AVRUPA BİRLİĞİ ÜLKELERİNİN LOJİSTİK PERFORMANSLARININ CRITIC TABANLI WASPAS VE COPRAS TEKNİKLERİ İLE ANALİZİ

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 1, 117 - 146, 05.04.2021

Furkan Fahri Altıntaş

Öz

Küreselleşme ile artan yoğun ekonomik ve ticari ilişkiler lojistik konusunun önemini artırmış ve buna bağlı olarak ülkelerin lojistik performanslarının ölçülmesi ihtiyacı oluşmuştur. Bu gereksinim Dünya Bankası tarafından belirli aralıklar ile ölçülen ülkelerin lojistik performansını gösteren endeks ile tamamlanmıştır. Buna bağlı olarak araştırmada ilk olarak Avrupa Birliği ülkelerine göre lojistik performans endeksini oluşturan bileşenlerin önemlilik dereceleri (ağırlık katsayıları) Critic yöntemi ile ölçülmüştür. Devamında söz konusu ülkelerin lojistik performansları WASPAS ve COPRAS yöntemleri ile tespit edilerek tespit edilen değerler sıralanmıştır. Bulgulara istinaden ülkelere göre uluslararası sevkiyat bileşeninin en önemli bileşen olduğu ve lojistik performansı en fazla olan ilk üç ülke Almanya, İsveç, Belçika olduğu tespit edilmiştir. Ayrıca oransal hesaplara göre ülkelerin WASPAS, COPRAS yöntemleri ile tespit edilen lojistik performans değerleri ile lojistik performans endeks değerleri birbirlerine çok yakın olduğu tespit edilmiştir. Dolayısıyla bu duruma istinaden WASPAS ve COPRAS yöntemleri ile ülkelerin lojistik performans endekslerinin genel anlamda değerlendirilebileceği sonucuna varılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Lojistik, Lojistik Performans Endeksi, Critic, WASPAS

Kaynakça

• Abu Bakar, M., Jaafar, H. S., Faisol, N., & Muhammad, A. (2014). Logistic Performans Measurements: A Disciriptive Analysis. 6th International Conference on Logistics & Ttansport, Kuala Lumpur, 1-7.
• Akça, H. S. (2018). Ekonomik Büyüme ve İnovasyon İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, Konya: KTO Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Akçetin, E. (2010). Avrupa Birliği Üyelik Sürecinde Küresel Lojistik Üs Olma Yolunda Türkiye. Adıyaman Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 3(5), 1-14.
• Akkaya, D. (2016). İlköğretim 7.Sınıf Öğrencilerinin İnovasyon Becerilerinin Değerlendirilmesi. Yüksek Lisans Tezi, Aydın: Adnan Menderes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aktaş, İ. (2019). Lojistik Performans Endeksi ile Ekonomik Özhürlük Endeksinin Küresel Ticareti Kolaylaştırma Etkisinin İncelenmesi. Doktora Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Aktaş, İ., & Küçük, B. (2018). Ekonomik Özgürlük Endeksinin Lojistik Performans Endeksi Üzerine Modaratör Etkisinin Araştırılması: G-20 ve Avrupa Ülkeleri Üzerine Bir Araştırma. 7. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongresi, Bursa, 671-681.
• Archibugi, D., Denni, M., & Filippetti, A. (2009). The Global Innovation Scoreboard 2008: The Dynamics of The Innovative Performances of Countries. Italy: Pro Inno Europa Inno Metrics, Italian National Research Council, CNR-IRPPS.
• Arvis, J. F., Ojala, L., Wiederer, C., Shepherd, B., Raj, A., Dairabayeva, K., et al. (2018). Connecting to Compete 2018 Trade Logistics in the Global Economy The Logistics Performance Index and Its Indicators. Washington: The International Bank for Reconstruction and Development/The World Bank.
• Ay Türkmen, M., & Aynaoğlu, Y. (2017). Küresel Rekabet Endeksi Göstergelerin Küresel İnovasyon Üzerine Etkisi. Business & Management Studies: An International Journal, 5(4), 257-282.
• Ayaydın, H., Savaş, D., & Pala, F. (2017). Gri İlişkisel Analiz Yöntemiyle Türk Lojistik Firmalarında Performans Ölçümü. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(21), 76-94.
