Türkiye Yüzyılında Kamu Harcamaları ve Kamu Gelirleri İlişkisi: VAR Analizi

Yıl 2023, Cilt: 6 Sayı: 1, 1 - 11, 30.03.2023

Muhammed Samancı , Emrah Noyan

Öz

Kamu harcamaları ve kamu gelirleri bir ekonomideki mali senkronizasyonun belirleyicileridir. Kamu harcamaları ve kamu gelirleri arasındaki uyum kamu mali disiplinini göstermektedir. Kamu gelirleri, kamu harcamalarındaki değişimlere uyum sağlayamazsa başta finansman sorunu sonra da bütçe açığı meydana gelmektedir. Kamu harcamaları ve kamu gelirleri karılıklı bağlam içerdiği için aralarında ilişki ve etkileşim beklenen değişkenlerdir. Çalışma Türkiye’de bu sorunları ve kamu harcamaları ile kamu gelirleri arasındaki ilişkiyi tespit etmeyi amaçlamıştır. Bu amaç doğrultusunda çalışmada 1924-2022 dönemine ilişkin çeyreklik kamu harcamaları ve kamu gelirleri verisi kullanılmıştır. Değişkenler arasındaki ilişkinin tespiti için birim kök testi gerçekleştirilmiş ve ardından VAR analizi uygulanmıştır. Analiz sonucunda kamu harcamalarının neredeyse tamamının kendi dinamiklerine göre şekillendiği ve kamu gelirlerinin yaklaşık %90’ının kamu harcamalarına göre şekillendiği tespit edilmiştir. Diğer bir bulgu ise kamu harcamalarındaki bir şokun kamu gelirlerini yaklaşık üç dönem etkilediği ve kamu gelirlerindeki bir şokun yaklaşık iki dönem etkilediğidir. Bulgulara göre Türkiye’de mali senkronizasyonun olduğu ve kamu mali disiplininin sağlandığı ifade edilebilir.

Anahtar Kelimeler

Kamu harcamaları, Kamu gelirleri, Bütçe dengesi.

Kaynakça

• Akçoraoğlu, A. (1999). Kamu Harcamaları, Kamu Gelirleri ve Keynesçi Politikalar: Bir Nedensellik Analizi. Gazi Üniversitesi İİBF Dergisi, 2, 51-65.
• Akdi, Y. (2003). Zaman Serileri Analizi. Bıçaklar Kitabevi, Ankara, 273.
• Anderson, W., Wallace, M. S. ve Warner, J. T. (1986). Government Spending and Taxation: What Causes What?. Southern Economic Association, 52(3), 630-639.
• Aslan, M. ve Taşdemir, M. (2009). Is Fiscal Synchronization Hypothesis Relevant for Turkey? Evidence from Cointegration and Causality Tests with Endogenous Structural Breaks. Journal of Money, 12, 14-25.
• Chen, S. (2008). Untangling the Web of Causalities among Four Disaggregate Government Expenditures, Government Revenue and Output in Taiwan. Journal of Chinese Economic and Business Studies, 6(1), 99-107.
• Cheng, B.S. (1999). Causality Between Taxes and Expenditures: Evidence from Latin American Countries. Journal of Economics and Finance, 23(2), 184-192.
• Darrat, A.F. (1998). Tax and Spend, or Spend and Tax? An Inquiry into the Turkish Budgetary Process. Southern Economic Journal, 64(4), 940-956.
• Doğan İ. (2005). Bütçe Açıklarının Enflasyon Üzerindeki Etkisinin Analizi: Teori ve Uygulamaları [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Erciyes Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Kayseri.
• Dökmen, G. (2012). Kamu Harcamaları ve Kamu Gelirleri Arasındaki İlişki: Panel Nedensellik Analizi. Dokuz Eylül Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 27(2), 115-143.
• Eker, A. & Meriç, M. (2000). Devlet Borçları (Kamu Kredisi). İzmir: Anadolu Matbaası.
• Furstenberg, G. M., Green, R. J. ve Jeong, J. (1986). Tax and Spend, or Spend and Tax?. The Review of Economics and Statistics, 68(2), 179-188.
• Gültekin, Ö. Elmastaş, A. ve Hayat, E. (2016). Analysis of Factors Affecting The Gold Prices Through Var Model: 2005-2015 Period. Ege Academic Review, 16(4), 611-625.
• Kalenderoğlu, M. (2005). Kamu Maliyesi Bütçe ve Borçlanma. Seçkin yayınevi, Ankara.
• Karadeniz, F. (2017). Kamu Gelirleri ve Kamu Harcamaları Arasındaki İlişki Üzerine Ekonometrik Bir Analiz: Türkiye Örneği. [Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi]. Namık Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Tekirdağ.
• Khalid, H. A. ve Qudair, A. (2005). The Relationship Between Government Expenditure And Revenues İn The Kingdom Of Saudi Arabia: Testing For Cointegration And Causality. Journal Of King Abdul Aziz University.
• Mehrara, M. ve Rezae, A. A. (2014). The Relationship Between Government Revenue And Government Expenditure İn Iran. International Journal Of Academic Research İn Business And Social Sciences.
• Narayan, P. K. (2005). The Government Revenue and Government Expenditure Nexus: Empirical Evidence from Nine Asian Countries. Journal of Asian Economics, 15, 1203-1216.
• Owoye, O. (1995). The Causal Relationship Between Taxes and Expenditures in the G7 Countries: Cointegration and Error-Correction Models. Applied Economics Letters, 2, 19-22.
• Özpençe, Ö. & Özpençe, A. (2013). Yeni Kamu Mali Yönetimi Anlayışı ile AB Üyelik Sürecinin Uyum Yasası, Kamu Mali Yönetim ve Kontrol Kanunu. Akdeniz Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, (25), 197-220.
• Sezer, Ö. & Vural, T. (2010). Kamu Hizmetlerinin Sunumunda Devletin Değişen Rolü ve Merkezi Yönetim ile Yerel Yönetimler Arasında Yetki ve Görev Paylaşımı. Maliye Dergisi, (159), 203-219.
• Şener, O. (1998). Kamu Maliyesi.Alkım Yayınevi, İstanbul.
• Terzi, H. & Oltulular, S. (2006). Harcama-Vergi Geliri Hipotezi: Türkiye Örneği. Atatürk Üniversitesi İİBF Dergisi, 20(2), 1-18.
• Zanella, F. (2008). The Spend-And-Tax or Tax-And-Spend: Further Evidence For The Brazilian Imperial Period. Historical Social Research, 33.