GERTRUDE MARGARET LOWTHIAN BELL, THOMAS EDWARD LAWRANCE VE DAVID GEORGE HOGARTH’IN OSMANLI COĞRAFYASINDAKİ ARKEOLOJİK ÇALIŞMALARI VE TROAS VE TROYA ARKEOLOJİSİNE BAKIŞLARI

Yıl 2025, Sayı: 3, 1 - 15, 28.03.2025

Mübarek İpek

Öz

Osmanlı Devleti sınırları içinde bulunan antik yerleşim ve tarihi eserlere İngiliz arkeolog, seyyah ve araştırmacıları her zaman ilgi duymuşlardı. G. L. Bell, T. E. Lawrence ve D. G. Hogarth’ta 19. yüzyılın son ve 20. yüzyılın ilk çeyreğinde Osmanlı topraklarında yer alan antik eser ve yerleşimlerine ilgi duyan önemli İngiliz arkeologların arasında yer almışlardır. Bu üç İngiliz arkeolog, Osmanlı hükümetinden aldıkları izinlerle Anadolu, Mezopotamya ve Arap Yarımadasında arkeolojik ve tarihi araştırmalarda bulunmuşlardı. Ayrıca bu arkeologlar araştırmaları esnasında Troas bölgesi, tarihi, kazıları ve Homeros’a özel bir ilgi duymuşlardır. Bu çalışmada G. L. Bell, T. E. Lawrence ve D. G. Hogarth’ın Osmanlı coğrafyasındaki arkeolojik araştırmalarının önemi ve Troas bölgesiyle ilgili çalışmalarına yer verilmiştir.

Anahtar Kelimeler

G. L. Bell, T. E. Lawrence, D. G. Hogarth, Arkeoloji, Troas Bölgesi, Troya

ARCHAEOLOGICAL STUDIES OF GERTRUDE MARGARET LOWTHIAN BELL, THOMAS EDWARD LAWRANCE AND DAVID GEORGE HOGARTH IN OTTOMAN GEOGRAPHY AND THEIR PERSPECTIVE ON THE ARCHEOLOGY OF TROAD AND TROY

Öz

British archaeologists, travellers and researchers were always interested in the ancient settlements and artefacts found within the borders of the Ottoman Empire. G. L. Bell, T. E. Lawrence and D. G. Hogarth were among the important British archaeologists who were interested in the ancient artefacts and settlements in the Ottoman lands in the last quarter of the 19th and first quarter of the 20th centuries. These three British archaeologists conducted archaeological and historical research in Anatolia, Mesopotamia and the Arabian Peninsula with the permission of the Ottoman government. During their researches, these archaeologists had a special interest in the Troad region, its history, excavations and Homer. In this study, the importance of the archaeological researches of G. L. Bell, T. E. Lawrence and D. G. Hogarth in the Ottoman geography and their studies on the Troad region are given.