• Ayçin, E. (2019). Çok Kriterli Karar Verme . Ankara: Nobel Yayın.
• Ayçin, E., & Çakın, E. (2019). Ülkelerin İnovasyon Performanslarının Ölçümünde Entropi ve MABAC Çok Kriterli Karar Verme Yöntemlerinin Bütünleşik Olarak Kullanılması. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilmler Fakültesi Dergisi, 19(2), 326-351.
• Barnett, P., & Carroll, G. (1995). Modeling Internal Organizational Change. Annual Rewiev of Sociology(21), 217-236.
• Başar, S. İ., & Bozma, G. (2017). Ülkelerin Lojistik Performansının Belirleyicileri. Kafkas Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi(20), 447-458.
• Bayraktutan, Y., & Özbilgin, M. (2015). Lojistik Maliyetler ve Lojistik Performans Ölçütleri. Maliye Araştırmaları Dergisi, 1(2), 95-112.
• Bayraktutan, Y., Tüylüoğlu, Ş., & Özbilgin, M. (2012). Lojistik Sektöründe Yoğunlaşma Analizi ve Lojistik Gelişmişlik Endeksi:. Uluslararası Alanya İşletme Fakültesi Dergisi, 4(3), 61-71.
• Borchert, H. (2015). Sicherheit der Transportwege: Grundlage globaler Prosperität. T. Jäger içinde, Handbuch der Sicherheitsgefahren Wiesbaden: Springer, 315-332.
• Bozkurt, C., & Mermertaş, F. (2019). Türkiye ve G8 Ülkelerinin Lojistik Performans Endeksine Göre Karşılaştırılması. İşletme ve İktisat Çalışmaları Dergisi, 7(2), 107-117.
• Bozma, G., Başar, İ., & Aydın , S. (2017). Lojistik Perfornmansın Ekonomik Büyümeye Etkisi. The International New Issues In SOcial Sciences(5), 401-414.
• Burmaoğlu, S. (2012). Ulusal İnovasyon Göstergeleri ile Ulusal Lojistik Perofrmansı Arasındaki İlişki: AB Ülkeleri Üzerine Bir Araştırma. Ege Akademik Bakış, 12(2), 193-208.
• Canbolat, N. (2016). Küresel Rekabet Endeksinin Lojistik Performans Endeksinin Alt Boyutları Üzerine Modaretör Etkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Chakraborty, D., & Mukherjee, S. (2016). How Trade Facilitation Measures influence Export Orientation? Empirical Estimates with Logistics Performance Index Data. Journal of Economics Library, 3(4), 554-569.
• Cornell University, INSEAD , & WIPO. (2019). Global Inovation Index Report.
• Çamlıca, Z., & Ak, S. G. (2014). Lojistik Sektöründe Sürdürülebilirlik Uygulamaları. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Elektronik Dergisi, Özel Sayı, 100-119.
• Çatuk, C., Aydın, K., & Atalay, E. (2019). Uluslararası Ticarette Karayolunun Lojistik Performansına Etkisi. Al-Farabi International Journal on Social Sciences, 3(4), 120-125.
• Demirbilek, A. (2018). Küresel Ticarette Lojistik Performans Düzeyi ile Havayolu Kargo Taşımacılığı İlişkisi. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul: İstanbul Ticaret Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Demirbilek, A., Öz, S., & Fİdan, Y. (2018). Lojistik Performans Endeksi ve Havayolu Kargo Taşımacılığı. Ekonomi, İşletme ve Yönetim Dergisi, 1(24), 1-24.
• Demirdöğen, O., Yazıcılar, F. G., & Akyol, S. (2017). Lojistik Faaliyetlerinde Dış Kaynak Kullanımının Hizmet Kalitesinin Ölçümüne Yönelik Değerlendirilmesi:Bir Uygulama. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31, 460-478.
• Duran, G., & Türkoğlu, M. (2019). Lojistik Sektörünün Önemi ve Bölgesel Kalkınmaya Etkileri. Uygulamalı Sosyal Bilimler ve Güzel Sanat lar Dergisi, 1(2), 86-97.
