Türkiye Cumhuriyeti İstihbarat Örgütlerinin Kurumsallaşmasında Osmanlı Devleti’nin Etkisi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 35 - 46, 30.03.2023

Andaç Karabulut

Öz

Örgütlerin etkin ve verimli çalışabilmesi için kurumsallaşmaya çalışmaktadır. Devletler içinde İstihbarat örgütlerinin kurumsal bir yapıda olması önelidir. 14. Yüzyılda Avrupa’daki krallıklarda istihbarat çalışmalarını daha etkin bir hale getirmek için kurumsal yapıya sokma girişimlerinde bulunmuşlardır. Bu durum istihbarat örgütlerinin kurumsal bir yapıya girmesinin ilk temellerini atmıştır. Bu çalışmada 15. Yüzyılda Osmanlı Devleti’nin istihbarat örgütlerinin ilk kurumsallaşma hareketleri net bir şekilde gerçekleşmese de modern Türkiye Cumhuriyeti’nin istihbarat örgütlerinin kurumsallaşmasına nasıl etki ettiği araştırılmıştır.

Anahtar Kelimeler

Uluslararası İlişkiler, Uluslararası Güvenlik, Ulusal Güvenlik, İstihbarat.

Kaynakça

• Aydın, Ç. Ö., Tan, F. Z.; (2019). Kurumsallaşma: Kavramsal Bir İnceleme, Alın Teri Sosyal Bilimler Dergisi, 3(2), 225-235.
• Aydın, S.; (2020). Kitap İncelemesi Osmanlı Devleti’nde Askerî İstihbarat (1864-1914), Dumlupınar Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 65, 332-338.
• Aysal, N.; (2007). Çöküşten Mütarekeye Osmanlı'da Haber Alma, Ankara Üniversitesi Türk İnkılâp Tarihi Enstitüsü Atatürk Yolu Dergisi, 10(40), 523-540.
• Akyar, M., (2014). Kurumsal Kimliğin Yansıtılması ve Kütüphanecilik/ Yayıncılık Standartları Açısından Deniz Kuvvetleri Komutanlığı Kültür Yayınları, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Marmara Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Enstitüsü Bilgi ve Belge Yönetimi Anabilim Dalı.
• Çelebi, A.; (2018). II. Abdülhamit Döneminde Balkanlar ile İlgili İstihbarat Raporları, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] On Dokuz Mayıs Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Anabilim Dalı.
• Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü, (2017). Arşiv Belgelerine Göre Osmanlı’da İstihbarat, Başbakanlık Devlet Arşivleri Genel Müdürlüğü Osmanlı Arşivi Daire Başkanlığı, İstanbul.
• Dumanoğlu, S.; (2013). “Mehmet Zahit yıldırım, Osmanlı Devleti’nde Jurnal Teşkilatı (1835-1860)” Tarih Araştırmaları Dergisi, 32(53), 331 – 336.
• Eroğlu, H.; (2003). Klasik Dönemde Osmanlı Devleti’nin İstihbarat Stratejileri, Tarih Araştırmaları Dergisi, 22(34), 11-33.
• Erbaş, S.; (2022). Kamu Kurumlarının Kurumsallaşması ve Markalaşması, Ombudsman Akademik Dergisi, 8(16), 215-256.
• Ercan, Y.,(1983). Osmanlı Askerî Kuruluşlarından Voynuk Örgütü, Birinci Askerî Tarih Semineri: Bildiriler, Ankara 1983, II, s. 109-126.
• Fleck, D., (2007). Institutionalization and Organizational Long-Term Success, Brazillian Administration Rewiew, 4(2), [Erişim Tarihi: 24.12.2022] https://www.scielo.br/j/bar/a/jB49LKhckFkytZLvRjZZvYd/?lang=en
