ESTETİK EMEK VE İŞTEN AYRILMA NİYETİ İLİŞKİSİNDE CİNSİYETİN DÜZENLEYİCİ ROLÜ: KABİN MEMURLARI ÜZERİNE BİR UYGULAMA

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 1, 133 - 150, 30.03.2023

Ahmet Can , Dilek Can , Özge Yavaş Tez , Volkan Yavaş

Öz

Estetik emek kavramı çoğunlukla hizmet sektöründe karşımıza çıkan ve kadına atfedilen ya da kadın çalışanlardan talep edilen bir kavramdır. Her ne kadar dikkat çekici ve uzun yıllardır göz önünde olan bir kavram olsa da estetik emek kavramına ilişkin yapılan az sayıda çalışma bulunmaktadır. Ayrıca, estetik emek ve işten ayrılma niyeti arasındaki ilişkiye odaklanan ve bu ilişkinin mekanizmasını potansiyel cinsiyet farkını araştıran çalışmaların eksikliği de dikkat çekmektedir. Bu araştırmada, Türkiye’de faaliyet gösteren havayolu işletmelerinde çalışan kabin memurlarının estetik emek performansının işten ayrılma niyeti üzerindeki etkisi ortaya çıkarılarak bu ikili ilişkide ayrıca cinsiyet değişkeninin düzenleyici rolü olup olmadığı araştırılmıştır. Bu kapsamda araştırmaya Türkiye’de faaliyet gösteren havayolu işletmelerinde çalışan kabin memurları kolayda örnekleme tekniğiyle seçilmiştir. Araştırmada “Estetik Emek Performansı Ölçeği” ve “İşten Ayrılma Niyeti Ölçeği” kullanılmıştır. Anketleri toplam 293 kabin memuru tamamlamıştır. Varsayımlanan yollar, yapısal eşitlik modelleri ile test edilmiştir. Sonuçlar, mesai saatleri dışındaki estetik emek performansı (MSD), hizmet içi eğitime ilişkin estetik emek performansı (HİE) ve fiziksel/estetik güzellik algılayışına ilişkin estetik emek performansının (FEGA) işten ayrılma niyetini (İAN) etkilemektedir. Cinsiyetin düzenleyici değişken olarak ele alınması ile yapılan analiz sonucunda mesai saatleri dışında harcanan estetik emek performansı arttıkça erkeklerin işten ayrılma niyetlerinin arttığı belirlenmiştir. Hizmet içi alınan eğitim ile ilgili estetik emek performansı arttıkça kadınların işten ayrılma niyetlerinin azaldığı belirlenmiştir. Ayrıca kadınların fiziksel/estetik algılayışlarına ilişkin estetik emek performansları arttıkça işten ayrılma niyetlerinin de artış gösterdiği belirlenmiştir. Bu bulgular, estetik emek ile işten ayrılma arasındaki ilişkinin mekanizmasını anlamak için yeni bir yaklaşım sağlamakta ve bu sürecin cinsiyet farklılıklarını göstermektedir.

Anahtar Kelimeler

Estetik emek, işten ayrılma niyeti, kabin memuru

REGULATORY ROLE OF GENDER IN THE RELATIONSHIP OF AESTHETIC LABOR AND INTENT TO LEAVE:AN APPLICATION ON CABIN ATTENDANTS

Öz

Aesthetic labor is a concept that stands out in the service sector and is attributed to or demanded from women. Although it is a remarkable and long-standing concept, there are limited studies about aesthetic labor. In addition, the lack of studies focusing on the relationship between aesthetic labor and turnover intention and investigating the mechanism of this relationship and potential gender difference is also noteworthy. In this study, the effect of flight attendants' aesthetic labor performance on their intention to leave was revealed and investigated whether the gender variable had a moderator role in this dual relationship. In this context, cabin attendants working in airline companies operating in Turkey were selected by convenience sampling technique. “Aesthetic Labor Performance Scale” and “Intention to Leave Scale” were used in the research. A total of 293 cabin attendants completed the surveys. The hypothesized paths were tested with structural equation models. The results affect the intention to leave (IAN) of aesthetic labor performance (MSD) out of working hours, aesthetic labor performance (HIE) related to in-service training, and aesthetic labor performance (FEGA) related to the perception of physical/aesthetic beauty. As a result of the analysis made by considering gender as a regulatory variable, it was determined that as the aesthetic labor performance spent outside of working hours increased, the intention to leave the job increased. It was determined that as the aesthetic labor performance related.

