Ahlaki Değerlerin Kodlanabilmesi Bağlamında Yapay Zekâ Etiğine Kuramsal Bir Bakış

Yıl 2021, Cilt: 6 Sayı: 13, 748 - 767, 30.09.2021

Müge Karabağ

https://doi.org/10.37679/trta.954641

Cited By: 2

Öz

Yapay zekânın çalışma prensibi, insan gibi mantık yürüterek insan gibi davranma üzerine kuruludur. Burada insan zekâsının mekanik olana uygulanması, insan zekâsının insan mantığının algoritmasıyla makine zekâsına entegre edilmesi amaçlanmaktadır. Ancak mekanik olanın doğal zekâya öykünmesiyle ortaya etik sorunlar çıkmaktadır. Bu çalışmada öncelikle yapay zekâya yönelik kuramsal yaklaşımlara, kavramın özelliklerine, yapay zekânın türlerine yönelik bir değerlendirme yapılmıştır. Ardından doğal zekâ ile makine zekâsının karşılaştırılmasına ilişkin literatürden yararlanılarak yapay zekâ ve etik ilişkisinin daha net anlaşılması için kuramsal bir temel oluşturulmuştur. Bu noktada etik kavramının makine zekâsına uygulanabilirliği tartışılmıştır. Çalışmayı yapay zekâ ve etik ilişkisini irdeleyen diğer çalışmalardan ayıran özellik, etik değerlerin kodlanabilmesi kapsamında yapay zekâ ve etik ilişkisinin incelenmesi ve etik bir yapay zekânın inşası için bir formül önermesidir. Dolayısıyla çalışmada sadece yapay zekâ sistemlerinin sebep olabileceği etik sorunlara değil, bu etik sorunların yaşanmaması için yapılması gerekenlere de yer verilerek literatüre katkı sağlamak amaçlanmıştır. Bu çalışmada etik açıdan toplumsal alanda sorun yaratmayacak bir yapay zekânın tasarımı için üç işlevli bir formül ortaya atılmıştır. Bu kapsamda yapılacak her türlü normatif çalışmanın hukuk ile beraber işlemesi gerektiği yapay zekâ ve etik ilişkisi kapsamındaki literatür taranarak savunulmuştur. 

Anahtar Kelimeler

Yapay Zekâ, Etik, Makine Zekâsı, Doğal Zekâ, Dijitalleşme

A Theoretical Overview of Artificial Intelligence Ethics Within the Context of Coding Moral Values

Öz

The working principle of artificial intelligence is based on acting like a human by reasoning
like a human. At this point, it is aimed to apply human intelligence to mechanical one and to
integrate human intelligence into machine intelligence with the algorithm of human logic.
However, ethical problems arise when the mechanical imitates natural intelligence. In this
study, first of all, an evaluation was carried out about the theoretical approaches related to
artificial intelligence, the characteristics of the concept, and the types of artificial intelligence.
Then, using the literature on the comparison of natural intelligence and machine intelligence,
a theoretical basis was established for a clearer understanding of the relationship between
artificial intelligence and ethics. The feature that distinguishes the study from other studies
examining the relationship between artificial intelligence and ethics is that it examines the
relationship between artificial intelligence and ethics within the scope of coding ethical values
and proposes a formula for the construction of an ethical artificial intelligence. Therefore,
in the study, it is aimed to contribute to the literature not only by the ethical problems that
artificial intelligence systems can cause, but also by the things that need to be done to avoid
these ethical problems. In this study, a three-functional formula has been proposed for the
design of an artificial intelligence that will not cause ethical problems in the social field. In this
context, the necessity of the consistent cooperation between any normative study that will be
carried out and law has been defended by exploring the litterateur within the scope of artificial
intelligence and ethics.

Anahtar Kelimeler

Artificial Intelligence, Ethics, Machine Intelligence, Natural Intelligence, Digitalization

