Damgalanmış Bir Grubun “Farklılık” Algısı ve Damganın Yeniden Üretilmesi

Yıl 2022, , 1 - 21, 30.01.2022

Şerif Uzunaslan , Veli Duyan

https://doi.org/10.33417/tsh.933131

Cited By: 1

Öz

Bu araştırma; damganın damgalanmaya maruz kalmış bireyler arasında da varlık gösterdiği ve yeniden üretildiği problemini ele almaktadır. Araştırma problemi kapsamında Goffman başta olmak üzere damga üzerine oluşturulan literatüre dayanarak görünmeyen damganın ortaya çıkmasıyla aslında görünen damgadan daha yıkıcı olduğunu belirlemek ve damganın, damgalanmaya maruz kalmış bireyler arasında yeniden nasıl üretildiğini ortaya koymak çalışmanın temel amacını oluşturmaktadır. Çalışma, Elazığ’da bulunan ağır ve orta düzeyde ortopedik ve görme engeli bulunan bireylerin üye oldukları iki dernekte, 16 görme ve 29 ortopedik engelli bireyle derinlemesine görüşmeler yapılarak gerçekleştirilmiştir. Araştırmada, fiziksel farklılığa sahip ortopedik ve görme engelli bireylerin bu farklılıklarından dolayı damgalandıkları ve damgalanan bu bireylerin kendilerinin de görünen ya da görünmeyen farklılıklara sahip diğer birey ve grupları damgaladıkları tespit edilmiştir. Bu durumun ortaya çıkmasında kültürel, geleneksel ve dini kodların referans alınması, hâkim siyasi ideoloji ve sahip olunan sosyal kimliğin etkili olduğu görülmektedir. Elde edilen sonuçların; farklılıklara duyarlılığı, ayrımcılık karşıtlığını, kültürel çeşitliliği, bireyin onurunu ve insani değerleri savunan sosyal hizmet literatürüne katkı sağlayacağı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

Damgalanma, Engellilik, Farklılık, Nitel Çalışma

Perception of "Diversity" of a Stigmatized Group and Reproducing the Stigma

Öz

This research; It deals with the problem that stigma also exists and is reproduced among individuals who have been stigmatized. The main purpose of the study is to determine that the invisible stigma is actually more destructive than the visible stigma, and to reveal how the stigma is reproduced among individuals exposed to stigma, based on the literature created on stigma, especially Goffman, within the scope of the research problem. The study was carried out by conducting in-depth interviews with 16 visually and 29 orthopedically impaired individuals in two associations in which severely and moderately orthopedically and visually impaired individuals are members in Elazig. In the research, it has been determined that orthopaedic and visually impaired individuals with physical differences are stigmatized because of these differences, and these stigmatized individuals themselves stigmatize other individuals and groups with visible or invisible differences. It is seen that reference to cultural, traditional and religious codes, dominant political ideology and social identity are effective in the emergence of this situation. The results obtained; It is thought that it will contribute to the social work literature that advocates sensitivity to differences, non-discrimination, cultural diversity, dignity of the individual and human values.

