TARİH ÖĞRETMENLERİNİN DERSLERİNDE AKTİF ÖĞRENME YÖNTEM VE TEKNİKLERİNİ KULLANMALARINA YÖNELİK DENEYİMLERİ

Yıl 2022, Cilt: 26 Sayı: 2, 431 - 444, 03.08.2022

Osman Akhan

Öz

Geçmiş, bugün ve gelecek arasında köprü görevi gören tarih dersi ve konularının öğrencide milli bir bilinç oluşturmadaki yeri ve önemi düşünüldüğünde, tarih dersine ait konuların nasıl öğretildiği önem kazanmaktadır. Yapılandırmacı anlayış ile benimsenen öğrenenin merkeze alınarak sürece dahil edildiği ve aktif katılımının amaçlandığı, öğretmenin ise rehber rolünü üstlendiği aktif öğrenme yaklaşımı ile kullanılan yöntem ve tekniklerin öğretmenler tarafından bilinmesi ve derste soyut olan tarih konularını somutlaştırmak amacıyla kullanabilmesi öğretim sürecinin niteliği ve etkililiği açısından oldukça önemlidir. Bu doğrultuda araştırmanın amacı tarih öğretmenlerinin derslerinde aktif öğrenme yöntem ve tekniklerini kullanma deneyimlerini belirlemektir. Araştırmanın çalışma grubunu 2020-2021 eğitim-öğretim yılında Antalya ilinde bulunan MEB’e bağlı liselerde görev yapmakta olan 21’i erkek, 9’u kadın toplam 30 tarih öğretmeni oluşturmaktadır. Araştırmanın verileri araştırmacı tarafından ilgili alan yazın ve uzman görüşü alınarak hazırlanan görüşme formu çerçevesinde toplanmıştır. Nitel araştırma yönteminin benimsendiği bu araştırmada elde edilen veriler betimsel analiz yöntemi kullanılarak çözümlenmiştir. Araştırmanın sonuçları genel olarak değerlendirildiğinde ise, çalışma grubunu oluşturan tarih öğretmenlerinin aktif öğrenme yöntem ve teknikleri ile ilgili olarak temel düzeyde bilgi sahibi oldukları fakat kullandıkları aktif öğrenme yöntem ve tekniklerinin çeşitlilik bakımından sınırlı olduğu ve uygulamada zorlandıkları, geleneksel öğretim yöntemi olan “Anlatım” yöntemi ile aktif öğrenme yöntem ve tekniklerini karıştırdıkları ve aktif öğrenme yöntemi olarak ifade ettikleri sonucuna ulaşıldığı söylenilebilir.

Anahtar Kelimeler

: Tarih öğretimi,, Aktif Öğrenme,, Yöntem,, Teknik

EXPERİENCES OF HİSTORY TEACHERS İN THE USE OF ACTİVE LEARNİNG METHODS AND TECHNİQUES İN THEİR CLASSES

Öz

Considering the place and importance of history lessons and subjects that serve as a bridge between the past, present and future in creating a national consciousness in the student, the way the subjects of the history course are taught gains importance. Teachers’ having a thorough knowledge of the methods and techniques used in the active learning approach, adopted with the advent of the constructivist approach in which the learner is included in the process at the center with a view to ensure their active participation whereas the teacher assumes the role of a guide, and their using these methods and techniques to concretize abstract history topics in class is extremely important in terms of the quality and effectiveness of the teaching process. In this direction, the aim of the study is to determine the experiences of history teachers in using active learning methods and techniques in their classes. The sample of the research consists of a total of 30 history teachers, 21 male and 9 female, working in high schools affiliated to the Ministry of National Education in Antalya in the academic year 2020-2021. The data of the research were collected within the framework of the interview form prepared by the researcher reviewing the relevant literature and taking expert opinion. The data obtained in this study, in which qualitative research method was adopted, were analyzed by using the descriptive analysis method. When the results of the study are evaluated in general, it can be stated that the history teachers who constituted the study group had basic knowledge about active learning methods and techniques, but the active learning methods and techniques they used were limited in terms of diversity and had difficulties in practice. It can be said that they confused the traditional teaching method, i.e. the "lecture" method with active learning methods and techniques and referred to them as active learning methods.

