Türkiye’ de Uygulanan Kaynaştırma Eğitiminin Yasa ve Yönetmeliklerdeki Durumu ve Uygulamaya Geçişi Arasındaki Tutarlılığının İncelenmesi

Yıl 2024, Cilt: 6 Sayı: 1, 82 - 104

Neşe Duran , Bahar Özet

https://doi.org/10.69485/tseji.1474847

Öz

Bu çalışmada, kaynaştırma uygulaması yürütülen ortaokullarda kaynaştırma yoluyla eğitim gören özel gereksinimli öğrencilerin bulunduğu sınıflarda yer alan branş öğretmen ve rehber öğretmenlerin görüşleri doğrultusunda, Türkiye’ de kaynaştırma eğitiminin yasa ve yönetmeliklerdeki durumu ve uygulamaya geçişi arasındaki tutarlılığın incelenmesi amaçlanmıştır. Bu amaç doğrultusunda kaynaştırma uygulamasının yasa ve yönetmeliklerde ne şekilde yer aldığı? Ne şekilde uygulandığı? Uygulamaya geçiş sırasında hangi problemlerle karşılaşıldığını tespit etmek için öğretmenlerle görüşülmüştür. Çalışma grubunu, Ankara ilinin Polatlı ilçesinde yer alan ve kaynaştırma eğitimi uygulanan 4 faklı ortaokulda, toplam 21 branş öğretmen ve 4 rehber öğretmen oluşturmaktadır. Araştırma verileri, nitel araştırma yöntemlerinden olan yarı yapılandırılmış görüşme formu yoluyla toplanmıştır. Araştırmanın metodolojisi kapsamında, katılımcıların görüşlerinin derinlemesine incelenmesi ve çeşitli perspektiflerin anlaşılması için nitel araştırma yöntemi tercih edilmiştir. Bu yöntem, katılımcıların deneyimlerini, düşüncelerini ve duygularını daha ayrıntılı bir şekilde ifade etmelerine olanak sağlamıştır. Ayrıca, betimsel istatistiklerle sunulan bulgular, araştırmanın analitik boyutunu güçlendirmiş ve elde edilen verilerin daha kapsamlı bir şekilde değerlendirilmesini sağlamıştır. Görüşmeler, ses kayıt cihazı ile kaydedilmiş, içerik ve betimsel analiz yöntemleri ile çözümlenmiştir. Çalışmanın bulguları betimleyici istatistiklerle sunulmuştur. Araştırma bulgularından elde edilen sonuçlara bakıldığında, öğretmenlerin kaynaştırma uygulamasının olumsuz yanıyla ilgili olan görüşlerinin, özel eğitim yönetmeliğinde bulunan maddenin aksine sınıf mevcutlarının kalabalık olmasından dolayı öğrencilerin akademik olarak geri kaldıkları yönünde olduğu görülmüştür. Aynı zamanda katılımcılar tarafından, ailelerin kaynaştırma uygulamasında desteklerinin olmadığı ve özellikle normal gelişim gösteren öğrencilerin ailelerinin olumsuz tutumlar sergiledikleri ifade edilmiştir.

Anahtar Kelimeler

Kaynaştırma eğitimi, yasa ve yönetmelikler, uygulama

Etik Beyan

Bu çalışma tezden türetilmiştir, etik kurul kararını bu şekilde gönderebildim.

Destekleyen Kurum

İstanbul Gedik Üniversitesi

Proje Numarası

61351342-/2019-329

Teşekkür

Emeği geçen herkese teşekkür ederim.

Examining the Consistency of Inclusive Education in Turkey between its Status in Laws and Regulations and Its Transition into Practice

Öz

This study aims to examine the consistency between the status of inclusive education in laws and regulations and its implementation in middle schools where inclusive education is practiced, based on the views of subject teachers and guidance counselors working with students with special needs in inclusive classrooms. Accordingly, the study investigates how inclusive education is positioned in laws and regulations, how it is implemented, and identifies the challenges encountered during its implementation through interviews with teachers. The study group consists of a total of 21 subject teachers and 4 guidance counselors working in 4 different middle schools in Polatlı district of Ankara province, where inclusive education is implemented. Research data were collected through semi-structured interview forms, a qualitative research method. In the methodology of the research, qualitative research method was preferred to deeply examine the views of the participants and understand various perspectives. This method allowed participants to express their experiences, thoughts, and feelings in more detail. Additionally, descriptive statistics presented the findings, strengthening the analytical dimension of the research and enabling a more comprehensive evaluation of the obtained data. The interviews were recorded with a voice recorder and analyzed using content and descriptive analysis methods. The findings of the study were presented with descriptive statistics. Looking at the results obtained from the research findings, it is observed that teachers' views on the negative aspect of inclusive education are that students fall behind academically due to crowded class sizes, contrary to the article found in the special education regulation. At the same time, participants expressed that families lack support in inclusive education, and especially families of typically developing students exhibit negative attitudes.

