AHISKA TÜRKÜ VE TÜRK ÇOCUKLARIN BİLİŞSEL STİLLERİNİN BAZI DEĞİŞKENLERE GÖRE İNCELENMESİ

Yıl 2018, Cilt: 22 Sayı: 2, 487 - 507, 05.08.2018

Çiğdem Kaya Bağdaş Fatma Kılınç

Öz

Bireyin düşünme şekli ile ilgili olan bilişsel üslup en genel
tanımıyla sorunlara yaklaşma biçimi olarak ifade edilmektedir. Bireylerin
soruna yaklaşma biçimi düşünme sürecinde bireysel eğilimlerine ve tercihlerine
göre farklılık göstermektedir. Erken yaşlardan itibaren bireyin içinde
bulunduğu aile ortamı ve deneyimlediği yaşantılar yoluyla kişilik özelliği
olmaya başlayan bilişsel üslup öğrenme stillerini de etkilemektedir. Bilişsel
üslubun bireylerin algı, bellek, düşünme, sorun çözmedeki farklılıkları ile
kişilik ve toplumsal değişkenlerle ilgili olduğu varsayılmaktadır. Bu nedenle
araştırmada Ahıska Türkü ve Türk çocukların bilişsel stillerini bazı
değişkenlere göre incelemek amaçlanmaktadır. Ahıska Türk’lerine ilişkin
çalışmalar alan yazında sınırlıyken özellikle Ahıska Türkü ve Türk çocukları
beraber ele alan çalışma ile literatürde karşılaşılmamıştır. Araştırmada Ahıska
Türkü çocuklar ile Türk çocukların bilişsel stillerinde yaş, cinsiyet, kardeş
sayısı, anne-baba yaşı ve aile yanında yaşayan birinin olma durumlarının
çocukların bilişsel stilleri üzerinde etkili olma durumu incelenmektedir.
İlişkisel tarama yöntemi kullanılan çalışmada veri toplama aracı olarak Ahıska
Türkü ve Türk çocukların bilişsel stillerini incelemek amacıyla ‘Kansas Okul
Öncesi Dönemdeki Çocuklar İçin Düşünsellik- İçtepisellik Ölçeği A formu’ ile
araştırmacılar tarafından hazırlanan ‘Kişisel Bilgi Formu’ kullanılmıştır.
Çalışma grubunu Erzincan İli Üzümlü ilçesine göç ile yerleşen ve okul öncesi
eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş 110 Ahıska Türkü çocuk ile Erzincan ili
merkezinde okul öncesi eğitim kurumuna devam eden 5-6 yaş 110 Türk çocuk
oluşturmaktadır. Araştırma sonucunda; cinsiyet, yaş, aile yanında yaşayan
birinin olma durumu, baba yaşı değişkenine göre Ahıska Türkü ve Türk Çocukların
bilişsel stillerinde anlamlı farklılaşma görülmezken, kardeş sayısı ve anne
yaşı değişkenlerinde ise Türk Çocuklarda anlamlı farklılaşmanın olduğu, Ahıska
Türkü çocuklarda ise herhangi bir farklılaşma olmadığı görülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Ahıska Türkü, Bilişsel Stil, Çocuk