Anahtar Kelimeler

History teaching,, active learning,, method,, technique

Kaynakça

• Açıkgöz, K.Ü. (2005). Aktif öğrenme (7. Baskı). İzmir: Eğitim Dünyası.
• Akay, Y. ve Kocabaş, A. (2013). Sınıf öğretmenlerinin aktif öğrenmeyi nasıl algıladıklarına ilişkin görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 46(2), 91-110. , Aktekin, S.(2009). Türkiye’de tarih eğitimi. S. Aktekin ve diğerleri (Der). Çok Kültürlü Bir Avrupa İçin Tarih ve Sosyal Bilgiler Eğitimi, Ankara: Harf, 27-44.
• Alaca, E. (2017). Tarih eğitimine giriş. Pegem Akademi, Ankara.
• Alaca, E. (2019). Tarih öğretmeni adaylarına göre “tarih öğretimi ve tarih öğretmeni nasıl olmalıdır?, N. Hayta vd. (Editörler). “Tarihin İzinde Bir Ömür” Prof. Dr. Nuri Yavuz’a Armağan (s.10-20) içinde. Ankara.
• Aydede, M. N. ve Kesercioğlu, T. (2012). Aktif öğrenme uygulamalarının öğrencilerin kendi kendine öğrenme becerilerine etkisi. H. Ü. Eğitim Fakültesi Dergisi, 43, 37-49.
• Aydede, M. N. ve Matyar, F. (2009).Fen bilgisi öğretiminde aktif öğrenme yaklaşımının bilişsel düzeyde öğrenci başarısına etkisi. Türk Fen Eğitimi Dergisi, 6(1), 115-127.
• Aytan, T. (2011). Aktif öğrenme tekniklerinin dinleme becerisi üzerindeki etkileri. Doktora Tezi. Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Konya.
• Bodur, Ş. (2011). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde aktif öğrenme tekniklerinin kavram yanılgılarını gidermeye etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Sakarya Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Sakarya.
• Bulut, S. (2010). Aktif öğrenme tekniklerinin ilköğretim 4. Sınıf öğrencilerinin sosyal bilgiler dersi üretimden tüketime ünitesini öğrenme başarılarına etkisi. Yüksek lisans Tezi. Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Ankara.
• Büyüköztürk, Ş., Kılıç Çakmak, E., Akgün, Ö. E., Karadeniz, Ş. ve Demirel, F. (2008). Bilimsel araştırma yöntemleri (Geliştirilmiş 2. Baskı). Ankara: Pegem.
• Camci, F. (2012). Aktif öğrenmeye dayalı etkinlik temelli öğretimin öğrencilerin akademik becerilerine ve öğrenme sürecine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Adıyaman Üniversitesi, Fen Bilimleri Enstitüsü, Adıyaman.
• Çepni, S. ve Çoruhlu, T. Ş. (2010). Alternatif ölçme ve değerlendirme tekniklerine yönelik hazırlanan hizmet içi eğitim kursundan öğretime yansımalar. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(28): 117-128.
• Demircioğlu, İ. H. (2009). Tarih öğretmenlerinin tarihsel düşünme becerilerine yönelik görüşleri. Milli Eğitim Dergisi, 184, 228-239.
• Demircioğlu, İ. H. (2015). Tarih Öğretiminde Öğrenci Merkezli Yaklaşımlar Tarih Bölümü Özel Öğretim Yöntemleri. 5. Baskı. Anı Yayıncılık: Ankara.
• Dinç, E. (2009). Etkili tarih eğitimi. Gazi Eğitim Fakültesi Dergisi, 29 (5), 1427-1451.
• Dolmaz, M. ve Kılıç, R. (2017). Sosyal bilgiler dersi tarih konularının öğretiminde aktif öğrenme ve öğretmen görüşleri doğrultusunda değerlendirilmesi. Uluslararası Alan Eğitimi Dergisi, 3(1), 42-59.
• Er Tuna, Y. (2019). Lise öğrencilerinin gözüyle tarih öğretmeni: Bir metafor analizi. Turkish History Education Journal, 8(2), 562-588. DOI: 10.17497/tuhed.587661
• Güçlü, E. (2007). Sınıf yönetiminde aktif öğrenme tekniklerinin öğrenci başarısındaki ve tutumundaki önemi. Yüksek Lisans Tezi. Yeditepe Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Gür, H. ve Seyhan, G. (2016). İlköğretim 7. sınıf matematik öğretiminde aktif öğrenmenin öğrenci başarısı üzerine etkisi. Balıkesir Üniversitesi Fen Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 8(1), 17-27.