Anahtar Kelimeler

Mainstream education, laws and regulations, implementation

Proje Numarası

61351342-/2019-329

Kaynakça

• Akandere, M., Acar, M., & Baştuğ, G. (2009). Zihinsel ve fiziksel engelli çocuğa sahip anne ve babaların yaşam doyumu ve umutsuzluk düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 22, 23-32.
• Akdemir, O. D. (2008). Kaynaştırma sınıflarına devam eden işitme engeli olan öğrencilere ve sınıf öğretmenlerine sağlanan özel eğitim hizmetlerinin belirlenmesi [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Avcı, G., & Sakallı Demirok, M. (2022). Sınıfında özel gereksinimli öğrencisi bulunan farklı branşlarda görev yapan ortaokul öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri. Uluslararası Anadolu Sosyal Bilimler Dergisi, 6(2), 501-520.
• Babaoğla, E., & Yılmaz, Ş. (2010). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırmaya eğitimindeki yeterlilikleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 18(2), 345-354.
• Batu, S., Kırcaali İftar, G., & Uzuner, Y. (2000). Özel gereksinimli öğrencilerin kaynaştırıldığı bir kız meslek lisesindeki öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi, 5(02).
• Baykoç-Dönmez, N., Avcı, N., & Aslan, N. (1997). Normal gelişim gösteren öğrenci ve velilerinin engellilere ve entegrasyona bakışları. Sunulmuş Bildiri, 1. Ulusal Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Kongresi, Ankara.
• Bayraklı, H., & Sucuoğlu, N. B. (2018). Okul öncesinde kaynaştırma eğitimi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi, Özel Eğitim Dergisi.
• Bilen, E. (2007). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma uygulamalarında karşılaştıkları sorunlarla ilgili görüşleri ve çözüm önerileri [Yüksek Lisans tezi, İzmir Dokuz Eylül Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Bulduk, R. O. (2014). Ortaokul 6., 7. ve 8. sınıf öğrencilerinin engellilere yönelik tutumlarının incelenmesi [Yüksek lisans tezi, Aksaray Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Cankaya, Ö. (2010). İlköğretim I. Kademede kaynaştırma eğitimlerinin sınıf öğretmenlerinin görüşlerine göre değerlendirilmesi [Doktora tezi, Selçuk Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Çınar, S. (2020). Sınıf öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine yönelik tutumu [Yüksek lisans tezi, Yıldız Teknik Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Çitil, M. (2009). Cumhuriyetin ilanından günümüze kadar Türkiye’de özel eğitim (1923-2007) [Yüksek lisans tezi, Gazi Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Duran, N., & Ülküer, N. (2019). Özel gereksinimli çocukların kaynaştırma eğitimindeki kabulü ve topluma kazandırılması [Yüksek lisans tezi, Üsküdar Üniversitesi, Sağlık Bilimleri Enstitüsü].
• Duran, N., & Ülküer, N. (2021). Kaynaştırma uygulamasının gelişimsel boyutta değerlendirilmesi. Turkish Special Education Journal: International, 3(1).
• Frederickson, N., & Cline, T. (2002). Special educational needs, inclusion and diversity. Philadelphia: Open University Press.
• Göçüncü, A. (2014). Türkiye'de 2003-2013 yılları arasında uygulanan özel eğitime ilişkin politikaların analizi [Yüksek lisans tezi, Fatih Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Gök, G., & Erba, D. (2011). Okulöncesi eğitimi öğretmenlerinin kaynaştırma eğitimine ilişkin görüşleri ve önerileri. International Journal of Early Childhood Special Education, 3(1), 66-87.
• Gözün, Ö., & Yıkmış, N. (2004). İlköğretim müfettişlerinin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüş ve önerileri. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 5(02).
• Güleç, H., & Metin, N. (1999). İlköğretim okullarındaki eğitimcilerin özürlü çocuklarla normal çocukların kaynaştırıldığı programlar hakkındaki düşüncelerinin incelenmesi. Türkiye Sosyal Araştırmalar Dergisi, 3(1), 59-73.
• Güven, D. (2009). İlköğretimde kaynaştırma uygulamalarına katılan zihinsel yetersizliği olan öğrencilerin başarılarının değerlendirilmesine ilişkin öğretmen görüşleri [Yüksek lisans tezi, Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• İlik, Ş. Ş., & Serdal, D. (2020). Farklı branşlardan öğretmen adaylarının öğretmenlik uygulaması sırasında kaynaştırma uygulamalarına ilişkin gözlemleri. Kastamonu Eğitim Dergisi, 28(1), 338-351.
