KÜLTÜR ENDÜSTRİSİ BAĞLAMINDA MODA VE GENÇLERİN MODAYI KULLANMA DURUMLARI

Yıl 2016, Cilt: 20 Sayı: 1, 203 - 222, 10.06.2016

Serap Dengin Fatma Koç

Öz

Kültür endüstrisi, bireyselliği tehdit eden, bireyi edilgin bir kültür tüketicisi durumuna getiren, sanat, eğlence, boş zamanlarını değerlendirme gibi yaşam pratiklerini tüketim eylemine dönüştüren bir kavramdır. Eleştirel Kuram ile özdeşleştirilen kültür endüstrisi terimi, ilk olarak 1947’de Adorno ve Horkheimer’ın“ Aydınlanmanın Diyalektiği” kitabında bir bölüm başlığı olarak kullanılmıştır.

İlk küresel kültür biçimlerinden biri olan moda, hem toplumsal eşitlenme eğilimini hem de toplumsal farklılaşma güdüsünü somutlaştırmaktadır. Geleneksel olarak moda giysiler, önceki yıllarda farklılık yaratan, özel, seçkin olarak düşünülürken; günümüzde seri üretim, taklit ve erişimdeki teknolojik kolaylıklar neticesinde neredeyse herkesin ulaşabileceği bir unsur haline gelmiştir. Bu durum, ihtiyaçların manipüle edilerek, gereksinimlerin birer arzu nesnesi haline getirildiği tüketim toplumunda modanın kültür endüstrisinin karşı konulamaz bir gerçeği haline geldiğinin bir göstergesi olarak görülebilir. Bu noktadan hareketle yapılan bu araştırmada; geleneksel moda anlayışının farklılaştırma çabası ile kültür endüstrisindeki aynılaştırma çabasının bir çatışma halinde olduğu günümüzde, kültür endüstrisi ürünü olarak moda ve gençlerin modayı kullanma durumlarının incelenmesi amaçlanmıştır.

Betimsel yöntemin kullanıldığı araştırmanın örneklem grubunu, Ankara’daki vakıf ve devlet üniversitelerinde öğrenim gören, basit rastlantısal yöntem ile belirlenen 302 kız ve erkek öğrenci oluşturmaktadır. Araştırma verilerinin toplanmasında araştırmacılar tarafından geliştirilen anket kullanılmış, elde edilen bulgular, SPSS programı kullanılarak analiz edilmiştir.

Araştırma sonucunda; gençlerin moda giysi tercihlerinde marka unsurlarından etkilendikleri, ancak medyadan etkilenmedikleri, satın aldıkları giysilerde herhangi bir değişiklik yapmaya gereksinim duymadıkları, gençlerin farklı olmak adına özel bir çaba göstermedikleri sonucuna ulaşılmış, bu durum moda tercihlerinde kültür endüstrisinin önemli düzeyde etken olduğu yönünde yorumlanmıştır.

