SOSYAL BİLGİLER ÖĞRETİM PROGRAMINDA YER ALAN DAYANIŞMA DEĞERİNE İLİŞKİN ÖĞRENCİ ALGILARININ İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 1, 185 - 210, 05.04.2018

Bahadır Kılcan , Bülent Akbaba

Öz

Bu
araştırmada, Sosyal Bilgiler 6 ve 7. sınıf öğretim programında yer alan
dayanışma değerinin sekizinci sınıf öğrencileri tarafından nasıl algılandığının
belirlenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda; öğrencilerin ilgili değere
ilişkin geliştirdikleri metaforlar, çizdikleri resim/karikatürler ve o değere
ilişkin öğrencilerle yapılan yarı yapılandırılmış görüşmeler incelenmiştir.
Nitel araştırma deseninde gerçekleştirilmiş olan araştırmada, üçgenleme
şeklinde veri toplamaya uygun olarak nitelendirilen nitel araştırma teknikleri
(mecazlar yoluyla veri toplama, yarı yapılandırılmış görüşme ve doküman
analizi) birlikte kullanılmıştır. Araştırmanın çalışma gurubu; sosyo-ekonomik
düzey (SED) verileri göz önünde bulundurularak, 2011-2012 eğitim-öğretim yılı
bahar döneminde Ankara ili merkez ilçelerden üst, orta ve alt SED’e sahip
yerleşim yerlerinde maksimum çeşitlilik örnekleme yöntemiyle seçilmiş olan
dokuz ilköğretim okulunda çalışmaya katılım gösteren 602 (317 kız-285 erkek)
sekizinci sınıf öğrencisinden oluşmaktadır. Katılımcılardan elde edilen
verilerin çözümlenmesinde ve yorumlanmasında içerik analizi kullanılmıştır.
Araştırma sonucunda; SED farkı gözetilmeksizin katılımcıların büyük bir
çoğunluğunun dayanışmayı; “birliktelikten
doğan kuvvet” ve “aradaki bağı kuvvetlendirip fayda sağlayan bir mutluluk
kaynağı” olarak algıladıkları görülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Sosyal bilgiler, değer, dayanışma, resim/karikatür, metafor

Kaynakça

• Aktaş, N. (2010). İlköğretim beşinci sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler programında verilen değerleri edinme düzeyleri (Erzincan Örneği). Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Atatürk Üniversitesi. Erzurum. Aktepe, V. (2010). İlköğretim 4. sınıf sosyal bilgiler dersinde “yardımseverlik” değerinin etkinlik temelli öğretimi ve öğrencilerin tutumlarına etkisi. Yayınlanmamış Doktora Tezi, Gazi Üniversitesi, Ankara. Aydın, F. (2010). Ortaöğretim öğrencilerinin coğrafya kavramına ilişkin sahip oldukları metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimler Dergisi, 10(3): 1313-1322. Baydar, P. (2009). İlköğretim 5. sınıf sosyal bilgiler programında belirlenen değerlerin kazanım düzeyleri ve bu süreçte yaşanılan sorunların değerlendirilmesi, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Çukurova Üniversitesi, Adana. Binbaşıoğlu, C. (1991). Genel öğretim bilgisi, ilk ve orta dereceli okul öğretmenleri için öğretimde ilke, yöntem ve teknikler. (6.Basım). Ankara: Kadıoğlu. Büyüköztürk, Ş., Kılıç-Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2010). Bilimsel araştırma yöntemleri. (7. Baskı). Ankara: Pegem A. Erdem, A. R. (2003). Üniversite kültüründe önemli bir unsur: Değerler. Değerler Eğitimi Dergisi, 1(4), 55-72. Ersoy, A. (2010). İlköğretimde değer kazanımlarının incelenmesinde karikatür kullanımı: Dayanışma değeri örneği, Ondokuz Mayıs Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29(2), 79-104. Ersoy, A. F. ve Türkkan, B. (2010). İlköğretim öğrencilerinin çizdikleri karikatürlere yansıttıkları sosyal ve çevresel sorunların incelenmesi. Eğitim ve Bilim, 35(156), 96-109. Fichter, J. H. (2012). Sosyoloji Nedir (Çev. N. Çelebi). Ankara: Anı. Gelen, İ., Yılmaz, A. ve Kurtulmuş, M. (2010). İlköğretim 5. sınıf öğrencilerinin sosyo ekonomik düzeyleri ile değerleri arasındaki ilişkinin belirlenmesi. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 7(14), 237-246. Guion, L. A. (2002). Triangulation: Establishing the validity of qualitative studies. http://edis.ifas.ufl.edu/fy394, adresinden 03 Haziran 2012 tarihinde edinilmiştir. Gutek, G. L. (2011). Eğitimde felsefi ve ideolojik yaklaşımlar. (3. Basım) (Çev. N. Kale). Ankara: Ütopya. Güven, B. ve Güven, S. (2009). İlköğretim öğrencilerinin sosyal bilgiler dersinde metafor oluşturma becerilerine ilişkin nicel bir inceleme. Kastamonu Eğitim Dergisi, 17(2), 503-512. Halstead, J. M. & Taylor, M. J. (2000). Learning and teaching about values: A review of recent research. Cambridge Journal of Education. 30(2). 169-202. Hökelekli, H. ve Gündüz, T. (2007). Üstün yetenekli çocukların değer yönelimleri ve eğitimleri. R. Kaymakcan, S. Kenan, H. Hökelekli, Ş. Arslan ve M. Zengin (Ed.), Değerler ve eğitimi uluslararası sempozyumu. İstanbul: DEM. ss. 371- 396. Kunduroğlu, T. (2010). 4. sınıf fen ve teknoloji dersi öğretim programıyla bütünleştirilmiş “değerler eğitimi” programının etkililiğinin incelenmesi. Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Ankara Üniversitesi, Ankara. Miles, M. B., & Huberman, A. M. (1994). Qualitative data analysis (2nd ed.). Thousand Oaks, CA: SAGE. Öztürk, C. (2007). Sosyal bilgiler: Toplumsal yaşama disiplinlerarası bir bakış. C. Öztürk (Ed.), Hayat bilgisi ve sosyal bilgiler öğretimi yapılandırmacı bir yaklaşım. (3.Baskı). Ankara: Pegem A. ss.21-50. Patton, M. Q. (1987). How to Use Qualitative Methods in Evaluation. Newbury Park: SAGE. Saban, A. (2004). Giriş düzeyindeki sınıf öğretmeni adaylarının “öğretmen” kavramına ilişkin ileri sürdükleri metaforlar, Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 2(2), 131-155. Saban, A. (2008a). İlköğretim I. kademe öğretmen ve öğrencilerinin bilgi kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler, İlköğretim Online, 7(2), 421-455. Saban, A. (2008b). Okula ilişkin metaforlar. Kuram ve Uygulamada Eğitim Yönetimi, Sayı: 55, 459-496. Saban, A. (2009). Öğretmen adaylarının öğrenci kavramına ilişkin sahip oldukları zihinsel imgeler. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 7(2), 281-326. Türkiye İstatistik Kurumu [TÜİK]. (2012). Ankara ili merkez ilçelerine ait gelişmişlik düzeyi verileri. Veriler Türkiye İstatistik Kurumu'ndan elektronik posta yoluyla elde edilmiştir. Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri (6. Baskı). Ankara: Seçkin.