1929 World Economic Crisis, Authoritarian States and Reflections on Turkey

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 1, 33 - 52, 05.04.2021

Berkan Güngör , Fatmanur Aksöz

Öz

Undoubtedly, crises have continued as a concrete fact throughout human history. Many crises experienced both naturally and artificially throughout history have deeply affected human beings and caused serious damage to humanity. However, the World Economic Crisis of 1929 was recorded as the biggest economic crisis of humanity in known history. It is an indisputable fact that events in economic life affect political life. Indeed, world politics has always been shaped around economic relations and systems. The impact of economics on the shaping of policies, states, social transformations, geographies, histories, constitutions and even religions is immeasurable. In this context, the changes in state systems and international relations as a result of the 1929 World Economic Crisis were examined in terms of the effects of the crisis in this study. As a result of the research, it was determined that states became increasingly authoritarian with the statist policies adopted in the world after the 1929 crisis and this caused the Second World War. Also Turkey’s which couldn’t be fully integrated into the capitalist system, developments in parallel with the world in order to keep up with the world are also discussed. As a matter of fact, one of the main conclusions to be drawn from the research is that economics and politics should always be handled as a whole.

Anahtar Kelimeler

1929 Crisis, statism, capitalism, socialism, authoritarian

1929 DÜNYA İKTİSADİ KRİZİ, OTORİTERLEŞEN DEVLETLER VE TÜRKİYE’YE YANSIMALARI

Öz

Kuşku yok ki insanlık tarihi boyunca krizler somut bir gerçek olarak süregelmiştir. Tarih boyunca gerek doğal kaynaklı gerek yapay kaynaklı yaşanan birçok kriz insanoğlunu derinden etkilemiş ve insanlığa çok ciddi zararlar vermiştir. Ancak 1929 Dünya İktisadi Krizi, tarihte insanlığın yaşadığı en büyük iktisadi kriz olarak kayıtlara geçmiştir. İktisadi hayatta yaşanan olayların siyasal hayata etki ettiği de su götürmez bir gerçektir. Nitekim dünya siyaseti her zaman iktisadi ilişkiler ve sistemler etrafında şekillenmektedir. Politikaların, devletlerin, toplumsal dönüşümlerin, coğrafyaların, tarihlerin, anayasaların ve hatta dinlerin bile şekillenmesinde iktisadın etkisi küçümsenemeyecek derecede fazladır. Bu bağlamda da bu çalışmada, 1929 Dünya İktisadi Krizi sonucunda devlet sistemlerinde ve uluslararası ilişkilerde yaşanan değişimler, krizin etkileri bakımından incelenmiştir. Araştırma sonucunda 1929 krizi sonrası dünyada kabul edilen devletçi politikalar ile devletlerin giderek otoriterleştiği ve bunun da İkinci Dünya Savaşı’na giden süreci hızlandırdığı tespit edilmiştir. Ayrıca hiçbir zaman kapitalist sisteme tam olarak entegre olamamış olan Türkiye’nin de, dünyaya ayak uydurmak için dünya ile paralel olarak yaşadığı gelişmeler de ele alınmıştır. Nitekim araştırmadan çıkarılması gereken en temel sonuçlardan birisi, iktisat ile siyasetin her zaman bir bütün olarak ele alınması gerekliliğidir.

