TÜRKİYE’DE ULUSAL BASINDA TRAHOM: CUMHURİYET GAZETESİ ÖRNEĞİ (1930-1945)

Yıl 2023, Cilt: 27 Sayı: 3, 631 - 654, 11.12.2023

Ümmügülsüm Candeğer , Aydın Efe

Öz

Trahom, Hitit tıp metinlerinde tarif edilen daha sonra Pedanius Dioscorides’nin kitabında bahsedilen tarihi oldukça eski bir göz hastalığıdır. Hitit tıp metinleri ve Pedanius Dioscorides’nin kitabında hastalığın geçiyor olması Anadolu’da hastalığın eskiden beri var olduğu sonucunun çıkarılmasına neden olmaktadır. Özellikle çocuklar arasında hijyen eksikliği ve eşyaların ortak kullanılması gibi nedenlerle daha yaygın olan hastalık sinsi bir şekilde vücuda yerleşmektedir. İlerleyen zamanlarda ise göz kapağı altında ara sıra enfeksiyon yaparak burada dokunun bozulmasına ve kirpiklerin içeri doğru kıvrılmasına neden olmaktadır. Sık sık tekrarlayan bu enfeksiyon zamanla gözün görme yetisini kaybetmesiyle de sonuçlanabilmektedir. Trahom, görme kayıplarının ve körlüğün en önemli nedenleri arasında üçüncü sırada yer almaktadır.
Bu çalışma, Cumhuriyet Gazetesi arşivi üzerinden tarama modeliyle ve doküman inceleme yöntemiyle yapılmıştır. Çalışmanın başlangıç tarihi 1 Ocak 1930, sonu ise 31 Aralık 1945 olarak tespit edilmiştir. Gazete arşivi üzerinden yapılan taramalarda zaman sınırlaması olmadan trahom ile ilgili 427 haber, zaman sınırlaması ile 127 haber tespit edilmiştir. Gazete arşivinin 1 Ocak 1943 ile 30 Haziran 1943 tarihleri arasındaki nüshalarına ulaşılamamıştır. Haberlerin tespitinden sonra her bir haber tek tek incelenmiştir. Haberlerin incelenmesi sonrasında ise haberler kendi içinde bir tasnife tabi tutulmuştur. Haberlerin devletin uygulamaları ve şehirlerle ilgili olanları bir başlık altında toplanmış, ilanlar ile ilgili haberler ise bir başka başlık altında toplanmıştır. İlanların bir bölümü okula öğrenci seçimiyle ilgili ilanlar iken diğerleri trahom kuruluşlarının ihtiyaç duyduğu malzemelerin temini ile ilgili verilen açık eksiltme ilanlarıdır.

Anahtar Kelimeler

Trahom, ulusal basın, Cumhuriyet Gazetesi

Destekleyen Kurum

yok

Proje Numarası

yok

Teşekkür

yok

TRACHOMA IN THE NATIONAL PRESS IN TÜRKİYE: THE EXAMPLE OF CUMHURİYET NEWSPAPER (1930-1945)

Öz

Trachoma is a very old eye disease, described in Hittite medical texts and later mentioned in the book of Pedanius Dioscorides. The fact that the disease is mentioned in the Hittite medical texts and the book of Pedanius Dioscorides leads to the conclusion that the disease has existed in Anatolia since ancient times. Trachoma, which is more common especially among children due to lack of hygiene and shared use of things, insidiously settles in the body. In the future, it causes an occasional infection under the eyelid, causing the tissue to deteriorate and the eyelashes to curl inward. This infection, which recurs frequently, may result in the loss of vision of the eye over time. Trachoma ranks third among the most important causes of vision loss and blindness.
This study, titled trachoma in the national press, was carried out through the archive of Cumhuriyet Newspaper, with the scanning model and document analysis method. The start date of the study was determined as 1 January 1930 and the end as 31 December 1945. In the scans made on the newspaper archive, 427 news related to trachoma without time limit and 127 news with time limit were determined. The copies of the newspaper archive between January 1, 1943 and June 30, 1943 could not be reached. After the detection of the news, each news was examined one by one. After the analysis of the news, the news was classified in itself. The news about the practices of the state and the cities were gathered under one heading, and the news about the announcements were gathered under another heading. While some of the advertisements are about student selection to the school, the others are open auction advertisements about the supply of materials needed by trachoma organizations.

Anahtar Kelimeler

Trachoma, National Press, Cumhuriyet Newspaper

Proje Numarası

yok

Kaynakça

• Haçin, İ. (2014). 1939 Erzincan büyük depremi. Atatürk Araştırma Merkezi Dergisi, 30 (88): 37-70. Hafız Cemal (1935, 7 Mayıs). Genç kalınız. Cumhuriyet: 7.