Anahtar Kelimeler

Aesthetic labor, intention to leave, cabin attendant

Kaynakça

• Ahmad, I. & Begum, H. (2020). Impact Of Abusive Supervision On İntention To Leave: A Moderated Mediation Model Of Organizational‑Based Self Esteem And Emotional Exhaustion. Asian Business & Management.
• Arıkan Saltık, Işıl. “Bölüm 4.” Postmodern Örgütlerde Güncel Davranışsal Konular: Örnek Olay İncelemeli, 1. Baskı, Ed. Soner Taslak ve Birgül Çiftçi. . İstanbul: Beta, 2016.
• Başçı, E. (2019). Modern Agoraların Işıltılı Yüzü: Estetik Emek. Humanitas, 7(14), 222-242.
• Beğenirbaş, M. & Çalışkan, A. (2014). Duygusal Emeğin İş Performansı Ve İşten Ayrılma Niyetine Etkisinde Kişilerarası Çarpıklığın Aracılık Rolü. Business And Economics Research Journal, 5 (2), 109-127.
• Bibby, C. L. (2008). Should I Stay Or Should I Leave? Perceptions Of Age Discrimination, Organizational Justice, And Employee Attitudes On Intentions To Leave. The Journal Of Applied Management And Entrepreneurship, 13 (2), 63-86.
• Bilir, Z. E. (2018). Duyguların ve Bedenlerin Ticarileşmesi: Ankara’daki Alışveriş Merkezlerinde Çalışan Kadın Satış Görevlileri. Emek Araştırma Dergisi (GEAD) , 9 (13), 19-48.
• Bilkay, S. (2020). Pozitif Psikolojik Sermayenin Çalışanların İlişki Ağı Kurma Yeteneği Üzerindeki Etkisinde Nomofobinin Düzenleyici Rolü: Havacılık Sektöründe Bir Araştırma. İstanbul Arel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yayımlanmış Doktora Tezi, İstanbul.
• Brydges, T. & Sjöholm, J. (2019). Becoming A Personal Style Blogger: Changing Configurations And Spatialities Of Aesthetic Labour İn The Fashion Industry. International Journal Of Cultural Studies, 22(1) 119-139.
• C. Cammann, M. Fichman, G.D. Jenkins, J.R. Klesh, Assessing the Attitudes and Perceptions of Organizational Members (S.E. Seashore, E.E. III Lawler, P.H. Mirvis and C.Cammann, Eds.), In Assessing Organizational Change: A Guide to Methods, Measures, And Practices, Wiley, New York, 1983.
• Dean, D. (2005). Recruiting a self: women performers and aesthetic labour. Work, employment and society, 19(4), 761-774.
• Durrah, O. & Chaudhary, M. (2020). Negative Behaviors Among Employees: The İmpact On The Intention To Leave Work. World Journal Of Entrepreneurship, Management And Sustainable Development, 17 (1), 106-124.
• Efthymiou, L. (2018). Worker Body-Art In Upper-Market Hotels: Neither Accepted, Nor Prohibited. International Journal Of Hospitality Management, 74, 99-108.
• Egan, T. M. & Yang, B. & Bartlett, K. R. (2004). The Effects Of Organizational Learning Culture And Job Satisfaction On Motivation To Transfer Learning And Turnover Intention. Human Resource Development Quarterly, 15 (3), 279-301.
• Esnaola, I., Rodríguez, A. and Goñi, A. (2010), “Body dissatisfaction and perceived socio cultural pressures: gender and age differences”, Salud Mental, Vol. 33, No. 1, pp. 21-29.
• Gürbüz, S., & Bekmezci, M. (2012). İnsan kaynakları yönetimi uygulamalarının bilgi işçilerinin işten ayrılma niyetine etkisinde duygusal bağlılığın aracılık ve düzenleyicilik rolü. İstanbul Üniversitesi İşletme Fakültesi Dergisi, 41(2), 189-213.
• Hall, R. & Broek, D.V.D. (2012). Aestheticising Retail Workers: Orientations Of Aesthetic Labour İn Australian Fashion Retail. Economic And Industrial Democracy, 33 (1), 85-102.
• Hay, O. and Middlemiss, S. (2003) ‘Fashion Victims, Dress to Conform to the Norm, or Else? Comparative Analysis of Legal Protection against Employers’ Appearance Codes in the United Kingdom and United States’, International Journal of Discrimination and Law 6(3): 69–102.
• Hochschild, A. R. (1983). The Managed Heart, University of California Press.
• Holla, S. (2016). Justifying Aesthetic Labor: How Fashion Models Enact Coherent Selves. Journal Of Contemporary Ethnography, 45 (4), 474-500.
• Hu, L. T., & Bentler, P. M. (1999). Cutoff criteria for fit indexes in covariance structure analysis: Conventional criteria versus new alternatives. Structural equation modeling: a multidisciplinary journal, 6(1), 1-55.