Kaynakça

• Allen, C., Smit, I., Wallach W. (2005). Artificial Morality: Top-down, Bottom- up, and Hybrid Approaches, Ethics and Information Technology, 7(3), 149-155.
• Allen, C., Varner, G., Zinser, J. (2000). Prolegomena To Any Future Artificial Moral Agent, Journal of Experimental - Theoretical Artificial Intelligence, 12(3), 251-261.
• Aristoteles, (1962). The Politics, (T. A. Sinclair, Çev.) Londra: Penguin Books.
• Asaro, P. (2006). What Should We Want From a Robot Ethic? International Review of Information Ethics, 6(6), 9-16.
• Asimov, I. (2018). Ben Robot, (E. Odabaş, Çev.) İstanbul: İthaki Yayınları.
• Batukan, C. (2017). Robo-tizm, Robot, Android, Sayborg ve Yapay Zekâda Ruh Üzerine, İstanbul: Altıkırkbeş Yayınları.
• Bostrom, N. (2018). Süper Zekâ – Yapay Zekâ Uygulamaları, Tehlikeler ve Stratejiler (F. B. Aydar, Çev.). İstanbul: Koç Üniversitesi Yayınları.
• Dennet, D. (1997). Consciousness in Human and Robot Mind, Cognition, Computation, and Consciousness, Edited: Ito M., Miyashita Y., Rolls E. T. Oxford University Press, 18-29.
• Ersoy, Ç. (2019). Robotlar, Yapay Zekâ ve Hukuk, İstanbul: Oniki Levha Yayıncılık.
• Ford, M. (2018). Robotların Yükselişi, Yapay Zeka ve İşsiz Bir Gelecek Tehlikesi, (C. Duran, Çev) İstanbul: Kronik Yayınları.
• Karabağ, M. (2021). Dijital Televizyon Platformlarında Yayınlanan Bilim Kurgu Dizilerinde Yapay Zekâ Olgusu: Netflix Örneği, Yayımlanmamış Doktora Tezi, İstanbul, İstanbul Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kutlusoy, Z. (2019). Yapay Zekâ ve Gelecek, Editör: Gonca Telli, ‘Felsefe Açısından Yapay Zekâ’, İstanbul: Doğu Kitabevi.
• Nabiyev, V.V. (2010). Yapay Zekâ İnsan – Bilgisayar Etkileşimi. Ankara: Seçkin Yayınları.
• Nilsson, J.N. (2018). Yapay Zekâ: Geçmişi ve Geleceği, (M. Doğan, Çev.) İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Yayınları.
• Öztürk, K. ve Şahin, M. E. (2018). Yapay Sinir Ağları ve Yapay Zekâya Genel Bir Bakış, Takvim-i Vekayi Dergisi, 6(2), 25-36.
• Ruffo, M. (2012). The Robot: A Stranger to Ethics, The Machine Question: AI, Ethics and Moral Responsibility, AISB/IACAP World Congress 2012, Ed. David J. Gunkel, Joanna J. Bryson, and Steve Torrance, Birmingham.
• Russell, S., Norvig, P. (1995). Artificial Intelligence – A Modern Approach, Pearson Education: New Jersey.
• Singer, P. W. (2015). Robotik Savaş, 21. Yüzyıldaki Robotik Devrim, (M. Erdemir, T.E. Erdemir, Çev.) Ankara: Buzdağı Yayınları.
• Ünal, E. (2018). Yapay Zekâdan Sanatçıya, Bilim ve Teknik Dergisi, Aralık 2018, 613, Ankara: Tübitak Yayınları, 58-66.
• İnternet Kaynakları 2016–2019 Progress Report: Advancıng Artıfıcıal Intellıgence R&D Artıfıcıal Intellıgence Research - Development Interagency Workıng Group Subcommıttee On Networkıng - Informatıon Technology Research - Development Subcommıttee On Machıne Learnıng - Artıfıcıal Intellıgence And The Select Commıttee On Artıfıcıal Intellıgence Of The Natıonal Scıence - Technology Councıl (Çevrimiçi)
• Coeckelbergh, M. “Artificial Intelligence, Responsibility Attribution, and a Relational Justification of Explainability” (Çevrimiçi) https://www.researchgate.net/publication/336820072_Artificial_Intelligence_Responsibility_Attribution_and_a_Relational_Justification_of_Explainability Erişim Tarihi: 07.05.2021
• Demircan, K. “Ahlaklı Robotlar: Robotlar Etik Kararlar Alabilir Mi?” (Çevrimiçi) https:// khosann.com/ahlakli-robotlar-1-robotlar-etik-kararlar-alabilir-mi/ Erişim Tarihi: 02.05.2021
• https://www.nitrd.gov/pubs/AI-Research-and-Development-Progress-Report-2016-2019.pdf Erişim Tarihi: 11.05.2021
• McKinsey Company, “Jobs lost, jobs gained: What the future of work will mean for jobs, skills, and wages” (Çevrimiçi) https://www.mckinsey.com/featured-insights/future-of-work/jobs-lost-jobs-gained-what-the-future-of-work-will-mean-for-jobs-skills-and-wages Erişim Tarihi: 15.06.2021
• Owsianik, J. “Lilly and InMoovator: Engaged Human-Robot Couple Want Right To Marry” https://futureofsex.net/robots/lilly-inmoovator-engaged-human-robot-couple- want-right-marry/ Erişim Tarihi: 24.05.2021