Anahtar Kelimeler

G. L. Bell, T. E. Lawrence, D. G. Hogarth, Archaeology, Troad Region, Troy

Kaynakça

• Newcastle University Online Archive (NUOA), https://gertrudebell.ncl.ac.uk/.
• Boyar. E. (2002). “British Archaeological Travellers in Nineteenth Century Anatolia: Anatolia ‘Without’ Turks”. Eurasian Stu-dies. 1-1, s. 99-115.
• Cartın. C. (2016). XIX. ve XX. Yüzyıl'da İngi-liz Seyyahların Gözüyle Doğu. Yabancı Seyahatnamelerde Türkiye. Ed. M. Çağa-tay Özdemir ve Yunus Emre Tekinsoy. Türk Yurdu Yayınları. Ankara.
• Courtney. E. J. (1927). “Gertrude Bell”. The North American Review. Vol. 223, No. 833 (Dec., 1926 - Feb., 1927), s. 656-670.
• Garnett. D. (1938). The Letters of T. E. Lawrence. Alden Press: Oxford.
• Gertrude. L. B. (1907). Syria, the Desert and the Sown. William Heinemann Ltd: Lon-don.
• Getrude. L. B. (1911). Amurath To Amurath. Published by William Heinemann: Lon-don.
• Getrude. L. B. (1914). Palace and mosque at ukhaidir: a study in early mohammadan architecture. At The Clarendon Press.
• Gill. D. (2004). “Hogarth, David George 1862-1927”, Oxford Dictionary of National Bi-ography, vol 27, Edited by: H. C. G. Matt-hew, Brian Harrison, In Association With The British Academy: From The Earliest Times To The Year 2000, Oxford Press.
• Godmann. S. (1985). Gertrude Bell. Berg Publish Ltd. USA.
• Gölcük. R., Polat. F. (2025). Getrude Bell: Sana Dün Bir Tepeden Baktım Aziz Tene-dos. Yıl 12, Sayı:63. s. 26-27.
• Hall. R. H. (1928). “David George Hogarth: Died Nov. 6, 1927”. The Journal of Egyp-tian Archaeology. V. 14, No. 1/2. s.128.
• Hocaoğlu. C. M. (2019). Gertrude Bell’in Ortadoğu Algısı ve Irak’ın Kuruluşundaki Rolü, Süleyman Demirel Üniversitesi Sos-yal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı, Yayınlanmamış Doktora tezi, Isparta.
• Hogarth. D. G., Jebb. C. R. (1911). Troy and Troad, The Encylopaedia Britannica, 7. Editon, Volume XXVII, New york.
• Hogarth. D. G. (1911a). The Site of Troy. The Encylopaedia Britannica, 7. Editon, Vo-lume XXVII, New york.
• Hogarth. D. G. (1911b). The Legend of Troy. The Encylopaedia Britannica, 7. Editon, Volume XXVII, New york.
• Hogarth. D. G. (1911). Heinrich Schliemann (1822-1890). The Encylopaedia Britanni-ca, 11. Editon, Volume XXIV, Cambridge at University Press.
• Hogarth. D. G. (1926). “Obituary: Gertrude Lowthian Bell”. The Geographical Jour-nal. Vol. 68, No. 4, p. 364.
• Howell. G. (2006). Daughter of The Desert, The Remarkable Life of Gertrude Bell. Published by Macmillan, London. İpek. M. (2023). “Oryantalist David George Hogarth’ın Hayatı ve İngiliz İstihbarat Bi-rimi ile İlişkisi”. Mukaddime. Cilt 14. Sayı 2. s. 319-320.
• İpek. M. (2024a). “David George Hogarth’ın Şarkiyatçı Yönü ve Arap İsyanı’ndaki Ro-lü (1862-1927)”, Doktora Tezi, Türkiye, Mardin Artuklu Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, Mardin.
• İpek, M. (2024b). “İngiliz Müşteşrik ve İstih-barat Subayı David George Hogarth’ın Fi-listin Bölgesi ve Meselesine Bakışı”. Filis-tin Araştırmaları Dergisi, No. 16. s. 92-122.
• Karaca, N. T., (2020). Sınırları Çizen Kadın İngiliz Casus Gertrude Bell, Kronik Kitap, 4. Baskı. İstanbul.
• Knightley. P., Simpson. C. (1969). The Secret Lives of Lawrence of Arabia. McGraw Hill Book Company. New York. Lock. P. (1990). “D. G. Hogarth (1862-1927): A Specialist in the Science of Archaeo-logy”. The Annual of the British School at Athens. Vol. 85. s.179.
• Mack, E. J. (1998). A prince of Our Disoder, The Life of T. E. Lawrence, Harvard Press. London.
• Parlakoğlu, N. M. (2024). The Origins of the Spy Myth: Portrayals of Gertrude Bell in Global and Turkish Historiography. Mu-kaddime. Volume: 15. Issue: 2.
• Ramsay M. W., Gertrude. L. B. (1919). The Thousand and One Churches. Published by Hodder and Stoughton, London.
• Silberman. A. N. (1982). Digging for God and Country: Exploration, Archaeology, and the Secret Struggle for the Holy Land, 1799–1917. Knopf: New York.
• Wallach, J. (2017). Çöl Kraliçesi (Gertrude Bell’in Olağanüstü Yaşamı). (Çev. Püren Özgören) İstanbul: Can Sanat Yayınları.
• Wilson. J. (1990). Lawrence of Arabia: The Authorized Biography of TE Lawrence. Atheneum: New York.