• İlik, Ş., & Sarı, H. (2017). The Training Program for Individualized Education Programs (IEPs): Its Effect on How Inclusive Education Teachers Perceive their Competencies in Devising IEPs. Education Science Theory Practice. İzci, E. (2005). Sınıf öğretmeni adaylarının özel eğitim konusundaki yeterlikleri. Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi, 4(14), 106-114.
• Karaca, M. A. (2018). Kaynaştırma eğitimi programının öğretmenlerin kaynaştırma uygulamalarındaki mesleki yeterliliklerine etkisi [Doktora tezi, Necmettin Erbakan Üniversitesi, Türkiye].
• Karadağ, E. (2007). Yapılandırmacı öğrenmeyle ilgili öğretmen yeterlik ölçeğinin geliştirilmesi. Kuram ve Uygulamada Eğitim Bilimleri Dergisi.
• Kargın, T., Acarlar, F., & Sucuoğlu, B. (2003). Öğretmen, yönetici ve anne-babaların kaynaştırma uygulamalarına ilişkin görüşlerinin belirlenmesi. Ankara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 4(02), 55-76.
• Kırcaali İftar, G. (1998). Kaynaştırma ve Destek Özel Eğitim Hizmetleri. Eskişehir, Türkiye: Anadolu Üniversitesi Yayını.
• Kuz, T. (2001). Kaynaştırma Eğitimine Yönelik Tutumların İncelenmesi. Ankara, Türkiye: Başbakanlık Basımevi, T.C. Başbakanlık Özürlüler İdaresi Başkanlığı Yayınları.
• Metin, E. (1999). Engelli çocuğa sahip ailelerin kaynaştırma programlarına yaklaşımı ve katılımı. Çocuk Gelişimi ve Eğitimi Dergisi, 1(1), 28-33.
• Milli Eğitim Bakanlığı. (2018). Resmi istatistikler. http://sgb.meb.gov.tr/www/resmiistatistikler/icerik/64-2018
• Nuri, C., Karabıyık, V., & Akün, B. (2022). Çocuğu kaynaştırma sınıfına devam eden ebeveynlerin tükenmişlik düzeylerinin farklı değişkenlere göre incelenmesi. Lefke Avrupa Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 13(2), 122-137.
• Resmi Gazete. (2012). Özel Eğitim Hizmetleri Yönetmeliği. http://orgm.meb.gov.tr/www/icerik_goruntule.php?KNO=608
• Sart, H., Ala, H., Yazlık, Ö., & Kantaş Yılmaz, F. (2004, Temmuz 6-9). Türkiye Kaynaştırma Eğitiminde Nerede?: Eğitimciye Öneriler. XIII. Ulusal Eğitim Bilimleri Kurultayı, İnönü Üniversitesi Eğitim Fakültesi, Malatya.
• Seferoğlu, S. S. (2006). Öğretim teknolojileri ve materyal tasarımı. Pegem Yayıncılık.
• Sucuoğlu, B., & Kargın, T. (2008). İlköğretimde Kaynaştırma Uygulamaları, Yaklaşımlar, Yöntemler, Teknikler. İstanbul: Morpa Yayınları.
• Şahin, Z. B. (2017). Otizm veya Özgül Öğrenme Güçlüğü Tanısı Almış Çocukların Annelerinde, Tükenmişlik Belirtileri ile Başa Çıkma Stratejileri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi [Yüksek lisans tezi, Sosyal Bilimler Enstitüsü].
• Tekinarslan, İ., Çifci, İ., Sivrikaya, T., Keskin, N. K., Özlü, Ö., & Rasmussen, M. U. (2018). Kaynaştırma eğitimi alan öğrencilerin ebeveynlerinin gereksinimlerinin belirlenmesi. İlköğretim Online Dergisi, 17(1), 88-101, 59-73.
• Turhan, C. (2007). Kaynaştırma uygulaması yapılan ilköğretim okuluna devam eden normal gelişim gösteren öğrencilerin kaynaştırma uygulamasına ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi Anadolu Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü].
• Uysal, A. (1995). Öğretmen ve okul yöneticilerinin zihin engelli çocukların kaynaştırılmasında karşılaşılan sorunlara ilişkin görüşleri [Yüksek lisans tezi, Eskişehir Anadolu Üniversitesi].
• Uysal, A. (2003). Kaynaştırma uygulaması yapan öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. In 13. Ulusal Özel Eğitim Kongresi Bildiri Kitabı (ss. 58-76).
• Uysal, A. (2004). Kaynaştırma uygulaması yapan öğretmenlerin kaynaştırmaya ilişkin görüşleri. In A. Konrot (Ed.), 13. A Konferans Bildirileri (ss. 121-136).
• Ünal, F., & İflasoğlu Saban, A. (2014). Kaynaştırma uygulamasının yapıldığı sınıflarda, öğretmenlerin kaynaştırmaya yönelik tutumları-I. Çukurova Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 23(1), 388-405.
• Yazıcıoğlu, T. (2018). Kaynaştırma uygulamalarının tarihsel süreci ve Türkiye'de uygulanan kaynaştırma modelleri. Nevşehir Hacı Bektaş Veli Üniversitesi, Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 8(1), 92-110.
• Yılmaz, E., & Ayhan Melekoğlu, M. (2018). Kaynaştırma eğitiminin yasa ve uygulamalardaki durumunun Türkiye ve Avrupa bağlamında değerlendirilmesi. Osmangazi Eğitim Araştırmaları Dergisi, 5(1), 1-17.
• Yılmaz, E., & Yılmaz Batu, E. (2016). Farklı branştan ilkokul öğretmenlerinin bireyselleştirilmiş eğitim programı, yasal düzenlemeler ve kaynaştırma uygulamaları hakkındaki görüşleri. Ankara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Fakültesi Özel Eğitim Dergisi, 17(3), 247-268.