Anahtar Kelimeler

-

Kaynakça

• ANONİM (2010) “Kitle Toplumu ve Kültür Endüstrisi”, [Accessed 15th October 2012] Available from World Wide Web: http://blog.milliyet.com.tr/kitle-toplumu-ve-kultur-endustrisi/Blog/?BlogNo=255088.
• ADORNO, T.W. (2012) “Kültür Endüstrisi Kültür Yönetimi”, (7. Baskı), Nihat Ülger, Mustafa Tezel, Elçin Gen (Çev.)., İletişim: İstanbul.
• ADORNO, T.W. (2003) “Kültür Endüstrisini Yeniden Düşünürken”. Bülent, O. Doğan (Çev.). COGİTA, 36- Adorno Özel Sayısı, s. 76-83.
• ATİKER, E. (1998) Modernizm ve Kitle Toplumu, Vadi: Ankara.
• BARTHES, R. (1997) The Fashion System, Matthew Ward and Richard Howard (Trans.) Systeme de la Moda, University of California Press: London, England.
• BARBAROSOĞLU, F.K. (2012) Modernleşme Sürecinde Moda ve Zihniyet (5. Baskı), İz: İstanbul.
• BREWARD, C. (2008) “Arzuyu Yaymak”, Mine Haydaroğlu (Çev.). Sanat Dünyamız, 107, s. 111-119.
• BARNARD, M. (2010) Sanat, Tasarım ve Görsel Kültür. Güliz Korkmaz (Çev.). Ütopya: Ankara.
• BRIGGS, A. (2007) “Kültür”, Sevim Kebeli (Çev.). Milli Folklor, 74, s. 99-103.
• CARR, H. and POMEROY, J. (1992) Fashion Design and Product Development, Blackwell Scientific: Oxford.
• ÇINAR, R. ve ÇUBUKCU, İ. (2009) “Tüketim Toplumunun Şekillenmesi ve Tüketici Davranışları–Karşılaştırmalı Bir Uygulama”, Atatürk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13 (1), s. 277-300.
• GÖKALP, E. (2013) “Kültür ve Toplum”, Sosyolojiye Giriş, Nadir Suğur (Edt.), Anadolu Üniversitesi Yayınları: Eskişehir.
• GÖNENÇ, E.Ö. (t.y.) “Kitle Kültürü ve Kitle İletişimi”, İstanbul Üniversitesi İletişim Fakültesi Dergisi [Accessed 15thOctober 2012] Available from World Wide Web: http://www.iudergi.com/tr/index.php/iletisim/article/viewFile/13034/12262.
• HARVEY, J. (2008) “Giysiler, Renk ve Anlam”, Ural Apak (Çev.). Sanat Dünyamız, 107,s. 77-85.
• KAYA, K. ve OĞUZ, Z.N. (2010) “Üniversite Gençliğinin Alışveriş Tercihlerinde Tüketim Kültürünün Rolü”, SDÜ Fen Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 22, s. 147-164.
• KARASAR, N. (2008) Bilimsel Araştırma Yöntemleri, Nobel: Ankara.
• KOCA, E., VURAL, T and KOÇ, F. (2013) “An Evaluation of Consumer Tendencies Towards Hedonistic Shopping For Clothes”, International Association of Social Science Research-IASSR, Special Issue: Human Resource Management, s. 54-64, (available online at http://iassr.org/journal).
• KOÇ, F. (2008) “Socio-Cultural Evaluation of Attitude of The Youth Against Branded Clothing”, Tekstil ve Konfeksiyon, 2, s. 103-114.
• MCKELVEY, K. and MUNSLOW, J. (2003) Fashion Design: Process, Innovation & Practice, Blackwell Science: Oxford.
• NEZİHOĞLU, H. (2006) “Küreselleşme ve Kültür”, Alatoo Academic Studies, International Scientific Journal, 1 (1), s. 18-23.
• ÖZDAMAR, K. (2002) Paket Programlar ile İstatistiksel Veri Analizi. Kaan Kitapevi: Eskişehir.
• PEKTAŞ, H. ve DENGİN, S. (2012) “İkinci El Giysi Pazarları ve Türkiye’deki Durumu”, Akdeniz Sanat Dergisi, 4 (7), s. 109-112.
• SEVİM, B.A. (2010) “Walter Benjamin’in Kavramlarıyla Kültür Endüstrisi: “Aura”, “Öykü Anlatıcısı” ve “Flaneur”, Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3 (11), s. 509-516.
• SIMMEL, G. (2005) Modern Kültürde Çatışma (3. Baskı), Tanıl Bora, Nazile Kalaycı ve Elçin Gen (Çev.), İletişim: İstanbul.
• STEINERT, H. (2003) Culture Industry, Blackwell Scientific: USA.
• ŞENTÜRK, Ü. (2012) “Tüketim Toplumu Bağlamında Boş Zamanların Kurumsallaştırdığı Bir Mekân: Alışveriş Merkezleri (AVM)”, Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 13, s. 63-77.
• TUNALI, S. ve BAŞAYTAÇ, A.H. (2013) Kültür Endüstrisinin Mekâna Yansıması. Sakarya Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi 1. Uluslararası Sanat Sempozyumu Bildiri Kitabı, 21-23 Kasım, s. 121-124.
• YAĞLI, S. (2012) “Gündelik Hayatın Bir Alanı Olarak Moda Aracılığıyla Kültürün Yeniden İnşası”, Akdeniz Sanat Dergisi, 4 (7), s. 157-162.
• YETMEN, G. (2011)“Günümüz Kadın Giyim Modasında Retro Vintage Eğilimlerinin Durumu”, Atatürk Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi Dergisi, 20, s. 61-72.
• WEBER, J. (2008) Clothing Fashion, Fabrics & Construction (5. Baskı). McGraw Hill Companies: USA.
• ZIPES, J. (1988) “Fankfurt Okulu ve Kültür Endüstrisi”, Kitle İletişim Kuramları, E. Mutlu, (der) Ankara: Ankara Üniversitesi İletişim Fakültesi.