• Kalfa Topateş, A. (2015). Tüketim Toplumunda Tükenen Bedenler: Kozmetik Reyonu Çalışanları Ve Estetik Emek. Çalışma İlişkileri Dergisi, 6 (2), 32-54.
• Karlsson, J. C. (2011). Looking Good And Sounding Right: Aesthetic Labour. Economic And Industrial Democracy, 33 (1), 51-64.
• Katırcıoğlu, E. (2017). Estetik Emek Ve Tükenmişlik Arasındaki İlişkiler: Beş Yıldızlı Otellerdeki Kadın Çalışanlar Üzerine Bir Araştırma, Yüksek Lisans Tezi. Süleyman Demirel Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü, Isparta. Https://Tez.Yok.Gov.Tr/Ulusaltezmerkezi/ (Tez No: 489806).
• Kline, R. B. (2015). Principles and practice of structural equation modeling. Guilford publications.
• Lipton, B. (2021). Academics’ dress: gender and aesthetic labour in the Australian university. Higher Education Research & Development, 40(4), 767-780.
• Liu, Y. & Loi, R. & Ngo, H.Y. (2020). Linking Organizational Social Exchange To Intention To Leave: Does Normative Commitment Matter? The Internatıonal Journal Of Human Resource Management, 31 (13), 1663-1683.
• Mansour, S. & Tremblay, D.G. (2016). Work–Family Conflict/Family–Work Conflict, Job Stress, Burnout And İntention To Leave İn The Hotel İndustry İn Quebec (Canada): Moderating Role Of Need For Family Friendly Practices As “Resource Passageways”. The International Journal Of Human Resource Management, 29 (16), 2399-2430.
• Mcıntyre, M. P. (2013). Commodıfyıng Passion The Fashion Of Aesthetic Labour. Journal Of Cultural Economy, 7:1, 79-94.
• Mears, A. (2014). Aesthetic Labor For The Sociologies Of Work, Gender, And Beauty. Sociology Compass 8 (12), 1330-1343.
• Polat, M. & Meydan, C. H. (2010). Örgütsel Özdeşleşmenin Sinizm Ve İşten Ayrılma Niyeti İle İlişkisi Üzerine Bir Araştırma. Savunma Bilimleri Dergisi, 9 (1), 145-172.
• Pounders, K. R. & Babin, B. J. & Close, A. G. (2015). All The Same To Me: Outcomes Of Aesthetic Labor Performed By Frontline Service Providers. Journal Of The Academy Of Marketing Science, 43, 670-693.
• Powers, B. E. (2021). Seeking “Skilled, Poised, Fluent” Verbal Communicators Esthetic Labor And Signaling In Journalism Job Advertisements. Newspaper Research Journal, 42 (1), 12–28.
• Quach, S. & Jebarajakirthy, C. & Thaichon, P. (2017). Aesthetic Labor And Visible Diversity: The Role In Retailing Service Encounters. Journal Of Retailing And Consumer Services, 38, 34-43.
• Quinn, B. (2007). Aesthetic Labor, Rocky Horrors, And The 007 Dynamic. International Journal Of Culture, 2 (1), 77-85.
• Ramjattan, V. A. (2019). Raciolinguistics and the aesthetic labourer. Journal of Industrial Relations, 61(5), 726-738.
• Ren, X. (2017). Exploiting Women’s Aesthetic Labour To Fly High İn The Chinese Airline Industry. Gender In Management: An International Journal, 32 (6) 386-403.
• Robinson, S. (2021). Black Ballerinas: The Management Of Emotional And Aeshtetic Labor. Sociological Forum, 36 (2), 491-508.
• Sağlam Arı, G. & Bal, H. & Çına Bal, E. (2010). İşe Bağlılığın Tükenmişlik Ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisindeki Aracılık Etkisi: Yatırım Uzmanları Üzerinde Bir Araştırma. Süleyman Demirel Üniversitesi İktisadi Ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 15 (3), 143-166.
• Saufi, R. A. & Mansor, N. N. A. & Kakar, A.S. & Singh, H. (2020). The Mediating Role Of Person-Job Fit Between Person-Organisation Fit And Intention To Leave The Job: Empirical Evidence From Pakistan. Sustainability, 12 (19).
• Seçer, H. Ş. (2016). Estetik Emek: Çalışan Kadınlara Yönelik Ayrımcılığın Yeni Görünümü. Karatahta İş Yazıları Dergisi, 5, 37-50.
• Slattery, J. P. & Selvarajan, T. T. R. (2005). Antecedents To Temporary Employee’s Turnover Intention. Journal Of Leadership And Organizational Studies, 12 (1), 54-66.