• Erdoğan, A. (2019). Türkiye'nin Lojistik Perofrmansı ve Lojistik Üslerin Önemi. Akademik Sosyal Araştırmalar Dergisi(99), 92-99.
• Erkan, B. (2014). Türkiye'de Lojistik Sektörü ve Rekabet Gücü. ASSAM Uluslararası Hakemli Dergi(1), 45-65.
• Erturgut, R., & Gürler, H. E. (2019). Kalitede Çdül Olgusu ve Kalite Ödülleri:Global Bir Yaklaşım. 8. Euroasian Conference on Languange & Social Science, Antalya, 14-25.
• Esmer, Y., & Yüksel, M. (2019). Yerel Yönetimlerde İnovasyon Uygulamalarına Yönelik Bir Değerlendirme. Hukuk ve İktisat Araştırmaları Dergisi, 11(2), 175-189.
• it. Associazione Italiana di Scienze Regionali XXXIII Conferenza Scientifica Annuale, Roma, 1-24.
• Fugate, B., Mentzer , J., & Theodore, P. (2010). Logistic Performans:Efficiency, Effectiveness, And Differation. Journal of Business Logistic, 31(1), 43-62.
• Gergin, R. E., & Baki, B. (2015). Türkiye’deki Bölgelerin Lojistik Performanslarının Bütünleştirilmiş AHS ve TOPSIS Yöntemiyle Değerlendirilmesi. Business and Economics Research Journal, 6(4), 115-135.
• Giunchiglia, F. (2013). Innovatione Sociale La Fuora Frontiora. Department Information Engineering and Computer Science, DISI ‐ Via Sommarive 5 ‐ 38123 Povo. Trento: University of Trento.
• Gök Kısa, C., & Ayçin, E. (2019). OECD Ülkelerinin Lojistik Performanslarının SWARA Tabanlı EDAS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi, 9(1), 301-325.
• Güler, A., Tezcan, N., Kutlu Furtuna, Ö., & Aybars, A. (2014). Firmaların Ar-ge ve İnovasyon Performansının Stratejik Analizi. İstanbul: İstanbul Ticaret Odası Özkaracan Matbaacılık.
• Güngör, Ş., Dursun, E., & Karaoğlan, A. (2019). Lojistik Faaliyetlerin Akdeniz Ülke Ekonomileri ile İlişkisi. İktisat Politikası Araştırmaları Dergisi, 6(2), 91-106.
• Hancıoğlu, Y. (2016). Küresel İnovasyon Endeksini Oluşturan İnovasyon Girdi ve Çıktı Göstergeleri Arasındaki İlişkinin Kanonik Korelasyon ile İncelenmesi:OECD Örneği. AİBÜ Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 16(4), 131-157.
• Hancıoğlu, Y., & Atay, Ö. (2018). Dünya İnovasyon Lideri İsviçre ve Türkiye Ulusal İnovasyon Sistemlerinin Karşılaştırmalı Bir Değerlendirmesi. İşletme Fakültesi Dergisi, 19(1), 51-88.
• Hanifi, M. M., & Ölmez, S. (2017). Lojistik Performans ve İlişki Kalitesi Üzerine Alanyazın İncelemesi. Uluslararası Ticaret ve Ekonomi Araştırmaları Dergisi, 1(2), 99-120.
• Horenshteyn, V. (2009). Chancen und Risiken des Russischen Logistikmarktes aus der Sicht Deutschen Logistikunternehmen. Diplomarbeit, Leipzig: Hochschule Mittweida (FH) University of Applied Sciences Fachbereich Wirtschaftswissenschaften.
• lpi.worldbank.org
• İmamoğlu, İ. K. (2019). Türkiye ve Şanghay İşbirliği Örgütü (ŞİÖ) Üyesi Ülkelerin Lojistik Performanslarına Göre Karşılaştırılması. Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 12(68), 1143-1154.
• Jankowska, B., Matysek, A., Jedrych, K., & Mroczek, D. (2017). Efficiency of National Innovation Systems – Poland and Bulgaria in The Context of the Global Innovation Index. Comparative Economic Research, 20(3), 77-94.
