Yerel Siyasi Elitlerin Cinsiyet, Eğitim ve Parti Kimliği Açısından Dönüşümü: 2014, 2019 ve 2024 Mahalli İdare Seçimlerinde Türkiye ve Bitlis Değerlendirmesi

Yıl 2025, Cilt: 10 Sayı: 2, 83 - 97, 04.10.2025

Berfin Göksoy Sevinçli

https://doi.org/10.31454/troyacademy.1748669

Öz

Bu çalışma, 2014, 2019 ve 2024 yerel seçimlerinde Türkiye genelinde ve Bitlis kentinde göreve gelen belediye başkanlarının (Büyükşehir Belediye Başkanları hariç) siyasi elit profilini cinsiyet, eğitim durumu ve siyasi parti aidiyeti ekseninde karşılaştırmalı olarak incelemektedir. Nitel araştırma desenlerinden vaka analizi yönteminin kullanıldığı çalışmada, Yüksek Seçim Kurulu (YSK) verileri başta olmak üzere kamuya açık dokümanlar analiz edilmiştir.
Araştırmanın sonuçları, incelenen on yıllık süreçte hiçbir kadın belediye başkanının seçilmediğini, böylece cinsiyet temelinde bir temsilsizliğin yapısal hale geldiğini ortaya koymuştur. Eğitim profilinde ise taban seviyenin yükseldiği ve yükseköğrenim mezunu başkanların ağırlık kazandığı, ancak bu eğilimin siyasi konjonktüre bağlı olarak dalgalandığı tespit edilmiştir. Belediyelerin siyasi parti dağılımındaki keskin değişimlerin ise büyük ölçüde ulusal siyasi rüzgârların yerel bir yansıması olduğu görülmüştür. Nihai olarak, Bitlis’teki yerel siyasal elit profilinin, ulusal siyasetin belirleyiciliği ve bölgedeki yerleşik sosyo-kültürel yapının kesişiminde şekillendiği anlaşılmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Mahalli İdare Seçimleri , Belediye Başkanı , Siyasi Elit , Yerel Siyaset , Bitlis

Kaynakça

• Bahçeci, H., I.; Görmez, K. (2016). “Discussions of local autonomy in Türkiye”. Global Journal on Humanites & Social Sciences, (4), 151-159.
• Başaran, İ.; Babacan, A. (2025). “Belediye Başkanı Aday İmajının Seçmen Davranışına Etkisi”. Oğuzhan Sosyal Bilimler Dergisi, 7(1), 1-15.
• Coşkun, V. (2015). “30 Mart Yerel Seçimleri ve BDP”. Dicle Üniversitesi Hukuk Fakültesi Dergisi, 19(30-31), 61-76.
• Erciyas, S.; Baykal, A. (2019). Mart Seçimlerine Doğru Dünden Bugüne Partilerin Yerel Yönetim Vizyonu. Ankara: SETA Vakfı Yayınları, 31.
• İzci, F.; Geylani, D. (2019). “Kayyım Sisteminin Demokratik Yönetim İlkeleri ve Yasal Açıdan Değerlendirilmesi”. Avrasya Sosyal ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 6(6), 562-573.
• Kamalak, İ. (2013). “Yerelin Yerel Seçimlere Etkisi: Belediye Başkan Adayları Üzerinden Bir İnceleme”. Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 15(3), 419-446.
• Kiriş, H. M.; Gül, H. (2008). “Türkiye’de Siyasal Eğilimlerin Dönüşümü: Yerel Seçimler Bağlamında Bir Çözümleme”. Amme İdaresi Dergisi, 41 (2): 101-129.
• Mardin, Ş. (1973). “Center-periphery relations: A key to Turkish politics?”. Daedalus, 169-190.
• Mills, C. W. (2019). The power elite. In Social Stratification, Class, Race, and Gender in Sociological Perspective, Second Edition (pp. 202-211). Routledge.
• Miş, N.; Eren, A. (2014). Siyasi Partilerin Yerel Seçim Vizyonu: İstanbul Seçimleri. Seta Analiz, Mart, (91).
• Miş, N.; Duran, H. (2019). “İttifaktan Blok Siyasetine 31 Mart Yerel Seçimleri”. Adam Academy Journal of Social Sciences, 9(2), 363-393.
• Mosca, G. (2001). The Ruling Class. Social stratification: class, race, and gender in sociological perspective, 195.
• Norris, P. (Ed.). (1997). Passages to power: Legislative recruitment in advanced democracies. Cambridge University Press.
• Özsungur, F. (t.y.). “Belediye Başkanlarının Seçilebilme Yeterliliği Kriterlerinin Değerlendirilmesi”. Yasama Dergisi, (26), 5-29.
• Pareto, V. (2018). Seçkinlerin Yükselişi ve Düşüşü, çev. Merve Zeynep Doğan, Ankara: Doğu Batı.
• Pitkin, H. (2023). The Concept of Representation. Berkeley: University of California Press.
• Rahat, G.; Hazan, R. Y. (2001). “Candidate selection methods: An analytical framework”. Party politics, 7(3), 297-322.
• Sezgin, S. (2025). “Türkiye’de Belediye Başkanlarının Profilini Elit Teoriler Üzerinden Tartışmak”. Türkiye Siyaset Bilimi Dergisi, 8(1), 1-18.
• Şahin, M., Özalp, S.; Boduroğlu, G. (2024). “Kadınların Siyasal Temsilde Yaşadıkları Sorunlar ve Engeller Üzerine Nitel Bir Araştırma”. Politik Ekonomik Kuram, 8(2), 402-424.
• TÜİK. (2025). Türkiye İstatistik Kurumu. Türkiye’de seçilen belediye başkanlarının cinsiyet eğitim düzeyini ve bağlı oldukları siyasi partileri gösteren veri setleri (2014, 2019, 2024). https://biruni.tuik.gov.tr/secimdagitimapp/yereladaykazanan.zul (7/7/2025).
• Üste, R. (2017). “Yerel Seçimlerin Cinsiyeti: Seçimler ve Kadın Temsili”. Dokuz Eylül Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 18(1), 101-131.