PALYATİF BAKIM HİZMETLERİNDE SOSYAL HİZMET MESLEĞİNİN YERİ VE GELECEĞİ

Yıl 2016, Cilt: 27 Sayı: 2, 97 - 113, 27.01.2017

Vedat Işıkhan

Öz

Günümüzde sağlık hizmetlerinin sunumunda koruma ve tedavi hizmetleri
yalnızca hastanelerle sınırlı
değildir. Toplum tabanlı
sağlık bakımı anlayışı ile hastaneden toplumsal
alana doğru genişleyen sağlık
hizmeti, sosyal hizmet mesleğinin sağlık bakım alanındaki
sorumluluklarını
da artırmıştır. Yaşamı sınırlayan,
ciddi şekilde ilerlemiş hastalığı olan bireylerin fiziksel ve psikososyal
semptomlarının rahatlatılması ile birlikte ailenin desteğini içeren bakımın
özel bir tipi olan palyatif bakım ülkemizde uzun yıllar ihmal edilen bir konu
olmuştur. Bu durum sosyal hizmet mesleğinin sağlık hizmetlerinin sunumundaki etkinliğini
de etkilemiştir. Bu çalışmada, sosyal hizmetin tanımı, sağlık hizmetlerinin
sunumunda tıbbi sosyal hizmetin yeri ve Türkiye’de palyatif bakım hizmetlerinde
sosyal hizmetin mevcut durumu ve geleceği analiz edilmiştir. Ülkemizde 2003
yılından günümüze kadar sosyal hizmet mesleğinin palyatif bakım hizmetlerinde geçirmiş
olduğu aşamalar, güçlü ve güçsüz yönleri ve geleceğe yönelik bir durum analizi
yapılmıştır. Ülkemizin geçirmiş olduğu bu süreç, kazandığı deneyimler ve bilgi
birikiminin günümüzde insan hakları kapsamında değerlendirilen palyatif bakım
hizmetlerini yeni yeni uygulamaya başlayan ülkelere önemli katkılar
getirebileceği düşünülmektedir. 

Anahtar Kelimeler

Palyatif bakım, yaşam sonu bakım, tıbbi sosyal hizmet, organizasyon, sosyal hizmet uzmanı

The Place and Future of Social Work in Palliative Care Services in Turkey: A Case Analysis

Öz

Palliative car, being a special type
of care including alleviation of physical and psychosocial symptoms of
individuals with life limiting serious diseases, has long been neglected in our
country. This has also affected the activity of social workers in the
presentation of health services. In the present study, present status of social
work in palliative care services in Turkey has been analyzed. It has also
attempted to explain the historical place of social work in palliative care
services from 2002 on under the guidance of WHO and Ministry of health. In the
present study, an analysis of stages social work profession went through in
social care services, its strong and weak aspects and its future perspectives
is carried out. It is thought that this process which our country went through,
experience gained and accumulation of knowledge in this process may make
contributions to the countries that have only recently started to implement
palliative care services, which are evaluated in the context of human rights at
present.