• Kara, M., Tayfur, L., & Basık, H. (2009). Küresel Ticarette Lojistik Üslerin Önemi ve Türkiye. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 6(11), 69-84. Kardos, M. (2012). The Relationship betweenEntrepreneurship, Innovation and Sustainable Development. Research on European Union Countries. Procedia Economics and Finance(3), 1030–1035.
• Kılıç, F. (2018). Açık İnovasyon Kavramı ve Etkileri Üzerine Bir Uygulama. Yüksek Lisans Tezi, Denizli: Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Kılınç, E., Fidan, O., & Mutlu, H. M. (2019). Türkiye, Çin ve Rusya Federasyonu’nun Lojistik Performans Endeksine Göre Karşılaştırılması. Uluslararası Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 5(2), 17-34.
• Li, W. (2005). Research on the Performance Evaluation of Logistics Activities. China-USA Business Review, 4(4), 53-55., 4(4), 53-55.
• Mazzarino, M., Furlanetto, A., Vedovato, D., & Cociancich, M. (2008). Osservaterio Nazionale sul Transporto Merci e la Logistica Il Check-Up Della Logistica Italiana Il Monitoraggio delle Performance Logistiche Delle Inpresse In Italia e Indicazioni di Policy . Roma: ISFORT.
• OECD, & Eurostat. (2005). Oslo Klavuzu: Yenilik Verilerinin Toplanması ve Yorumlanması İçin İlkeler. 1-117. Ankara: TÜBİTAK.
• Ofluoğlu Öztürk, N. Ö., Kalaycı, C., Artan, S., & Çebi Bal, H. (2018). Lojistik Performansta Gelişmlerin Uluslararası Ticaret Üzerine Etrkileri: AB ve MENA Ülkeleri Örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(24), 92-109.
• Oğuz, S., Alkan, G., & Yılmaz, B. (2019). Seçilmiş Asya Ülkelerinin Lojistik Performanslarının TOPSIS Yöntemi ile Değerlendirilmesi. IBAD Sosyal Bilimler Dergisi, Özel Sayı, 497-507.
• Ouali, B. (2019). Denizle Bağlantısı Olmayan Bir Ülkede Lojistik Köyü Yerleşimi ve Ulaşım Ağının Belirlenmesi: Ouagadougou'nun Örneği. Doktora Tezi, İstanbul: Maltepe Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Ödemiş, M., Düzgün, E., & Düzgin, A. (2017). Turizm Destinasyonlarının Rekabet Gücünü Artırmasında İnovasyonun Yeri. Uluslararası Bilimsel Araştırmalar Dergisi, 2(4), 21-29.
• Özbek, A. (2019). Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri ve Excel ile Problem Çözümü Kavram-Teori-Uygulama (2. b.). Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• Özdemir, D., Buzdağlı, Ö., Emsen , Ö., & Solak, M. (2017). Yükselen Ekonomilerde Lojistiğin Belirleyicileri. The International New Issues In Social Sciences, 5(5), 493-508.
• Pekmezci, M., & Mutlu, H. M. (2018). Türkiye'yi Konu Alan '' Lojistik Performans İndeksi'' Çalışmalarına Yönelik Bibliyometrik Bir Analiz. 4. International Caucasus-Central Acia Foreign Trade and Logistics Congress, Didim, 454-469.
• Pfohl, H. C. (2018). Logistiksysteme Betriebswirtschaftliche Grundlagen. Berlin: Springer-Verlag GmbH.
• Rençber, Ö. F. (2018). Basamak Korelasyon, Kohonen ve ANFIS Yapay Sinir Ağ Modellerinin Sınıflandırma Performanslarının Karşılaştırılması: Lojistik Performans Endeksi Üzerine Uygulama. Ege Akademik Bakış, 18(3), 521-535.
• Rezaei, J., Roekel, W., & Tavasszy, L. (2018). Measuring the Relative Importance of the Logistics Performance Index indicators Using Best Worst Method. Transport Policy(68), 158-169.