• Güven, A., Gazel, A. A. ve Sever, R. (2004). Tarih öğretmenlerinin gezi-gözlem uygulamalarında karşılaştıkları sorunlar. Kazım Karabekir Eğitim Fakültesi Dergisi, 9, 225-235.
• Güven, İ., Bıkmaz, F., Demirhan İşcan, C. ve Keleşoğlu, S. (2014). Tarih Öğretimi Kuram ve Uygulama, İsmail Güven (Ed.). Ankara: Pegem Akademi
• Kalçık, F. ve Kalçık, C. (2016). Tarih Derslerinde Aktif Ve Öğrenci Merkezli Anlayışa İlişkin Öğretmen Görüşleri. 4. Uluslararası Tarih Eğitimi Sempozyumu Bildirileri. Muğla Sıtkı Koçman Üniversitesi, 01-03 Eylül 2016, Muğla, 158-172.
• Keleşoğlu, S. ve Yiğit, E.Ö. (2017). Yenilikçi tarih öğretimi hizmet içi eğitim programının öğretmen görüşlerine dayalı olarak değerlendirilmesi, Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Dergisi, 50(1), 161-187.
• Köksal, H. (2010). Türkiye’de tarih öğretimi tartışmaları ve tarih öğretiminde kültür okuryazarlığı. Eğitim, Çatışma ve Toplumsal Barış: Türkiye’den ve Dünyadan Örnekler (s.113-122) içinde. Tarih Vakfı Yayınları.
• Mentiş Taş, A. (2005). Öğretmen eğitiminde aktif öğrenme. Gazi Üniversitesi Kırşehir Eğitim Fakültesi Dergisi, 6(2), 177-184.
• Miles, M. B. & Huberman, A. M. (1994). An expanded sourcebook: Qualitative data analysis (2th edition). Thousand Oaks, CA: SAGE Publications.
• Özalp, O. (2000). İlköğretim okulları ve liselerde tarih eğitimi. Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması (s. 4-7) içinde. Ankara: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Özkardeş Tandoğan, R. (2006). Fen eğitiminde probleme dayalı aktif öğrenmenin öğrencilerin başarılarına ve kavram öğrenmelerine etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimler Enstitüsü, İstanbul.
• Safran, M. (2015). Türkiye’de tarih öğretiminin gelişimi. Tarih öğretim yöntemleri içinde 9-24. Ed. M. Demirel. Pegem Akademi, Ankara.
• Safran, M. (Ed.) (2014). İkinci baskıya önsöz. Tarih Nasıl Öğretilir? (2. baskı) (s.9-10) içinde. İstanbul: Yeni İnsan Yayınları.
• Şahiner Sinem, D. G. (2008). İlköğretim sosyal bilgiler dersinde aktif öğrenme tekniklerinin demokratik tutumlara ve ders başarısına etkisi. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Şimşek, A. (2008). Tarih öğretiminde sorgulamacı yaklaşım çerçevesinde soru sorma becerisi ve lise tarih ders kitaplarının durumu. Uluslararası İnsan Bilimleri Dergisi [Bağlantıda]. 5(1), Erişim: http://www.insanbilimleri.com
• Tekeli, İ. (2000). İlköğretim okulları ve liselerde tarih eğitimi. Tarih Öğretiminin Yeniden Yapılandırılması (s. 8-40) içinde. Ankara: Türkiye Ekonomik ve Toplumsal Tarih Vakfı.
• Türksoy, E. ve Taşlıdere, E. (2016). Aktif öğrenme teknikleri ile zenginleştirilmiş öğretim yönteminin 5. Sınıf öğrencilerinin fen ve teknoloji dersi akademik başarı ve tutumları üzerine etkisi. Journal of Kırsehır Education Faculty, 17(1), 57-77.
• Ulusoy, K. ve Gülüm, K. (2009). Sosyal Bilgiler Öğretmenliği Öğrencilerinin Tarih ve Coğrafya Derslerine Yönelik Tutumları (Adıyaman Örneği). Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 25, 149-160.
• Vella, Y. (2001). Yaratıcı tarih öğretimi. (Çev: Bahri Ata). Milli Eğitim Dergisi. 150-3 (3-5).
• Yalavuz, G. (2006). Türkiye’de tarih öğretiminde aktif yöntemin uygulanışı. Yüksek Lisans Tezi. Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, İzmir.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2006). Sosyal bilimlerde nitel araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Yıldız, Ö.(2003). Türkiye’de tarih öğretiminin sorunları ve çağdaş çözüm önerileri. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(15), 181-190.