Öz
Bu çalışmada, Dr. Mary Lynch Barbera ve Tracy Rasmussen tarafından kaleme alınan, özgün adı “The Verbal Behavior Approach” olan, İlksen Dinçer Baş tarafından dilimize çevrilen ve editörlüğü Prof. Dr. Binyamin Birkan tarafından üstlenilen Sözel Davranış Yaklaşımı kitabı incelenmektedir. Eserde, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) ve diğer gelişimsel yetersizliklerde dil ve konuşma becerilerinin desteklenmesine Sözel Davranış Yaklaşımı (SDY) çerçevesinde kapsamlı ve uygulamaya dönük bir bakış sunulmaktadır; değerlendirme, öğretim planlama ve izleme adımları bütüncül bir çerçevede ele alınmaktadır. Kitap 12 bölümden oluşmakta; 1–2. bölümlerde Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) temelli SDY’nin temel ilkeleri ve problem davranışlara müdahale yaklaşımları açıklanmaktadır. 3.–4. bölümlerde, öğretime başlamadan önce başlama düzeyinin güvenilir biçimde değerlendirilmesi ve pekiştireç belirleme sürecinin öğretim etkililiği açısından kritik rolü ele alınmaktadır. 5.–6. bölümlerde istek bildirme (mand) öğretiminin adımları ve günlük rutine entegrasyonu sunulmakta ve konuşmayan/az konuşan çocuklarda iletişimi artırmaya yönelik stratejilere odaklanılmaktadır. 7.–9. bölümlerde yanlışsız öğretim, ipuçlarının sistematik silikleştirilmesi ve hata düzeltme teknikleri ayrıntılandırılmakta; ayrıca alıcı dil ve diğer sözel olmayan becerilerin öğretimi ile sözel becerilerin yapılandırılması ele alınmaktadır. 10.–11. bölümlerde bireyselleştirilmiş eğitim planının bütünleştirilmesi örneklerle gösterilmekte ve tuvalet ile öz bakım öğretiminin planlanması ve sürdürülmesine yer verilmektedir. 12. bölümde ise ebeveynlere öneriler ve ev-genel ortam uygulamalarına ilişkin pratik ipuçları sunulmaktadır. Genel olarak, bu inceleme SDY temelli dil ve iletişim öğretimini sistematik biçimde planlamak isteyen aileler, öğretmenler ve uzmanlar için yararlı bir rehber sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Verbal behavior approach autism spectrum disorder book review
Kaynakça
- Aslan, Y. G. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan okul öncesi çocuklarının kaynaştırma/bütünleştirme ortamlarına uygulamalı davranış analizinden yansımalar. Sakarya University Journal of Education, 10(1), 166-188. https://doi.org/10.19126/suje.587131
- Barbera, M. L., & Rasmussen, T. (2017). Sözel davranış yaklaşımı: Otizm ve diğer gelişimsel yetersizliği olan çocuklara dil ve konuşma becerilerinin öğretimi (İ. D. Baş, Çev.; B. Birkan, Ed.). Agora Kitaplığı.
- Çil, H., (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin otizm spektrum bozukluğu olan çocukların eğitimlerinde kullandıkları bilimsel dayanaklı uygulamalara yönelik görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
- Özdemir, D., & Odluyurt, S. (2022). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerle çalışan öğretmenlerin bilimsel dayanaklı uygulamalar hakkındaki görüşleri. The Journal of Kesit Academy, 8(30), 49-73.
