Cumhuriyet’in İlk Yıllarında Türk Ulus İnşası Sürecinde Türk Çocuğu Tasarımı: Çocuk Sesi Dergisi

Yıl 2017, Cilt: 2 Sayı: 4, 486 - 504, 30.07.2017

Ebru Turanlı

Öz

Fransız Devrimi ile birlikte başlayan ulusçuluk akımı, Türkiye Cumhuriyeti’nin düşünsel temellerinden birini oluşturmuştur. Böylece kurulan yeni Türk Devleti buna bağlı olarak ulus devlet yapısına sahip bir örgütlenme biçimiyle şekillenmiştir. Cumhuriyet’in ilk yıllarına bakıldığında Türk ulus kimliğinin Cumhuriyet’in temel felsefesi ve gerçekleştirilen Atatürk ilke ve devrimlerinin topluma benimsetilerek oluşturulmaya çalışıldığı görülmektedir. Türk ulus kimliğinin oluşum sürecinde, ulusal dil başta olmak üzere ortak bir kültürü benimsetebilmek özellikle çocuklara küçük yaşlardan itibaren ulusal bilinç aşılanmasıyla birlikte, ulus devlet kimliğinin kalıcılığı ve geleceği açısından da önem taşımıştır.

Kamuoyu oluşturabilme, bilgilendirme ve toplumsal değişim süreçlerinde etkili olabilme gibi işlevlere sahip olması bakımından basın da bu dönemde uluslaştırma araçlarından biri olarak varlık göstermiştir. Cumhuriyet döneminde özellikle harf devriminin ardından basılı yayınların sayısında yaşanan artışa paralel olarak Türk ulus kimliğinin inşasında çocuk dergileri de aktif olarak rol oynamıştır. Bu çalışmada, harf devriminin ardından yayın hayatına başlayan Çocuk Sesi dergisinin araştırma kapsamında ulaşılabilen örnek üç sayısı içerik analizi yöntemiyle analiz edilmiştir. Dergide, Cumhuriyet felsefesine ve Türk ulus kimliğine yönelik ne tür içeriklerin ve iletilerin çocuklara aktarıldığı ve buna bağlı olarak Türk ulus kimliği oluşum sürecinde nasıl bir Türk çocuğu tasarımı yapıldığının araştırılması amaçlanmıştır. Çalışmanın araştırma soruları şu şekilde oluşturulmuştur: Çocuk Sesi dergisinin içeriğinde ulus inşası bağlamında ne tür iletiler yer almaktadır? Çocuk tasarımı hangi ulusal, kültürel ve kişisel değerler kullanılarak yapılmıştır? Bu değerler hangi iletişim stratejilerinden yararlanılarak iletilmiştir? 

Elde edilen bulgulara göre, Cumhuriyet’in ilk döneminde basının olduğu gibi çocuk dergilerinin de uluslaştırma araçlarından biri olarak varlık gösterdiğini, Çocuk Sesi dergisinde Türk ulus kimliğine ait unsurları barındıran bir Türk çocuğu tasarımı yapıldığı belirlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Ulus, Ulus Devlet, Ulus Kimliği, Çocuk Dergileri, Türk Çocuğu

The Representation of the Turkish Child During the Construction of Nation in the First Years of the Turkish Republic: Çocuk Sesi ̇Magazine

Öz

The nationalist movement that started with the French Revolution constituted one of the intellectual foundations of the Republic of Turkey. Thus, the newly established Turkish state was shaped by an organized form of nation state structure. In the first years of the Republic, it  was aimed to establish the identity of the Turkish nation and to adopt the principles and revolutions of Ataturk to society which are realized with the basic philosophy and values of the republic. The adoption of a common culture, especially the national language in the process of the formation of the Turkish nation identity has given importance to the permanence and future of the nation state identity, in particular with the inoculation of national consciousness to children from their early ages.

The media has also existed as one of the nationalization tools in this period in terms of having functions such as being able to mold public opinion, informing and being effective in social change processes. Especially after the alphabet revolution, there has been an increase in the number of printed publications and children’s magazines also played an active role in the construction of national identity. In this context, three examples of the “Children’s Voice” magazine which began its publication life in the first period of the Republic and which lasted for many years were selected as an example in this study. The study’s research questions were shaped as follows: What kind of contents and messages are involved for nation building in the contents of Çocuk Sesi magazine? Which national, cultural and personal values were used to have for children’s design? What kind of communication strategies were benefited for these values to transmit?

According to the findings, it was determined that children’s magazines such as the media in the first period of the Republic, also existed as one of the nationalization tools, and a Turkish child’s design was carried out in the magazine of Children’s Voice with the elements of Turkish nation identity.

