İntikam Alevi'nde Sovyet Montaj Üslubu Örneği

Yıl 2018, Cilt: 3 Sayı: 5, 112 - 137, 15.01.2018

Tunç Yıldırım

Öz

Giriş: İlk kez Kanları ile Ödediler adlı suç melodramıyla kamera arkasına geçen
Osman Seden’in üçüncü filmi melez tür filmi örneği olan İntikam Alevi’dir. Dönemin Türk sinemasına hükmeden iki popüler türü
(polisiye, melodram) harmanlayan bu filmin biçimsel önemi kurgu estetiğine
eklektik yaklaşımında yatar. Klasik Hollywood sinemasına (Kurumsal Temsil Tarzına)
özgü şeffaflık estetiğinin taşıyıcısı konumundaki tür sinemasının
alâmetifarikası olan devamlılık kurgusunu baştan sona anlatıma bağımlı olarak kullanan
yönetmen, filmin dokuz plandan oluşan kırk yedinci sekansında kurgu biçemini büsbütün
değiştirir. Yakın plandan çekilmiş, filmsel kurmaca evren ile hiçbir alakası
olmayan üç dış-öyküsel ara görüntü kullanan Seden sessiz sinemanın görsel
estetiğine modern montaj stili üzerinden hürmet eder.

Makalenin amacı İntikam Alevi’ndeki “Sovyet Kurgu Okulu”nun estetik etkisini
çözümlemektir. Bu sebepten çalışmanın kapsamı adı geçen filme özgü seçmeci
kurgu üslubunun açıklanmasıyla sınırlanmıştır. Görsel sürekliliği ve akıcılığı
kasten bozan, Rus yönetmen Sergei Eisenstein’in çarpıcı kurgu kuramı ile
uygulamasını anımsatan bu biçimsel tercihin filmin üslubuna, estetiğine ve
anlatım stratejisine olan katkıları nelerdir? Araştırmanın sorunsalı bu
çerçevede belirlenmiştir. Yazının teknik yöntemi “sekans analizi” üzerine
kuruludur. Öncelikle filmin teknik dekupajı verilecek (filmi meydana getiren
çekimler ve sekanslar sınıflanacak), ardından kırk yedinci sekansın kurgu
estetiği kapsamında ayrıntılı incelenmesi betimleme, çözümleme ve yorumlama
aşamaları üzerinden sırasıyla yapılacaktır. 

   

Anahtar Kelimeler

intikam Alevi (1956), Osman Seden, Sovyet Montaj Ekolü, Sergei Eisenstein, Çarpıcı Kurgu

An Example of Soviet Montage Style in The Flame of Vengeance

Öz

A crime melodrama called as They Paid with Their Blood was the first movie that Osman Seden was behind the camera and his third film was The Flame of Vengeance which is an example of hybrid genre movie. The formal significance of this film which immingled two popular dominant genres of Turkish cinema (detective, melodrama) underlie in eclectic approach on aesthetics of editing. From the beginning to the end, the director who applied the continuity editing which is the hallmark of the film genre that is the bearer of the transparency aesthetics of classical Hollywood cinema (Institutional Mode of Representation) completely changes the editing style in the forty-seventh sequence of the film which consists of nine shots. Seden who uses three non-diegetic inserts which are not related to diegesis filmed as close-ups respects the visual aesthetics of the silent film through modern montage style. The objective of this article to analyze aesthetics effect of Soviet Montage School on The Flame of Vengeance. Therefore, scope of this study has been narrowed down by explaining the eclectic editing style which is common to the film mentioned. The main question of the research has been determined in this framework: What is the contribution of this formal preference to style of the film, aesthetics and narrative strategy, which reminds the Russian director Sergei Eisenstein who deliberately distorts visual continuity and fluidity with montage of attractions theory and practice? The technical method of article is based on “sequence analysis”. Firstly, decoupage of the film (shots and sequences which compose the film will be classified) will be mentioned; and then the detailed analysis of the forty-seventh sequence within the context of aesthetics of editing will be carried out through description, analysis and interpretation phases.