• Sağlam, M. (2019). Türkiye'nin İhracatının Taşıma Modlarına Göre Dağılımı, Bütünleştirilmiş Lojistik Stratejisinin Türkiye'nin İhracat Performansına Olası Etkileri: Konya'da İhracat Yapan Firmalar Üzerine Bir Çalışma. Yüksek Lisans Tezi, Konya: Karatay Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Savaş, F. (2018). Veri Zarflama Analizi. B. F. Yıldırım, & E. Önder içinde, Operasyonel, Yönetsel ve Stratejik Problemlerin Çözümünde Çok Kriterli Karar Verme Yöntemleri. Bursa: Dora Yayınları, 201-227.
• Schneider, S. (2008). Länderclubs mit ähnlichen Innovationssystemen. Vierteljahrshefte zur Wirtschaftsforschung, 77(2), 65-78.
• Sofyalıoğlu, Ç., & Kartal, B. (2013). Türkiye ve Avrasya Ekonomik Topluluğu Ülkelerinin Lojistik Performans İndekslerinin Karşılaştırılması ve Bazı Çıkarımlar. International Conference on Euroasian Economies. St. Petersburg: Beykent University, 524-531.
• Şimşit, Z. T., Arıoğlu Akan, Ö. M., Saniye, Ü., & Fırat, O. (2014). Küresel Rekabet ve İnovasyon Çerçevesinde Türkiye'nin Lojistik Performansının Değerlendirilmesi. 3. Ulusal Lojistik ve Tedarik Zinciri Kongeresi, Tarbzon, 1-10.
• Şirin, B., & Emanet, H. (2017). Lojistik Performans Endeksi Kapsamında Orta Asya Türk Cumhuriyetleri’nin Lojistik Performanslarının Analizi. International Conference on Eurasian Economies). At Bishkek, 302-309.
• Tanyaş, M. (2015). İstanbul Lojistik Sektörü Analiz Raporu. İstanbul: Mavi Ofset.
• Taş, S. (2017). İnovasyon, Eğitim ve Küresel İnovasyon Endeksi. Bilge Uluslararası Sosyal Araştırmalar Dergisi, 1(1), 99-123.
• Terzi, N., & Bölükbaş, Ö. (2016). Türkiye'de Lojistik Sektörü ve Lojistik Köyler. Global Business Research Congress (GBRC), İstanbul, 206-228.
• Ulutaş, A., & Karaköy, Ç. (2019). G-20 Ülkelerinin Lojistik Performans Endeksinin Çok Kriterli Karar Verme Modeli ile Ölçümü. Sivas Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 20(2), 1-14.
• Ülkühan Bike, E., & Atay, Ö. (2010). Türkiye’nin Yaratıcı Şehirleri. Bilig(92), 29-54.
• www. tdk.gov.tr
• www. izto.org.tr
• Yaman Kahyaoğlu, D. (2019). İnovasyonu Destekleyen Örgüt Kültürünün İnovasyon Yeteneğine Etkisinde Kuşak Farkının Rolü: Adana İli İmalat Sanayii Örneği. Doktora Tezi, Mersin: Çağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Yangınlar, G. (2019). Lojistik Performans ile GSYH Oranlarının Türkiye ve G-7 Ülkeleri Arasında Karşılaştırılması. V. Europan Congress on Economic Issues. Bakü: Pazıl Reklam Danışmanlık Matbaa ve Organizasyon, 68-80.
• Yapraklı, T. Ş., & Ünalan, M. (2017). Küresel Lojistik Performansı Endeksi ve Türkiye'nin Son 10 Yıllık Lojistik Performansının Analizi. Atatürk Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 31(3), 589-606.
• Yıldırır Keser, H. (2011). Lojistik Sektörünün Rekabet Gücü Yönüyle Analizi: Türk Lojistik Sektörü için Bir Çalışma. Doktora Tezi, Uludağ Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Bursa.
• Yıldız, Y. K. (2018). İnovasyon Endekslerine Göre Türkiye'nin Durumu ve Sağlık Sektörüne Etkileri. Adnan Menderes Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 2(2), 107-117.
• Yılmaz, T. (2010). Küçük ve Orta Ölçekli İmalat İşletmelerinde Yenilik (İnovasyon) Yönetimi: İzmir İli Örneği. Yüksek Lisans Tezi, İzmir: Dokuz Eylül Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Zeybek, H. (2019). Uluslararası Ticarette Demiryolunun Lojistik Performansa Etkisi. Demiryolu Mühendisliği, 9, 79-90.