Anahtar Kelimeler

Nation, Nation State, Nation Identity, Children’s Magazines, Turkish Child

Kaynakça

• Akbayrak, Kübra. (2014). Erken Cumhuriyet Döneminde Sosyalleşme Aracı Olarak Süreli Çocuk Yayınları (Mektepli Gazetesi, Çocuk, Çocuk Sesi Dergileri Örneği). (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). Ankara: Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü. Akkuş Ersevinç, Mine; Akkuş, Turgay ve Kesiriklioğlu, Fatma. (2004). Türk Devrim Tarihi. Bursa: Aktüel Yayınları. Arı, Kemal (2011). Türk Devrim Tarihi I. İzmir: Zeus Kitabevi. Aster, Ernest von. (2004). Fransız İhtilali’nin Siyasi ve Sosyal Fikirleri. Şennur Şenel (Haz.). Ankara: Phoenix Yayınevi. Aybars, Ergün. (1998). Türkiye Cumhuriyeti Tarihi I, İzmir: DEÜ Döner Sermaye İşletmesi Yayınları. Can, İslam. (2013). Türk Ulusal Kimliğinin İnşasında Milli Eğitim İdeolojisinin Rolü. Sosyoloji Divanı 1, Ocak-Haziran. Doğan, Duman ve Doğdu, Mustafa. (2010). 1930-1950 Dönemi Çocuk Dergilerinde Yurttaşlık Bilinci Gelişimi Kapsamında Ulus-Devlet Algısının Sağlanması: Türk Çocuğu - Cumhuriyet Çocuğu. ÇTTAD, IX/20-21, (Bahar-Güz), s. 157-170. Erözden, Ozan. (1997). Ulus-Devlet. Ankara: Dost Yayınları. Guibernau, Montserrat. (1997). Milliyetçilikler. Neşe Nur Domaniç (çev.). İstanbul: Sarmal Yayınları. İnan, Ruhi. (2012). Cumhuriyet Dönemi Çocuk Dergi ve Gazeteleri (Tahlilî Fihrist 1923-1940), Cilt I. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Kışlalı, Ahmet Taner. (1993). Siyasal Çatışma ve Uzlaşma. Ankara: İmge Kitabevi. Korkmaz, Fahrettin. (2005). Tarihsel Süreçte Türkiye’de Basın Özgürlüğü. Ankara: Ankara Üniversitesi Yayınları. Kushner, David. (1979). Türk Milliyetçiliğinin Doğuşu (1876-1908), Şevket Serdar Türet, Rekin Erdem, Fahri Erdem (çev.). İstanbul: Kervan Yayınları. Kür, İsmet. (1991). Türkiye’de Süreli Çocuk Yayınları, Ankara: Atatürk Kültür Merkezi Yayını. Mazıcı, Nurşen. (1985). Belgelerle Atatürk Döneminde Muhalefet (1919-1926). İstanbul: Dilmen Yayınları. Oğuzkan, Ferhan A. (2013). Çocuk Edebiyatı (10. Baskı.). Ankara: Anı Yayıncılık. Özyakışır, Deniz. (2006). Ulus-Devlet ve Milli Egemenlik Bağlamında Teorik Bir Küreselleşme Eleştirisi. Jeopolitik Dergisi, Yıl: 5, Sayı: 31 (Ağustos), s. 78-80. Öncül, Remzi. (2000). Eğitim ve Eğitim Bilimleri Sözlüğü. İstanbul: Milli Eğitim Bakanlığı Yayınları. Peköz, Mustafa. (2009). İslami Cumhuriyete Doğru Türkiye’de Siyasal İslamın Dünü, Bugünü ve Yarını. İstanbul: Kalkedon Yayınları. Renan, E. (1996). What Is a Nation?. Martin Thom (trans.), in Becoming National: A Reader, Geoff Eleyand Ronald Grigor Suny (eds.). Oxford/New York: Oxford University Press, pp. 41-55. Tekeli, İlhan ve İlkin, Selim. (2000). Küreselleşme Ulus-Devlet Etkileşimi Bağlamında AB-Türkiye İlişkilerinin Yorumlanması. Doğu-Batı Dergisi, Sayı: 10 (Şubat- Mart-Nisan), s. 113-138. Topuz, Hıfzı. (1996). Başlangıçtan Günümüze Türk Basın Tarihi. İstanbul: Gerçek Yayınevi. Turanlı, Ebru. (2015). Adalet ve Kalkınma Partisi İktidarı Döneminde Türkiye Cumhuriyeti Devleti’nin Değişiminin Yazılı Basına Yansıması. (Yayınlanmamış Doktora Tezi). Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü. Uzun, Ruhdan ve Arsak Hasdemir, Tuğba. (2010). Genç Türkiye Cumhuriyeti’nin Üst Yapı Kurumları: Matbuat Umum Müdürlüğü, Anadolu Ajansı ve Radyo. Cumhuriyet Döneminde İletişim, Kurumlar, Politikalar, Nazife Güngör (Der.). Ankara: Siyasal Kitabevi, s. 77-99. Üstel, Füsun. (2005). “Makbul Vatandaş”ın Peşinde: II. Meşrutiyet’ten Bugüne Vatandaşlık Eğitimi, İstanbul: İletişim Yayınları.