Anahtar Kelimeler

1929 Krizi, devletçilik, kapitalizm, sosyalizm, otoriter

Kaynakça

• Aktan, C. C. (2008). Yeni iktisat okulları. Ankara: Seçkin
• Alkin, E. (1980a). Dış ekonomik ilişkiler (A). M. Yaşa (Ed.), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978 içinde (335-402), İstanbul: APA Ofset Basımevi
• Alkin, E. (1980b). Para, kredi, banka. M. Yaşa (Ed.), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978 içinde (462-551), İstanbul: APA Ofset Basımevi
• Armaoğlu, F. (1987). 20. Yüzyıl siyasî tarihi cilt: 1 (1914–1980). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Bakırtaş, İ. ve Tekinşen, A. (2004). Dünya savaşları ve büyük buhran arasındaki etkileşimin ekonomi politiği. S.Ü. SBE Dergisi, 12(88). 83-100.
• Barışık, S. ve Barış, A. (2015). 1929 Büyük Bunalımı ve 2008 Küresel Krizinde uygulanan politikaların karşılaştırılması. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi. 10(1). 239-262.
• Beaud, M. (2018). Kapitalizmin tarihi 1500-2010 (3. Baskı). F. Başkaya (Çev.), İstanbul: Yordam Kitap Bilgili, Y. (2012). Karşılaştırmalı iktisat okulları ders notları (Makro iktisadın teorik esasları) (8. Baskı). İstanbul: İkinci Sayfa
• Boratav, K. (1982). Türkiye’de Devletçilik. Ankara: Savaş Yayınları
• Braudel, F. (2014). Kapitalizmin kısa tarihi (2. Baskı). İ. Yerguz (Çev.), İstanbul: Say Yayınları
• Brenner, R. (2007). Ekonomide hızlı büyüme ve balon dünya ekonomisinde ABD’nin yeri. B. Akalın (Çev.), İstanbul: İletişim Yayınları
• Bulut, M. (2003). 1929 Dünya Ekonomik Buhranı ve Türkiye'de Devletçiliğe geçiş. Bilig. 26. 77-101.
• Demirel, D. (2006). Küresel eksende devletin yeni kimliği: Etkin Devlet. Sayıştay Dergisi. 60.105-128.
• Erbay, R. ve Hemen, B. (2019). 1929 Ekonomik Buhranı’nın Türk Ekonomisi’ne etkileri ve Buhran Döneminde Keynesyen Yaklaşım. Balkan ve Yakın Doğu Sosyal Bilimler Dergisi. 5(3). 124-130.
• Galbraith, J.K. (2009). Büyük Kriz 1929. E. N. Akbaş (Çev.), İstanbul: Pegasus Yayınları
• Gazier, B. (2018). Büyük Buhran 1929 Krizi. A. Gür (Çev), İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi
• Guran, T. (1991). İktisat tarihi. İstanbul: Acar Matbaacılık
• Heilbroner, R. L. (2013). İktisat Düşünürleri Büyük İktisat Düşünürlerinin Yaşamları ve Fikirleri (3. Baskı). A. Tartanoğlu (Çev.), Ankara: Dost Kitabevi Yayınları
• Heywood, A. (2012). Siyaset (6. Baskı). B.B. Özipek, B. Şahin, M. Yıldız, Z. Kopuzlu, B. Seçilmişoğlu ve A. Yayla (Çev.), İstanbul: Adres Yayınları
• Hobsbawm, E. (2014). Kısa 20. Yüzyıl 1914-1991 aşırılıklar çağı. Y Aloğan (Çev.), İstanbul: Everest Yayınları.
• Işık, N. ve Duman, E. (2012). 1929 Ekonomik Buhranı ve 2008 Küresel Krizi’nin Türkiye Ekonomisi üzerindeki etkileri. Çankırı Karatekin Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi. (2)1. 73-101
• Kazgan, G. (1993). İktisadi düşünce veya politik iktisadın evrimi. (6. Baskı). İstanbul: Remzi Kitabevi
• Kazgan, G. (2008). Türkiye Ekonomisinde Krizler (1929-2001) ‘Ekonomi Politik’ açısından bir inceleme (2. Baskı). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları
• Kindleberger, C. P. ve Aliber, R.Z. (2014). Çılgınlık, panik ve çöküş finansal krizler tarihi. (2. Baskı). Ü. Şensoy (Çev.), İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları
• Kışlalı, A. T. (2018). Siyasal sistemler siyasal çatışma ve uzlaşma. İstanbul: Kırmızı Kedi Yayınevi
• Köylüoğlu, B. (2016). Japonya’nın bunalıma giden yolu. Strateji & Finans. https://www.stratejivefinans.com/japonyanin-bunalima-giden-yolu/ (E.T.: 02.06.2020).
• Kuyucuklu, N. (1985). İktisadi olaylar tarihi. İstanbul: İstanbul Üniversitesi SBF Yayını Manisalı, Erol (1980). İktisat politikası: İlkeler ve uygulamalar. M. Yaşa (Ed.) Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978 içinde (76-106), İstanbul: APA Ofset Basımevi
• Nere, J. (1980). 1929 Krizi. V. Toprak (Çev.), Ankara: Ankara İktisadi ve Ticari İlimler Akademisi Yayınları
• Parasız, İ. (2011). 1929 Dünya büyük ekonomik krizi dünyada ve ülkemizde etkileri. Bursa: Ezgi Kitabevi
• Parlak, B. (2016). Yönetim bilimi ve çağdaş yönetim teknikleri (3. Baskı). İstanbul: Beta
• Roubini, N. ve Mihm, S. (2012). Kriz ekonomisi dünya ekonomisinin çöküşü ve geleceği. I. Tezcan (Çev.), İstanbul: Pegasus Yayıncılık
• Skousen, M. (2016). İktisadi düşünce tarihi modern iktisadın inşası (7. Baskı). M. Acar, E. Erdem ve M. Toprak (Çev.), Ankara: Adres Yayınları
• Şaylan, G. (1986). Türkiye’de kapitalizm bürokrasi ve siyasal ideoloji. Ankara: V Yayınları Tekeli, İ. ve İlkin, S. (1977). 1929 Dünya Buhranında Türkiye’nin iktisadi politika arayışları. Ankara: ODTÜ Yayınları
• Troçki, L. (1921). “Yükseliş ve kriz üzerine”. Sınıf Mücadelesinde Marksist Tutum. https://marksist.net/ceviriler/yukselis-ve-kriz-uzerine.htm (E.T.: 12.05.2020).
• Turan, Erol (2015). Kamu yönetiminde reform. Konya: Palet Yayınları
• Turan, Erol (2017). Siyaset. Konya: Palet Yayınları
• Turan, Z. (2011). Dünyadaki ve Türkiye’deki krizlerin ortaya çıkış nedenleri ve ekonomik kalkınmaya etkisi. Niğde Üniversitesi İİBF Dergisi. 4(1). 56-80.
• Ülgener, S. (2006). Tarihte darlık buhranları ve iktisadi muvazenesizlik meselesi. İstanbul: Derin Yayınları
• Üşür, İ. (2011). Ekonomi politik: Zarif mezar taşları? Praksis 10. 211-238. http://www.praksis.org/wp-content/uploads/2011/07/010-09.pdf (E.T.: 05.06.2020).
• Wallerstein, I. (2016). Tarihsel kapitalizm ve kapitalist uygarlık (7. Baskı). N. Alpay (Çev.), İstanbul: Metis Yayınları
• Wood, E. M. (2016). Sermaye imparatorluğu (2. Baskı). O. Köymen (Çev.), İstanbul: Yordam Kitap
• Wood, E. M. (2017). Kapitalizmin arkaik kültürü (3. Baskı). O. Köymen (Çev.), İstanbul: Yordam Kitap
• Yardımcı, M.E., İnce, M. R. ve Ekiz, R. (2017). 1929 Dünya Ekonomik Krizinin sebepleri ve sonuçları üzerine bir değerlendirme. S. Koç, S. Yılmaz Genç ve K. Çolak (Ed.), Dünden Bugüne Ekonomi Yazıları içinde (242-268) http://library.ecoei.org/wp-content/uploads/articles/1929-D%C3%BCnya-Ekonomik-Krizinin-Sebepleri-ve-Sonu%C3%A7lar%C4%B1-%C3%9Czerine-Bir-De%C4%9Ferlendirme.pdf (E.T.: 01.06.2020).
• Yaşa, M. (1980). Kamu Maliyesi. M. Yaşa (Ed.), Cumhuriyet Dönemi Türkiye Ekonomisi 1923-1978 içinde (556-651), İstanbul: APA Ofset Basımevi
• Yenal, O. (2013). Cumhuriyet’in iktisat tarihi (4. Baskı). İstanbul: Türkiye İş Bankası Kültür Yayınları