Kaynakça

• Atasoy, B. (2004). Bilgisayar destekli öğretim ortamlarında farklı bilişsel stillere sahip öğrencilerin öğrenme stratejilerini kullanma durumlarının akademik başarılarına etkisi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Boraz, H. M. ve Erol, M. (2014). Ahıska Türkleri: 70 Yıllık Sürgün Hikâyesi. İstanbul. https://bianet.org/biamag/toplum/160936-Ahiska-Turkleri-70-Yillik-Surgun-Hikâyesi. (Erişim tarihi:18.06.2017).
• Brodzinsky, D. M., Feuer, V., & Owens, J. (1977). Detection of linguistic ambiguity by reflective, impulsive, fast/accurate, and slow/inaccurate children. Journal of Educational Psychology, 69(3), 237-243.
• Carlson, S.M., Meltzoff, A.N. (2008). Bilingual experience and executive functioning in young children, Developmental Science, 11(2), 282-298.
• Ceylan E. (2008). Okulöncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarının bilişsel tempoya göre yaratıcılık düzeylerinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demir, S. (2010). Okul öncesi eğitim kurumuna giden 36-60 aylık çocukların bilişsel gelişim özellikleri açısından karşılaştırılması (Kütahya İli Örneği). Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Demiray, E. (2011), Ahıska Türkleri ağzı. Doktora Tezi, Kayseri: Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demiray, E. (2012). Anavatanlarından Sekiz Ülkeye Dağıtılmış Bir Halk: Ahıska Türkleri. Turkish Studies-International Periodical For The Languages, Literature and History of Turkish or Turkic, 7(3), 877-885.
• Doğan E. (2013). Okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerinin anne davranışları açısından incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Çocuk Gelişimi ve Ev Yönetimi Eğitimi Anabilim Dalı Çocuk Gelişimi Ve Eğitimi Bilim Dalı.
• Durak-Demirhan T. (2012). Bilişsel tempo eğitimi programının 5–6 yaş çocuklarının bilişsel tempoları ve davranış sorunlarına etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul: Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.
• Eska, B. & Black, K. N. (1971). Conceptual tempo in young grade-school children. Child Development, 42, 505-516.
• Gander, J.M. ve Gardiner, H.W. (2004). Çocuk ve Ergen Gelişimi, (Yay. Haz.: B. Onur), 5. Baskı. Ankara: İmge Kitabevi.
• Giren, S. (2008). Kendini kontrol eğitiminin okulöncesi çocukların ahlaki ve sosyal kural algıları ile bilişsel tempolarına etkisinin incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi. Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.Grove, C.N. (2017). Cognitive styles across cultures, The International Encyclopedia of Intercultural Communication. IN:John Wiley & Sons.
• Karasar, Niyazi (2012). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayınları.
• Messer, S.B., & Brodzinsky, D.M. (1981).Three-year stability of reflection – impulsivity in young adolescents. Developmental Psychology, 6, 848-850.
• Seçer, Z. (2003) Yoğun düşünme eğitimi programının çocukların ahlaki yargılarına etkisinin incelenmesi. Doktora Tezi, Konya: Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Seçer Z., Çeliköz N., Erişen Y. ve Durak T. (2009). İlköğretim öğrencilerinin düşünme becerileri, Gazi Üniversitesi Endüstriyel Sanatlar Eğitim Fakültesi Dergisi, 24, 93-104.
• Seçer, Z., Sarı, H., Çeliköz, N. ve Üre, Ö. (2009). Okul öncesi dönemdeki çocukların bilişsel stillerinin bazı değişkenler açısından incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 21, 407-419.
• Özkan, H.K. ve Tozduman-Yaralı, K. (2016). Beş-altı yaş çocuklarının bilişsel stilleri ile sosyal yetkinlik ve davranış durumlarının incelenmesi. Kastamonu Eğitim Dergisi. 24(5), 2195-2206.
• Sarıca, Ö. (2010). Okulöncesi eğitim kurumlarına devam eden 5-6 yaş grubu çocukların benlik kavramlarının çeşitli sosyo-demografik değişkenlere göre incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstütüsü.
• Umay, A. ve Kızıltuğ, Ş. (2007). Analitik ve bütünsel düşünenlerin problem çözme davranışı üzerine bir çalışma. Hacettepe Üniversitesi Eğitim Fakültesi ve Azerbaycan Devlet Pedagoji Üniversitesi Uluslararası Öğretmen Yetiştirme Politikaları ve Sorunları Sempozyumu, 12 – 14 Mayıs 2007, Bakü, Azerbeycan.
• Varnum, M. E. W., Grossmann, I., Kitayama, S. and Nisbett, R. E. (2010). The origin of cultural differences in cognition: evidence for the social orientation hypothesis, Current Directions in Psychological Science, 19(1), 9-13.
• Ward, W. C. (1968). Reflection-impulsivity in kindergarten children. Child Development, 39, 867-874.
• Witkin, H. A., Moore, C. A., Goodenough, D. R., & Cox, P. W. (1977). Field-dependent and fieldindependent cognitive styles and their educational implications. Reviews of Educational Research, 47, 1-64.
• Yaralı K. (2015). Okul öncesi eğitime devam eden 5-6 yaş çocuklarının bilişsel tempolarına göre benlik algılarının incelenmesi. Yüksek Lisans Tezi, Ankara: Gazi Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü.