Evaluation of unnecessary test requests based on free prostate- specific antigen testing

Yıl 2025, Cilt: 6 Sayı: 3, 70 - 74, 30.09.2025

Eda Şahin , Havva Yasemin Çinpolat

Öz

Objective: As the demand for healthcare services increases, so does the frequency of laboratory test requests, leading to a rise in unnecessary testing. In this study, we aimed to evaluate the extent of unnecessary free prostate- specific antigen (fPSA) testing by analyzing prostate-specific antigen (PSA) and fPSA test requests at our hospital.
Methods: We retrospectively reviewed PSA and fPSA test requests recorded in the hospital information system at Çanakkale Onsekiz Mart University Hospital between January 1, 2021, and December 31, 2023. Requests for fPSA were classified as unnecessary when PSA levels were either <4 ng/mL or >10 ng/mL, when fPSA was ordered alone without a PSA test, or when fPSA was ordered together with PSA at the initial request when PSA levels were between 4 and 10 ng/mL. Additionally, according to the Rational Laboratory Use Test Request Procedure, PSA tests ordered at intervals shorter than 28 days were also considered unnecessary. The distribution of test requests was analyzed by clinical department.
Results: Of the 2,728 fPSA tests, 2,522 (92.4%) were deemed unnecessary. Specifically, 2,306 (92%) of 2,507 requests from outpatient clinics and 216 (97.3%) of 221 requests from inpatient services were unnecessary. According to the Rational Test Request Procedure, 11.3% of PSA test requests were considered unnecessary.
Conclusion: Unnecessary laboratory test orders contribute to increased healthcare costs and may lead to more invasive procedures due to false-positive results. Collaboration with clinicians and the elimination of unit-specific test request forms may help reduce unnecessary test utilization.

Anahtar Kelimeler

diagnostic tests , prostate-specific antigen , health care costs

Etik Beyan

Ethical approval for this retrospectively designed study was obtained from the Ethics Committee of the Graduate School of Çanakkale Onsekiz Mart University Rectorate (date: 09.05.2024, decision no: 07/08).

Destekleyen Kurum

No financial support was received for this study.

Teşekkür

None.

Serbest prostat spesifik antijen testi üzerinden gereksiz test isteminin değerlendirilmesi

Öz

Amaç: Sağlık hizmetlerine olan talebin artması ile test istemleri de artmaktadır. Bununla birlikte gereksiz istemler de artmıştır. Çalışmamızda, hastanemizde istem yapılan prostat spesifik antijen (PSA) ve serbest PSA (fPSA) testlerini inceleyerek, fPSA testi için yapılan gereksiz test istemlerini değerlendirmeyi amaçladık.
Yöntem: Çanakkale Onsekiz Mart Üniversitesi Hastanesinde 01.01.2021 ve 31.12.2023 tarihleri arasında istenmiş olan PSA ve fPSA testlerine hastane otomasyon sistemi üzerinden erişim sağlayarak retrospektif olarak inceledik. PSA değeri <4 ng/mL veya >10 ng/mL iken PSA ile istenen fPSA; PSA değeri ilk istemde 4 ng/mL ve 10 ng/mL arasında iken istenen fPSA veya tek başına istenen fPSA istemlerini ‘gereksiz test istemi’ olarak değerlendirdik. Ayrıca Akılcı Laboratuvar Kullanımı Akılcı Test İstemi Prosedürü’ne göre 28 günden daha sık istenen PSA değerlerini de gereksiz test istemi olarak nitelendirdik. Yapılan test istemlerinin bölümlere göre dağılımlarını inceledik.
Bulgular: İstem yapılan 2728 fPSA testinden 2522 (%92.4)’sinin gereksiz test istemi olduğunu belirledik. Polikliniklerden yapılan 2507 fPSA isteminin 2306 (%92)’sı gereksizken yataklı servislerden yapılan 221 testin 216 (%97.3)’sı gereksizdi. Akılcı Test İstemi Prosedürü’ne göre ise gereksiz PSA isteminin %11.3 olduğunu saptadık.
Sonuç: Laboratuvar testlerindeki gereksiz istemler sağlık alanındaki harcamalarının artmasının yanı sıra yanlış pozitif sonuçlardan kaynaklanan daha fazla invaziv girişimlerin de yapılmasına neden olmaktadır. Laboratuvar tetkik komisyonu klinikler ile iş birliğiyle içerisinde çalışarak ve birime özgü formlar kaldırılarak gereksiz test istemleri azaltılabilir.

Anahtar Kelimeler

tanısal testler , prostat-spesifik antijen , sağlık hizmeti maliyetleri

Kaynakça

• 1. Heneghan C, Glasziou P, Thompson M, et al. Diagnostic strategies used in primary care. BMJ. 2009;338:b946.
• 2. Lang T. Laboratory demand management of repetitive testing-time for harmonisation and an evidenced based approach. Clin Chem Lab Med. 2013;51(6):1139-40.
• 3. Fryer AA, Smellie WS. Managing demand for laboratory test: a laboratory toolkit. J Clin Pathol. 2013;66(1):62-72.
• 4. Küçük A, Use of laboratory tests of public hospitals and cost analysis in Turkey. Turk J Clin Lab. 2021;3:315-23.
• 5. Rang M. The Ulysses syndrome. Can Med Assoc J. 1972;106(2):122-3.
• 6. Balk SP, Ko YJ, Bubley G. Biology of prostate-specific antigen. J Clin Oncol. 2003;21(2),383-91.
• 7. Akbayır S, Muşlu N. Prostat Kanseri Tanısında Prostat Spesifik Antijen ve Türevleri. Türk Klinik Biyokimya Derg. 2016;14(3):189-204.
• 8. Sahillioğlu B, Erden G, Erdoğan S, Yıldırımkaya MM. Türk erkeklerindeki prostat kanseri tanısında serbest/total prostat spesifik antijen oranının tanısal yeterlilik bakımından değerlendirilmesi ve uygun cutt off değerinin araştırılması. Turk Hij Den Biyol Derg. 2008;65(3):121-5.
• 9. Filella X, Alcover J, Molina R, et al. Usefulness of proprostate-spesific antigen in the diagnosis of prostate cancer. Anticancer Res. 2007;27(1B):607-10.
• 10. Tefik T, Şanlı Ö, Esen T. Klinik pratikte prostat biyopsi endikasyonu için PSA’nın kullanımı. Baltacı S. Ürolojide Yeni Ufuklar. Ankara: Ayrıntı Basımevi. 2010:19-32.
• 11. Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Tetkik ve Teşhis Hizmetleri Daire Başkanlığı, Akılcı Laboratuvar Kullanımı Projesi, Akılcı Laboratuvar Kullanımı Akılcı Test İstem Prosedürü.https://shgmtetkikdb.saglik.gov.tr/TR- 53825/akilci-laboratuvar-kullanimi-akilci-test-istem- proseduru.html. Accessed:05.08.2024
• 12. Baykan Ö, Bülte S. Test İstem Panelindeki Lokalizasyon Değişikliklerinin İstenen Tetkik Sayılarını Azaltma Üzerine Etkisi. Türk Klinik Biyokimya Derg. 2018;16(1):42-7.
• 13. Türkiye İstatistik Kurumu Veri Portalı, Sağlık Harcamalarıİstatistikleri,2022. https://data.tuik.gov.tr/Bulten/Index?p=Saglik-Harcamalari- Istatistikleri-2022-49676. Accessed:17.08.2024
• 14. Thomas RE, Vaska M, Naugler C, Turin TC. Interventions at the laboratory level to reduce laboratory test ordering by family physicians: Systematic review. Clin Biochem. 2015;48(18):1358-65.
• 15. Savaş V, Köken T, Demir Eksikliği Anemisinin Tanısında Gereksiz Test İstemi ve Maliyet Verimliliği. Türk Klinik Biyokimya Derg. 2019;17(1):17-22.
• 16. Kocatürk E, Canik A, Alataş Ö. Gereksiz test istemlerinin sPSA ve serum lipidleri testleri üzerinden incelenmesi. Türk Klinik Biyokimya Derg. 2015;13(3):101- 6. 17. Tekçe BK, Dikbaş O, Tekçe H, Tosun M. Tiroid fonksiyon testi istemlerinin algoritmaya uygunluk ve fiyat etkinlik açısından değerlendirilmesi. Abant Medical Journal. 2013;2(2):114-8.
• 18. Karakoyun İ, Çolak A, Arslan FD, Aksıt MZ, Çakmak Ö. An example for investigation of unnecessary laboratory testing: Free PSA test. Tepecik Eğit. ve Araşt. Hast. Dergisi. 2017;27(1):47-51.
• 19. Zorbozan N, Akarken İ. Gereksiz Tekrar Edilen Total PSA Testleri; Minimum Retest İnterval ve RCV ile Değerlendirme. Türk Klinik Biyokimya Derg. 2019;17(1):42-7.
• 20. Zhi M, Ding EL, Theisen-Toupal J, Whelan J, Arnaout R. The landscape of inappropriate laboratory testing: a 15- year meta-analysis. PLoS One. 2013;8(11):e78962.
• 21. Gandhi TK, Kachalia A, Thomas EJ, et al. Missed and delayed diagnoses in the ambulatory setting: a study of closed malpractice claims. Ann Intern Med. 2006;145(7):488-96.
• 22. The Association for Clinical Biochemistry and Laboratory Medicine, National minimum retesting intervals in pathology,March2021. https://www.rcpath.org/static/253e8950-37214aa28ddd4bd94f73040e/g147_nationalminimum_retesting_inter vals_in_pathology.pdf. Accessed:26.08.2024
• 23. Ateş Y, Aba G. Patoloji Laboratuvar Rutininde Akılcı Laboratuvar Kullanımı: Tetkik İstemlerinin Retrospektif Değerlendirmesi. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi. 2019;10(25):612-30.