Anahtar Kelimeler

Diversity, Disability, Stigma, Qualitative Study

Kaynakça

• Akçay, H. & Aslan, Ş. E. (2012). Çokkültürlü Ortamda Irkçılık ve Farklılıklarla Yaşama, Genç Akademisyenlerin Perspektifinden Birlikte Yaşama, ss:357, Da yayıncılık, İstanbul.
• Atasü, Topçuoğlu, R. (2014). 1900-2000 yılları arasında Avusturalya’da engellilere yönelik sosyal politika ve sosyal hizmetler; Medikal modelden sosyal modele geçiş. Toplum ve Sosyal Hizmet, 25, (2): 127-144.
• Başar, K. (2014). Farklı yönleri ile cinsel kimlik: bedensel cinsiyet, cinsiyet kimliği, cinsel rolü ve cinsel yönelim. Toplum ve Hekim, 29, (4): 245.
• Bauman, Z. (2010). Sosyolojik Düşünmek, Çeviri: Abdullah Yılmaz, Ayrıntı yayınları.
• Becker, H. S. (2013). Hariciler (Outsiders) : Bir Sapkınlık Sosyolojisi Çalışması, çeviren: Şerife Geniş- Levent Ünsaldı, 2. Baskı, Heretik Yayıncılık.
• Bos, A. E. R. & Pryor, J. B., Reeder, G. D., Stutterheim, S. E. (2013). Stigma: advances in theory and research, Basic and Applied Social Psychology, 35:1-9.
• Buz, S. (2015). Yaşlı bireylere yönelik yaş ayrımcılığı, Elektronik Sosyal Bilimler Dergisi,14, (53): 268-278.
• Corrıgan, W. R. & Druss, G. B., Perlıck, D. A. (2014). The Impact of Mental Illness Stigma on Seeking and Participating in Mental Health Care, Psychological Science in the Public Interest, 15 (2): 37-70.
• Çabuk, D. & Tıp, C. S. (2010). Homofobi. İçinde: Erol E, Öztop N, editörler. Anti-Homofobi Kitabı/2 Uluslararası Homofobi Karşıtı Buluşma Kaos GL. Ankara: Ayrıntı Basımevi, 85-89.
• Goffman, E. (2014). Damga; Örselenmiş Kimliğin İdare Edilişi Üzerine Notlar, Çeviri: Ş. Geniş-L. Ünsaldı- S.N. Ağırnaslı, Heretik Yayıncılık, 2. Baskı.
• Gökengin, D., Çalık, Ş., & Öktem, P. (2017). Türkiye’de HIV’le ilgili damgalama ve ayrımcılığın analizi: HIV’le yaşayan kişiler için damgalanma göstergesi sonuçları. Klinik Dergisi, 30 (1), 15-21.
• Göregenli, M. (2013). Ayrımcılık Çok Boyutlu Yaklaşımlar, Derleyenler: Kenan Çakır Müge Ayan Ceyhan. İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Hogg, M.A. & Vaughan, G.M. (2011). Sosyal Psikoloji, çeviren: İbrahim Yıldız ve Aydın Gelmez, Ütopya Yayınları, Ankara.
• Irvıne, J. M. (2015). The other sex work: stigma in sexuality research, social currents, 2 (2): 116-125, The Southern Sociological Society.
• Kaya, N. (2015). Türk eğitim sisteminde renk, etnik köken, dil, din ve inanç temelli ayrımcılık, Tarih Vakfı; Uluslararası Azınlık Hakları Grubu, İstanbul. Kitabı/2, Uluslararası Homofobi Karşıtı Buluşma, Kaos GL, Ankara.
• Küçükkaraca, N. (2002). Sosyal Hizmet Eğitiminde “Farklılık”. Sosyal Eğitiminde Yeniden Yapılanma I, Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Yayını, no:12, s:89-94.
• Macıonıs, J. J. (2013). Sosyolojiye Bakış, Sosyoloji, çeviri: Hüsamettin İnanç, Yusuf Şahin, Bölüm 4: 1-27 Nobel Yayınları.
• Newman, D.M. (2013). Sosyoloji: Günlük Yaşamın Mimarisini Keşfetmek, çeviren: Ali Arslan, 3.basım, Nobel yayınları.
• Oral, M. & Tuncay, T. (2012). Ruh sağlığı alanında sosyal hizmet uzmanlarının rol ve sorumlulukları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 23, (2): 93-114.
• Overton, S. L. & Medına, S. L. (2008). The stigma of mental illness. Journal of Counselling and Development, 86: 143-151.
• Paul, S. & Nadkarnı, V. V. (2017). A qualitative study on family acceptance, stigma and discrimination of persons with schizophrenia in an Indian metropolis, International Social Work 2017, 60(1) 84– 99.
• Pescosolido, B. A. (2013). The public stigma of mental illness: What do we think; what do we know; what can we prove? Journal of Health and Social Behaviour, 54 (1), 1-21.
• Slattery, M. (2007). Damga, Sosyolojide Temel Fikirler, Çeviri: Şebnem Özkan, Sentez Yayıncılık.
• Stuenkel, D. L. & Wong V. K. (2013). Stigma, Chronic Illness; Impact and Intervention, Chapter 3, by Jones & Bartlett Learning.
• Yapıcı, A. (2009). İçimizdeki öteki; kimlik ve önyargı kıskacında Sünni-Alevi ilişkileri, Dem Dergisi, 6:52-59.
• Yıldırım, A. & Şimşek, H. (2013). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayınları. Yüksel, İ. (2005). İşsizlik olgusunun psikolojik boyutu: Görgül bir araştırma, Ankara Üniversitesi SBF Dergisi, 60 (3): 255-274.