SOSYAL ÇALIŞMA AÇISINDAN İNSANİ İHTİYAÇLARIN DEĞERLENDİRİLMESİNE İLİŞKİN MODELLER VE FEMİNİST KATKILAR

Yıl 2016, Cilt: 27 Sayı: 1, 161 - 178, 03.06.2016

Burcu Hatiboğlu Eren

Öz

Makalenin
amacı, insani ihtiyaçların değerlendirilmesi konusunda sosyal çalışmanın
temelini oluşturan insan hakları ve sosyal adalet değerleri üzerinden geliştirilen
üç modeli ve bu çerçevede geliştirilen feminist katkıları incelemektir. Bu
açıdan öncelikle sosyal çalışma literatüründe sıklıkla yer alan Maslow
(1954)’un ‘İhtiyaçlar Hiyerarşisi Modeli’ne getirilen eleştiriler ve bu eleştiriler
üzerinden geliştirilen Max-Neef (1991)’in ‘İnsani İhtiyaçlar ve Giderilmesi Matrisi’
ve Peet ve Bossel (2000)’in ‘Etik Sistem Modeli’ değerlendirilmiştir. İnsani
ihtiyaçların analizini insan hakları ve sosyal adalet değerleriyle bütünleştirerek
ele alan bu yaklaşımlar, sosyal çalışmanın temel mesleki değerleriyle doğrudan
ilişkileri dolayısıyla tercih edilmiştir. Daha sonrasında ise, insani
ihtiyaçların ele alınışınagetirilen feminist eleştiriler üzerinden Sen
(2004)’in ‘temel özgürlükler’ ve Nussbaum (2000)’un ‘yapabilirlikler’ yaklaşımı
ile Birleşmiş Milletler’in ‘pratik ve stratejik toplumsal cinsiyet ihtiyaçları’
yaklaşımı ele alınmıştır. Dolayısıyla makale, insani ihtiyaçların
değerlendirilmesine ilişkin olarak ele alınan modellerin ve bu çerçevede
geliştirilen feminist katkıların, sosyal çalışma açısındaninsani ihtiyaçlar
kavramının toplumsal cinsiyet ilişkilerini içerecek şekilde ele alınabilmesi
için önemli bir bakış açısı sunduğu iddiasına dayanmaktadır. Bu çerçevede
gerçekleştirilen tartışmaların, sosyal çalışmanın feminist, baskı karşıtı ve
özgürleştirici doğasını görünür kıldığı düşünülmektedir.

Anahtar Kelimeler

İnsani ihtiyaçlar, insan hakları, sosyal adalet, ihtiyaç değerlendirmesi, insani ihtiyaçların giderilmesi, feminist sosyal çalışma

Models for Evaluation of Human Needsin Terms of social Work and Feminist Contributions

Öz

In this study, it is aimed to present a useful
theoretical framework for the concept of human needs which is mostly used as a
complicated concept for social work. In line with this purpose,discussions on
human needs in the literature of social sciences and social work has been
evaluated within social work values and the feminist perspective. Among all
theoretical explanations on human needs, initially, psychological model of
Maslow and the model developed on social justice and human rights by Max Neff
and Peet & Bossel have been assessed. Afterwards, feminist contributions on
satisfying human needs in social work has been discussed within “capabilities”
and “substantive freedoms “which are conceptualized by Sen and Nussbaum and
within United Nations’ concepts of practical and strategic gender needs. So
that, basic theoretical discussions about identifying, satisfying and
evaluating of human needs which are important for realizing social justice and
human rights as basic purpose of social work has comprehensively been analyzed.
Additionally, it is argued that looking from the feminist perspective on this
theoretical framework has made feminist, anti-oppressive and emancipatory
nature of social work more visible.  