Öz
Bu çalışmada, Dr. Mary Lynch Barbera ve Tracy Rasmussen tarafından kaleme alınan, özgün adı “The Verbal Behavior Approach” olan, İlksen Dinçer Baş tarafından dilimize çevrilen ve editörlüğü Prof. Dr. Binyamin Birkan tarafından üstlenilen Sözel Davranış Yaklaşımı kitabı incelenmektedir. Eserde, Otizm Spektrum Bozukluğu (OSB) ve diğer gelişimsel yetersizliklerde dil ve konuşma becerilerinin desteklenmesine Sözel Davranış Yaklaşımı (SDY) çerçevesinde kapsamlı ve uygulamaya dönük bir bakış sunulmaktadır; değerlendirme, öğretim planlama ve izleme adımları bütüncül bir çerçevede ele alınmaktadır. Kitap 12 bölümden oluşmakta; 1–2. bölümlerde Uygulamalı Davranış Analizi (UDA) temelli SDY’nin temel ilkeleri ve problem davranışlara müdahale yaklaşımları açıklanmaktadır. 3.–4. bölümlerde, öğretime başlamadan önce başlama düzeyinin güvenilir biçimde değerlendirilmesi ve pekiştireç belirleme sürecinin öğretim etkililiği açısından kritik rolü ele alınmaktadır. 5.–6. bölümlerde istek bildirme (mand) öğretiminin adımları ve günlük rutine entegrasyonu sunulmakta ve konuşmayan/az konuşan çocuklarda iletişimi artırmaya yönelik stratejilere odaklanılmaktadır. 7.–9. bölümlerde yanlışsız öğretim, ipuçlarının sistematik silikleştirilmesi ve hata düzeltme teknikleri ayrıntılandırılmakta; ayrıca alıcı dil ve diğer sözel olmayan becerilerin öğretimi ile sözel becerilerin yapılandırılması ele alınmaktadır. 10.–11. bölümlerde bireyselleştirilmiş eğitim planının bütünleştirilmesi örneklerle gösterilmekte ve tuvalet ile öz bakım öğretiminin planlanması ve sürdürülmesine yer verilmektedir. 12. bölümde ise ebeveynlere öneriler ve ev-genel ortam uygulamalarına ilişkin pratik ipuçları sunulmaktadır. Genel olarak, bu inceleme SDY temelli dil ve iletişim öğretimini sistematik biçimde planlamak isteyen aileler, öğretmenler ve uzmanlar için yararlı bir rehber sunmaktadır.
Anahtar Kelimeler
Sözel davranış yaklaşımı otizm spektrum bozukluğu kitap inceleme
Kaynakça
- Aslan, Y. G. (2020). Otizm spektrum bozukluğu olan okul öncesi çocuklarının kaynaştırma/bütünleştirme ortamlarına uygulamalı davranış analizinden yansımalar. Sakarya University Journal of Education, 10(1), 166-188. https://doi.org/10.19126/suje.587131
- Barbera, M. L., & Rasmussen, T. (2017). Sözel davranış yaklaşımı: Otizm ve diğer gelişimsel yetersizliği olan çocuklara dil ve konuşma becerilerinin öğretimi (İ. D. Baş, Çev.; B. Birkan, Ed.). Agora Kitaplığı.
- Çil, H., (2021). Özel eğitim öğretmenlerinin otizm spektrum bozukluğu olan çocukların eğitimlerinde kullandıkları bilimsel dayanaklı uygulamalara yönelik görüşlerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Biruni Üniversitesi Lisansüstü Eğitim Enstitüsü, İstanbul.
- Özdemir, D., & Odluyurt, S. (2022). Otizm spektrum bozukluğu olan öğrencilerle çalışan öğretmenlerin bilimsel dayanaklı uygulamalar hakkındaki görüşleri. The Journal of Kesit Academy, 8(30), 49-73.
Ayrıntılar
| Birincil Dil | Türkçe |
|---|---|
| Konular | Otizm ve Spekrum Bozukluğu Eğitimi |
| Bölüm | Makaleler |
| Yazarlar | |
| Yayımlanma Tarihi | 6 Eylül 2025 |
| Gönderilme Tarihi | 10 Temmuz 2025 |
| Kabul Tarihi | 25 Ağustos 2025 |
| Yayımlandığı Sayı | Yıl 2025 Cilt: 7 Sayı: 1 |
