVI- 95, İstanbul, 33-40.
• House of Representatives, Industrial Exhibition at London In 1862, Congress 37, Session 1, No: 8.
• Kadri (1279), “Tarih-i Sergi Bervech-i Umumi”, Mecmua-i Fünun, No:9, 386-394.
• LUCKHURST, K. W. “The Great Exhibition of 1851”, Journal of the Royal Society of Arts, C. 99, S. 4845.
• MARTAL, Abdullah, (1999), Değişim Sürecinde İzmir’de Sanayileşme: 19. Yüzyıl, İzmir.
• MEYER, Jonathan, (2006), Great Exhibitions London-New York, Paris, Philadelphia 1851-1900, Antique Collectors’ Club, Suffolk.
• ÖNSOY, Rıfat, (1984), “Osmanlı İmparatorluğunun Katıldığı İlk Sergiler ve Sergi-i Umumi-i Osmani (1863 İstanbul Sergisi”, Belleten, 185, Ankara, 195-235.
• ____________, (1998), Tanzimat Dönemi Osmanlı Sanayii ve Sanayileşme Politikası, Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları, Ankara.
• Remembrances of the Great International Exhibition, 1862, (1862), London.
• ŞİRİN, İbrahim, (2017), “Dünya Fuarları ve Osmanlı Modernleşmesi, History Studies, 9-2, 189-204.
• The Art Journal Illustrated Catalogue of the Intarnational Exhibition 1862.
• TEKDEMİR, Aziz, (2018), “1851 Londra Sergisi ve Osmanlı Devleti’nin Katılışı”, Akademik İncelemeler Dergisi, 13-1, 297-321.
• YILDIZ, Gültekin, (2001), “Ottoman Participation in World’s Columbian Exposition (Cgicago-1893), Türklük Araştırmaları Dergisi, S. 9, Mart 2001, s. 132-167.
• Türkçe sözlük, (2011), TDK yayınları. Ankara.