• Güney, R., (2008), Osmanlı'nın Son Döneminden Cumhuriyet Dönemine İstihbarat Teşkilatlarının Tarihi Süreçleri ve Polis İstihbarat Tarihi, [Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi] Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Tarih Bölümü Tarih Ana Bilim Dalı.
• Iordanou, I, (2019). Venedik Gizli Servisi: Rönesans’ta Bir İstihbarat Teşkilatı, (Çvr: Fatih Yücel), İstanbul: Kronik Yayınları.
• Kılıç. S.; (2016). Alman Deniz Ataşesi Humann’ın Mektuplarında Enver Paşa , Bilig, 0(77), 109-130.
• Koçak, C. (2006). Ey Tarihçi Belgen Kadar Konuş: Belgesel Bir Teşkilatı Mahsusa Öyküsü, Tarih ve Toplum Yeni Yaklaşımlar, 3(243), 171-214.
• Merdan, A. S.; (2012). Uluslararası Politikada Kafkasya’nın Yeri, ÇAVSAM Avrasya Strateji, 1(1), 223-228.
• Morgenthau, H., (1970). Uluslararası Politika Cilt. II, (Çev. Baskın Oran, Ünsal Aksoy), Türk Siyasi Ankara: Bilimler Derneği Yayınları. (a)
• Morgenthau, H., (1970). Uluslararası Politika Cilt.I, (Çev. Baskın Oran, Ünsal Aksoy), Türk Siyasi Ankara: Bilimler Derneği Yayınları. (b)
• Özkara, B. (2000). Kurumsallaşma Teorisinde Örgütsel Değişim Sorunu, Afyon Kocatepe Journal of Economics And Administrative Science, 2(1), 1-18.
• Özdemir, A.B., (2013). Türk İstihbarat Tarihi Ve Atatürk, Ankara Barosu Hukuk Gündemi Atatürk Özel Sayısı, 16, 16-17.
• Pakalın, Z, (1993). Osmanlı Tarih Deyimleri ve Terimleri Sözlüğü, İstanbul: M.E. Basımevi.
• Pehlivanoğlu, H.; (1997). Ali, Mevâ’idü’n-Nefais fî Kavâ’idi’l-Mecalis, Haz. Mehmet Şeker, Ankara: TTK Yayınları.
• Stoddard, P. H.; (2016). Teşkilat-ı Mahsusa, İstanbul: Arma Yayınları.
• İskora, M., M.; (1944). Türk Ordusu Kurmaylık (Erkan-ı Harbiye Tarihçesi), Ankara: Harp Akademisi Matbaası.
• İlter, E.;(2002). Milli İstihbarat Tarihçesi, Ankara: MİT Basım Evi.
• Tacan, N., (1936). Akıncılar ve Mehmed. II., Bayazıt. II, Zamanlarında Akınlar, İstanbul: Askeri Matbaa.
• Toker, H.; (2018). Komutanlarının Kaleminden Balkan Savaşları Sürecinde Ordu-Siyaset İlişkisi ve Bozguna Etkisine Yönelik Eleştiriler, Turkish Joırnal of Political Science, 1(1), 1-15.
• Topbaş, A.; (2021). Kurumsallaşma Sürecinde Yaşanan Sorunlar Bağlamında Kayırmacılık Sorunu: Denizli İlinde Bir Araştırma, [Yayınlanmış Yüksek Lisans Tezi] Pamukkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• Tzu, S., (2017). Savaş Sanatı, (Çvr: Pınar Erturan), İstanbul: Remzi Kitapevi.
• Yıldız, G.; (2012). Osmanlı Dış Askerî İstihbaratında Formelleşme: Elçiliklerde Ataşemiliterliğin İhdası ve Osmanlı Askerî Ataşe Raporları, Hacettepe Üniversitesi Türkiyat Araştırmaları Dergisi 0(17), 239-265.
• Yüksel, A.; (2013). 2. Mahmud Devrinde Osmanlı İstihbaratı, İstanbul: Kitap Yayınevi.
• Wolf. B, Young, B., (2016). Is Intelligence am Instrument of National Power, American Intelligence Journal, 33(1), 26-30.