Mübadelenin Acı Tarifi: Balkan Acısı

Yıl 2021, Cilt: 25 Sayı: 2, 361 - 378, 31.08.2021

Sezaver Çapcı Sipahi

Öz

Son zamanlarda yazılan popüler romanlara bakıldığında nüfus mübadelesi konulu romanların sayısının fazlaca olduğu görülmektedir. Bu çalışmanın konusu olan ve mübadele öncesi Rumeli’yi anlatan Balkan Acısı romanı, aslında günümüzden çok daha eski bir tarihte, 1973 yılında Yılmaz Gürbüz tarafından yazılmıştır. İlk basımı 1975 yılında gerçekleşen roman, aynı yıl Peyami Safa roman yarışması başarı ödülünü almıştır. Balkan Acısı, ailesinin mübadil olarak Selanik’ten gelmesine göndermede bulunarak kendini “mübadil çocuğu” olarak nitelendiren Yılmaz Gürbüz’ün ilk romanıdır. Yazın hayatına hâlâ devam eden yazarın Balkan Acısı dışında mübadeleyi anlattığı birkaç romanına ek olarak on altı tarihî romanı bulunmaktadır.
Balkan Acısı’nda, yazarın mübadil olan aile büyüklerinden dinlediği yaşanmış hikâyeler, roman dünyasının imkânları ile yeniden kurgulanmıştır. Bu açıdan romanda, birbirleriyle akraba olan Rumeli Türkü birkaç ailenin mübadele öncesi ve mübadele sırasında neler yaşadıkları; kendi yurtlarını nasıl terk etmek zorunda bırakıldıkları; resmî tarihîn kronolojisi ışığında anlatılır. Romanda, “mübadil” olmak “acı” duygusuyla tanımlanmıştır. Bu “acı” duygusu vatanlarından ayrılan mübadillerin hikâyelerinin kalbindedir. Çünkü mübadiller sahip oldukları maddî şeylerin yanında; yüzyıllardır yaşadıkları mekânları, geleneklerini ve kişisel tarihlerini arkalarında bırakmak zorunda kalmışlardır. Çalışmada, romanın bu dinamikleri göz önünde bulundurularak esere dönük bir inceleme metodu kullanılmıştır. Ayrıca roman incelenirken yazara has üslup özellikleri dikkate alınmıştır.

Anahtar Kelimeler

Türk Edebiyatı

Kaynakça

• Bayrak Akyıldız H. (2018). Mübadele Romanlarında Kimlik ve Ulusçuluk. İstanbul: Doğu Kütüphanesi: Bilgin Topçu, Ü. (2014). Cumhuriyet Dönemi Türk Edebiyatında Destan. Ankara: Atıf Yayınları. Çapcı Sipahi S. (2017, 15 Temmuz). “Yılmaz Gürbüz ile Edebî Hayatı Hakkında Söyleşi”, Yılmaz Gürbüz’ün evi, yayımlanmamış, kaydedilmiş doğrudan görüşme. Kuşadası-Aydın. Çelebi, E. (2019). Mübadele İmar ve İskân Vekâleti (Kuruluşu, Teşkilat Yapısı ve Faaliyetleri). İstanbul: Hiperlink Yayınları. Güler, A. (2014). Atatürk’ün Soyu Kızıl Oğuz ve Konyarlar. Ankara: Berikan Yayınları. Gürbüz, Y. (2014). Balkan Acısı. 3. Baskı. İstanbul: Ötüken Yayınları. Kaya, M. (2015). Türk Romanında Destan Etkisi. Ankara: Kesit Yayınları. Millas H. (2000). Türk Romanı ve “Öteki” Ulusal Kimlikte Yunan İmajı. İstanbul: Sabancı Üniversitesi Yayınları, 10. Milli Eğitim ve Kültür. (1981). 3( 12) s: 103-107 Ankara. Sakallı F. (2015). “Bir Mübadele Romanı Hasret”. 21. Yüzyılda Eğitim ve Toplum Dergisi. 4 (11) Yaz, 19-34. Sakallı F. (2017). “Yılmaz Gürbüz’ün Mehlika Romanı”. Türk Dili, yıl: 67, S:785, Mayıs, 80-87. Smith, A. (2007). Milli Kimlik. İstanbul: İletişim Yayınları. Stevick P. (2017). Roman Teorisi. (Çev. Prof. Dr. Sevim Kantarcıoğlu), 4. Baskı: Ankara: Akçağ Yayınları. (Eserin orijinali 1967’de yayımlandı.) Şenel A. (2016). Tarihî Romanın Usta ve Tecrübeli Kalemi Yılmaz Gürbüz: Türksüz; Doğu, Orta Doğu ve Avrupa Tarihi Yazılamaz." Türk Yurdu, Sayı: 349, Eylül.