İnsanbiçimci Kahramanların Dünyasında Sinema Okuryazarı Olmak

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 466 - 485, 30.07.2017

Burak Medin

Öz

Animasyon sineması genel itibariyle insanbiçimcilik (Antropomorphizm) üzerine kuruludur. İnsanbiçimci yaklaşım, en basit ifadeyle insani özelliklerin insan olmayan cansız varlıklara, hayvanlara, doğa güçlerine vb. yöneltilmesidir. Animasyon filmlerinde özneler ve diğer karakterler antropomorfik özelliklere sahiptir. İnsanbiçimci kahramanların özne konumunda yer aldığı çok katmanlı ve göndergeli bir yapıya sahip olan bu renkli anlatıların incelenmesi, derin yapıda yatan anlamların ortaya konulması açısından büyük önem taşımaktadır. Bu bağlamda bu çalışmada insanbiçimci kahramanlar üzerinden inşa edilen filmlerin söylemsel yapılarını ve insanbiçimci kahramanların konumlandığı iletişim mekânlarının dilini, sosyolojik bir bakış açısıyla ortaya koymak amaçlanmıştır. Toplumsal, kültürel ve ideolojik bir bağlam içinde incelenen Wall-E adlı film üzerinden sinema okuryazarlığının da potansiyelleri ortaya konulmaya çalışılmıştır. Bu çalışma göstermiştir ki filmin iletisi ya da filmin ideolojisi, insanbiçimci sevimli özneler ve karakterler aracılığıyla verilmekte, böylelikle izleyicinin ilgisi alt metinden ziyade üst metne kaydırılmaktadır. Amerikan ideolojisi ve kültürü, bu kahramanlar aracılığıyla derin yapıda görünmez kılınmaktadır. İnsanbiçimci sevimli kahramanlarla özdeşlik kuran izleyici, duygusal katılım içinde kalarak anlatıyı sorunsallaştırmak yerine, romantik aşk mitine, son ân kurtuluşuna ve mutlu sona odaklanarak katharsis yaşamaktadır. Sinema okuryazarlığı ise bu bağlamda devreye girerek anlatının örtük dilini anlayan ve filme eleştirel katılan bireylerin gerekliliğine işaret etmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsanbiçimcilik, Sinema Okuryazarlığı, Animasyon Sineması

Becoming a Cinema Literacy in the World of Anthropomorphous Heroes

Öz

Animation cinema is generally based on anthropomorphism. The humanistic approach is, in its simplest terms, the directing of human traits to non-human inanimate beings, animals, and natural forces. Subjects and other characters in animated films have anthropomorphic properties. The examination of these colorful narratives, which have a multi-layered and subordinate structure in which the human heroines take place in the subject position, is of great importance in terms of putting the underlying meanings in deep structure. In this context, the aim of this study was to examine the discursive structures of the films built on the human heroic heroes and the language of the communication spaces in which the heroic heroes are located from a sociological point of view. Through the Wall-E, which has been studied in a social, cultural and ideological context, the potentials of cinema literacy have been tried to be revealed. This work has shown that movie’s message or ideology is given through  human-like adorable subjects and characters, thus shifting the upper text from the viewer’s interest text altogether. American ideology and culture are rendered invisible deeply through these heroes. The viewer, who identifies with the adorable heroes of the human form, lives in catharsis focusing on romantic love myth, last moment salvation and happy end instead of problematizing the narrative by staying in emotional participation. Cinema literacy, on the other hand, is in this context, indicating the necessity of individuals who understand the implicit language of the narrative and participate critically in movie.