Anahtar Kelimeler

The Flame of Vengeance (1956), Osman Seden, Soviet Montage School, Sergei Eisenstein, Montage of Attractions

Kaynakça

• Amiel, V. (2002). Esthétique du montage. Paris: Nathan. Aumont, J., Marie, M. (2001). Dictionnaire théorique et critique du cinéma. Paris: Nathan. Berthomieu, P. (2011). Hollywood moderne. Le temps des voyants. Pertuis: Rouge Profond. Bordwell, D. (1999). On the History of Film Style. ABD: Harvard. Bordwell, D. (2016). Hollywood’un Film Dili (Çev. Z. Atam, B. Tanyeri, Y. C. Ekinci). İstanbul: Doruk. Bordwell, D., Thompson, K. (2011). Film Sanatı: Bir Giriş (Çev. E. Yılmaz, E. S. Onat). Ankara: DE Kİ. Buckland, W. (2013). Sinemayı Anlamak (Çev. T. Göbekçin). İstanbul: Optimist. Burch, N. (1969). Praxis du cinéma. Paris: Gallimard. Burch, N. (2007). La Lucarne de l’infini. Naissance du langage cinématographique. Paris: L’Harmattan. Butler, A. M. (2011). Film Çalışmaları (Çev. A. Toprak). İstanbul: Kalkedon. Elsaesser, T., Hagener, M. (2014). Film Kuramı Duyular Yoluyla Bir Giriş (Çev. B. Yıldırım, B. Soner). Ankara: Dipnot. Faucon, T. (2009). Penser et expérimenter le montage. Paris: Sorbonne-Nouvelle. Goliot-Lété, A., Vanoye, F. (2005). Précis d’analyse filmique. Paris: Armand Colin. Gönen, M. (2007). Hollywood Sineması. İstanbul: ES. Gürmen, P. T. (2007). Bir Halk Sinemacısı Osman Fahir Seden. İstanbul: Dergâh. Jullier, L. (2003). L’analyse de séquences. Paris: Nathan. Kolker, R. (2009). Film, Biçim ve Kültür (Çev. F. Ertınaz, A. Güney, Z. Özen, O. Şakır, B. Tokem, D. Tunalı, E. Yılmaz). Ankara: DE Kİ. Maraşlı, G. N. (2006). Osman Fahir Seden’le Türk Sinemasında Düet. Ankara: Elips. Marie, M. (2005). Le Cinéma muet. Paris: Cahiers du Cinéma. Martin, J. (2011). Décrire le film de cinéma – Au départ de l’analyse. Paris: Sorbonne-Nouvelle. Özön, N. (1962). Türk Sineması Tarihi: 1896-1960. İstanbul: Artist Reklam. Özön, N. (1968). Türk Sineması Kronolojisi (1895-1966). Ankara: Bilgi. Pearlman, K. (2016). Sinemada Ritimlerin Kurgusu (Çev. P. Ercan). İstanbul: Ayrıntı. Pinel, V. (2001). Le Montage. L’espace et le temps du film. Paris: Cahiers du Cinéma. Refiğ, H. (1956, 24 Kasım). İntikam Alevi. Akis, 133, 24. Seden, O. (Yönetmen). (1956). İntikam Alevi [Film]. Türkiye: Kemal Film. Stam, R. (2014). Sinema Teorisine Giriş (Çev. S. Salman, Ç. Asatekin). İstanbul: Ayrıntı. TRT. (1999). Sinemayı Sanat Yapanlar. Ankara: TRT. Vanoye, F., Frey, F., Goliot-Lété, A. (2000). Le Cinéma. Paris: Nathan. Yıldırım, T. (2016). Türk Sinemasının Estetik Tarihi Standart Türlere Giriş: 1948-1959. İstanbul: ES.