Anahtar Kelimeler

Palliative care, medical social work, organization, social worker

Kaynakça

• Allison, H., J. Gripton ve M. Rodway. (1983) Social work services as a component of palliative care with terminal cancer patients. Soc Work Health Care, ss. 29-44.
• Avrupa Konseyi, [Council of Europe]. (1999). Recommendation 1418: protection of the human rights and dignity of the terminally ill and the dying. http:// assembly.coe.int/Main.asp?link=/Documents/AdoptedText/ta99/EREC1418.htm (Erişim, 2 Ekim 2015).
• Babek, S. (2009). Ülkemizdeki palyatif bakım uygulamalarının durumu: Ne yapmalı? www.palyatifbakim.org/ppt/sevil_babek.pdf, (Erişim, 4 Ağustos, 2015).
• Boyle, P., and Levin, B. (2008). World cancer report 2008, World Health Organization, International Agency for Research on Cancer.
• Clark, D. and M. Wright (2003). Transitions in end of life care: hospice and related developments in eastern europe and central asia. Buckingham: Open University Press.
• Duyan, V. (1996). Tıbbi sosyal hizmet, Ankara.
• Duyan, V. (2011). Sosyal hizmet, temelleri, yaklaşımları, müdahale yöntemleri, Ankara, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını.
• Gültekin, M., Özgül, N., Olcayto, E., Tuncer, M. (2010). Türkiye’de palyatif bakım hizmetlerinin mevcut durumu. Türk Jinekolojik Onkoloji Dergisi, 1, 1-6.
• Institute of Medicine .(2003). When children die: improving palliative and end-of-life care for children and their families. Washington, D.C. National Academies Press.
• Işıkhan, V. (2008). Terminal dönemdeki kanser hastalarının ölüm yeri tercihleri. Türk Onkoloji Dergisi, 23(1), 34-44.
• Kellehear, A. (2005). Compassionate cities: public health and end-of-life care. New York: Routledge.
• Landau, R. (2000). Ethical dilemmas in general hospitals: social workers’ contribitutions to ethical decision-making. Social Work in Health Care, 32; 75-92.
• Meier, D.E., and L. Beresford. (2008). Social workers advocate for a seat at the palliative care table, Journal of Palliative Medicine. 11(1), 10–14.
• National Association of Social Workers [NASW] (2002). Client self-determination in end-fo-life decisions. social work speaks: NASW Policy Statements, 2003-2006, 6th ed.
• National Association of Social Workers [NASW]. (2003). Standards for social work practice in palliative and end of life care. Washington, DC: NASW.
• Payne, M. (2009). Developments in end-of-life and palliative care social work. International Social Work. 52(4), 513-524.
• Reith, M. and Payne, P. (2009). Social work in end-of-life and palliative care. Chicago: Lyceum.
• Roff, S. (2001). Analyzing end-of-life care legislation: A social work perspective. Social Work Health Care, 33, 51-68.
• Sağlık Bakanlığı. (2003). Kanser Savaş Dairesi Başkanlığı Sosyal Destek, Eğitim ve Psikososyal Alt Kurul Yayınlanmamış Rapor, Ankara.
• Saruç, S. (2013). Palyatif ve yaşam sonu bakımda sosyal hizmet uzmanının rolleri ve sosyal hizmet mesleği standartları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 193-207.
• Small, N. (2001) Social work and palliative care. British Journal of Social Work, 31(6), 961–71.
• Taylor-Brown, S., and S Mary. (2004). End-of-life care. Health & Social Work, 29(1),3-5.
• Tuncay, T. (2012). Kardiyak rehabilitasyonun psikososyal yönleri ve sosyal hizmet müdahaleleri, Türkiye Klinikleri Kardiyak Rehabilitasyon Özel Sayısı, 5(2), 33-39
• Tuncay, T. (2013). Yaşam sonu bakımda sosyal hizmet uzmanının rolleri, Toplum ve Sosyal Hizmet, 24(2), 145-154.
• Uluslararası Sosyal Hizmet Uzmanları Birliği [IFSW]. (2014). Sosyal hizmetin evrensel tanımı, Erişim; http://ifsw.org/sosyal-hizmet-nedir/, Mayıs, 2016.
• Uncu, Y. ve Akman M. (2004). Sağlığa biyopsikosoyal yaklaşım. T.C. Sağlık Bakanlığı Aile Doktorları İçin Kurs Notları. Ankara, 73-78.
• WHO.(2008a). Palliative care. Geneva: WHO. http://www.who. int/cancer/palliative/en/ (Erişim, 30 Ekim 2015).
• WHO. (2008b). WHO definition of palliative care. Geneva: WHO. http://www.who.int/cancer/palliative/definition/en/ (Erişim, 30 Ekim 2015).
• Wright, M., J. Wood, T. Lynch., D. Clark (2006). Mapping levels of palliative care development: a global view. Lancaster: International Observatory on End of Life Care. http://www.eolc-observatory.net/global/pdf/world_map.pdf (Erişim, 3 Nisan 2015).