Anahtar Kelimeler

Anthropomorphism, Cinema Literacy, Animation Cinema

Kaynakça

• Adaklı, G. (2006). Türkiye’de Medya Endüstrisi: Neoliberalizm Çağında Mülkiyet ve Kontrol İlişkileri. Ankara: Ütopya Yayınevi. Altınel Yücel, H. (2003). Reklamlarda İnsanbiçimsellik. İletişim: Araştırmaları Dergisi, Sayı1, s. 107-121. Argın, Ş. (2003). Nostalji ile Ütopya Arasında. İstanbul: Birikim Yayınları. Aslan, E. (2010). Sınırların Olmadığı Sınırlı Bir Kasaba: Dogville. Sinemekan: Sinemada Mimarlık. Açalya Allmer (der.). İstanbul: Varlık Yayınları. Baudrillard, J. (2004): Tüketim Toplumu. Hazal Deliçaylı, Ferda Keskin (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Bauman, Z. (2000). Siyaset Arayışı. Tuncay Birkan (çev.). İstanbul: Metis Yayınları. Bocock, R. (1993). Tüketim. İrem Kutluk (çev.). Ankara: Dost Kitabevi Yayınları. Çetinkaya, Y. (1992). Reklamcılık. İstanbul: Ağaç Yayıncılık. Çoban, B. (2008). Gözün İktidarı Üzerine. Panoptikon: Gözün İktidarı içinde. Barış Çoban, Zeynep Özarslan (der.). İstanbul: Su Yayınevi, s. 111-137. Dağtaş, B. (2003). Reklamı Okumak. Ankara: Ütopya Yayınevi. Dolgun, U. (2008). Şeffaf Hapishane Yahut Gözetim Toplumu: Küreselleşen Dünyada Gözetim, Toplumsal Denetim ve İktidar İlişkileri. İstanbul: Ötüken Neşriyat. Er, E. G. (2009). Siberkültürde Bedenin Görsel Sunumu: Serial Experiments Lain Adlı Anime Üzerine Bir Çözümleme. İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi, Sayı 36, s. 71-91. Featherstone, M. (2005). Postmodernizm ve Tüketim Kültürü. Mehmet Küçük (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Hünerli, S. (2005). Canlandırma Sineması Üzerine. İstanbul: Es Yayınları. Küçükerdoğan, R. (2011). Reklam Nasıl Çözümlenir: Reklam İletişiminde Göstergeler ve Stratejiler. İstanbul: Beta Yayıncılık. Locke, L. (1992). Film Animation Techniques: A Beginner’s Guide and Handbook. Virginia: Betterway Publications. Lyon, D. (2006). Günlük Hayatı Kontrol Etmek: Gözetlenen Toplum. Gözde Soykan (çev.). İstanbul: Kalkedon Yayıncılık. Noake, R. (1988). Animation: A Guide to Animated Film Techniques. London: Maxwell Pergamon Publishing Corporation. Odabaşı, Y. (1999). Tüketim Kültürü: Yetinen Toplumun Tüketen Topluma Dönüşmesi. İstanbul: Sistem Yayıncılık. Özarslan, Z. (2008). Gözün İktidarı: Elektronik Gözetim Sistemler. Panoptikon: Gözün İktidarı içinde. Barış Çoban, Zeynep Özarslan (der.). İstanbul: Su Yayınevi, s. 139-153. Öztürk, S. (2012). Mekân ve İktidar: Filmlerle İletişim Mekânlarının Altpolitikası. Ankara: Phoenix Yayınevi. Ritzer, G. (2000). Büyüsü Bozulmuş Dünyayı Büyülemek. Şen Süer Kaya (çev.). İstanbul: Ayrıntı Yayınları. Samancı, Ö. (2004). Animasyonun Önlenemez Yükselişi. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları. Yumuşak Canbaz, F. (2012). Ütopya, Karşı-Ütopya ve Türk Edebiyatında Ütopya Geleneği.Türk Dünyası Sosyal Bilimler Dergisi, Sayı 61, s. 47-70. Watkin Peace, C. (2008). Bentham’ın Panoptikon’u ve Dumont’un Panoptıque’i. Panoptikon: Gözün İktidarı içinde. Barış Çoban, Zeynep Özarslan (der.). İstanbul: Su Yayınevi, s. 77-85. Whitehead, M. (2012). Animasyon Filmler. Aziz Turuskan (çev.). İstanbul: Kalkedon Yayınları.