Anahtar Kelimeler

Human needs, human rights, social justice, needs evaluation, satisfying human needs, feminist social work

Kaynakça

• Bora, A. (2007). Olmayanın nesini idare edeceksin?: Yoksulluk, kadınlar ve hane.InA. Bora, K. Can, A. Çiğdem, N. Erdoğan, Ö. Laçiner, E. Ocak, M. Şen (Eds.), Yoksulluk Halleri: Türkiye'de Kent Yoksulluğun Toplumsal Görünümleri.İstanbul: İletişim yayınları.
• Chant, S. (2007). Gender, cities and the Millenium Development Goals in the Global South.Wendy S. (Ed.) Rushton: Gender Institute, New Working Paper Series.
• Clark, D. A. (2002). Concepts and perceptions of human well-being: some evidence from South Africa. Department of Development Studies and Senior Research Associate Von Hügel Institute, Cambridge: Edmund’s College University of Cambridge.
• Dominelli, L. (2002)Feminist Social Work Theory and Practice. Palgrave, London.
• Dover, M. A., Hunter B. ve Joseph R. (2008) Human needs: Overview in Encyclopedia of Social Work. T. Mizrahi andL. E. Davis (ed.), New York: Oxford Univ. Press and National Association of Social Workers.
• Edwards, R. L., Shera, W., Reid, P. N. ve York, R. (2006) Social Work Practice and Education in the US and Canada.Social Work Education, 25(1), 28-38.
• Ersoy, M. ve Şengül, T. (2000).Kentsel Yoksulluk ve Geçinme Stratejileri.Ankara: ODTÜ Kentsel Politika Planlaması ve Yerel Yönetimler Ana Bilim Dalı Yayınları.
• Gibbons, J. L., Ivancevich J. M. ve Donnelly, J. (1991).Organisations: Behavior, Structure. (7. Edition), USA: Von Hoffmann Press.
• Gordon, L. (1996). Fitting Charlotte Towle Into The History Of Welfare Thought In The U.S. http://www.socialwelfarehistory.com/recollections/fitting-charlotte-towle-into-the-history-of-welfare-thought-in-the-u-s/, erişim: 06.12.2011.
• IFSW (International Federationof Social Work) (2014).International Definition of Social Work.http://ifsw.org/policies/definition-of-social-work/, erişim: 18.09.2015.
• Ife, J. (2008).Human Rights and Social Work: Towards Right-Based Practice. Sidney: Cambridge University Pres.
• Kadın Dayanışma Vakfı (2005).Kadına Yönelik Şiddet El Kitabı.Ankara: KDV yayınları.
• Knight, L. W. (2014).Jane Addams: Eylemci Bir Ruh. Ö. Cankurtaran-Öntaş ve B. Tunakan (Eds), Ankara: Dipnot yayınları.
• Max-Neff, M. A. (1991).Human Scale Development: Conception, Application and Further Reflections, With Contributions from Antonio Elizzalde and Martin Hopenhayn.NY and London: The Appex Pres. http://www.area-net.org/fileadmin/user_upload/papers/Max-neef_Human_Scale_development.pdf, erişim: 26.01.2016.
• Nussbaum, M. (2000).Women and Human Development. UK: Cambridge University Press.
• Payne, M. (2007). Modern Social Work Theory. (3. edition), US: Lyceum Books.
• Peet, J. ve Bossel, H. (2000). An Ethics-Based System Approach to Indicators of Sustainable Development.International Journal of Sustainable Development, 3(3), 1-5.
• Popay, J. ve Williams, G. (2005).Researching The Peoples' Health. NY: Rotledge.http://samples.sainsburysebooks.co.uk/9781134857197_sample_826347.pdf, Erişim: 23.09.2015.
• Sancar, S., Acuner, S., Üstün, İ. (2006).Bir De Buradan Bak.Ankara: Kader yayınları.
• Sen, A. (2004).Özgürlükle Kalkınma.(çev: Y. Alogan), İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Solve, S. (1995). Changing Traditional Social Work.The Advocate's Forum, 2(1), http://www.ssa.uchicago.edu/publications/advforum/v2n1/advocates2.1.2.html.
• UN MillenniumProject (2006).User Guide to the Gender Needs Assessment Model. www.unmillenniumproject.org.
• Vermaak, N., J. (2006).A Reconceptualisation of the Concept of Social Capital: A Study of Resources For Need Satisfaction Amongst Agricultural Producers in Vhembe. Doctoral Thesis of Literatuse and Philosophy,South Africa: University of South Africa, Development Studies,
• Yuncu, L. D. (2005).İki Yoksulluk Yaklaşımı: A.Sen’in Yapabilirlikten Yoksunluk Teorisi ve Toplumsal Dışlanma Çerçevesinin Karşılaştırması. İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu Yayınları, www.spf.boun.edu.tr/docs/discussionpaper4.pdf, erişim: 20.06. 2009.