• Spiess, L. & Waring, P. (2005). Aesthetic Labour, Cost Minimisation And The Labour Process İn The Asia Pacific Airline İndustry. Employee Relations, 27 (2), 193-207.
• Şahin, F. (2011). Lider-Üye Etkileşimi İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Üzerinde Cinsiyetin Etkisi. Ege Akademik Bakış, 11 (2), 277-288).
• Tabachnick, B. G, & Fideli, L.S. (2001). Using Multivariate Statistics (Fourth Edition).Boston: Ally And Bacon.
• TEKİN, Ö. A., & KATIRCIOĞLU, E. (2018, April). Aesthetic Labor and Burnout: A Study on Female Employees in Tourism Enterprises. In INNOVATION AND GLOBAL ISSUES CONGRESS III (p. 96).
• Tekin, Ömer Akgün & Katırcıoğlu, Esra. “Bölüm 2.” Güncel Sosyal Bilimler Araştırmaları, Ed. Gürkan Kalkan. SRA Academic Publishing, 2017. (file:///C:/Users/msku/Desktop/estetik%20emek%20makale/kitap%20edit%C3%B6rl%C3%BC.pdf).
• Tepper, B. J. & Carr, J. C. & Breaux, D. M. & Geider, S. & Hu, C. & Hua, W. (2009). Abusive Supervision, Intentions To Quit, And Employees' Workplace Deviance: A Power/Dependence Analysis. Organizational Behavior And Human Decision Processes. 109 (2), 156-167.
• Tett, R. P. & Meyer, J. P. (1993). Job Satisfaction, Organizational Commitment, Turnover Intention, And Turnover: Path Analyses Based On Metaanalytic Findings. Personnel Psychology, 46, 259-293.
• Tiggemann, M. and McGill, B. (2004), “The role of social comparison in the effect of magazine advertisements on women’s mood and body dissatisfaction”, Journal of Social and Clinical Psychology, Vol. 23, No. 1, pp. 23-44.
• Tsaur, S. H. & Luoh, H. F. & Syue, S. S. (2015). Positive Emotions and Behavioral Intentions Of Customers In Full-Service Restaurants: Does Aesthetic Labor Matter? International Journal Of Hospitality Management, 51, 115-126.
• Tsaur, S.H. and Hsieh, H.Y. (2020), “The influence of aesthetic labor burden on work engagement in the hospitality industry: The moderating roles of employee attributes”, Journal of Hospitality and Tourism Management, Vol. 45, pp. 90-98. https://doi.org/10.1016/j.jhtm.2020.07.010
• Tsaur, S.H. and Tang, W.H. (2013), “The burden of esthetic labor on front-line employees in hospitality industry”, International Journal of Hospitality Management, Vol. 35, pp. 19-27. Vonk, L. (2021), Peer Feedback In Aesthetic Labour: Forms, Logics And Responses, Cultural Sociology, 15 (2), 213-232.
• Warhurst, C. & Nickson, D. & Witz, A. & Cullen, A. M. (2000). Aesthetic Labour In Interactive Service Work: Some Case Study Evidence From The 'New' Glasgow. The Service Industries Journal, 20 (3), 1-18.
• Warhurst, C. & Nickson, D. (2009). ‘Who‘S Got The Look?’ Emotional, Aesthetic And Sexualized Labour İn İnteractive Services. Gender, Work And Organization. 16 (3), 385-404.
• Warhurst, C., & Nickson, D. (2007). Employee experience of aesthetic labour in retail and hospitality. Work, employment and society, 21(1), 103-120.
• Williams, C. L. & Connell, C. (2010). “Looking Good And Sounding Right”: Aesthetic Labor And Social Inequality İn The Retail Industry. Work And Occupations, 37(3) 349-377.
• Wissinger, E. (2011). Managing The Semiotics Of Skin Tone: Race And Aesthetic Labor İn The Fashion Modeling İndustry. Economic And Industrial Democracy, 33 (1), 125-143.
• Yang, C. H. (2017). A View Of Aesthetic Labour Practice İn Higher Technical And Vocational Education. EURASIA Journal Of Mathematics Science And Technology Education, 13(1):167-188.
• Yenipazarlı Dinler, G. (2008). Marka İmajında Fotoğrafın Rolü Ve Pirelli Takvimleri. Dokuz Eylül Üniversitesi, Güzel Sanatlar Enstitüsü, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Yıldırım, M. H. & Erul, E. E. & Kelebek, P. (2014). Tükenmişlik İle İşten Ayrılma Niyeti Arasındaki İlişki Banka Çalışanları Üzerine Bir Araştırma. Organizasyon Ve Yönetim Bilimleri Dergisi, 6 (1), 1309 -8039.
• Yürür, S. & Ünlü, O. (2011). Duygusal Emek, Duygusal Tükenme ve İşten Ayrılma Niyeti İlişkisi. “İş, Güç” Endüstri İlişkileri ve İnsan Kaynakları Dergisi, 13 (2), 83-104.