TÜRKİYE’DE SOSYAL YARDIMLARIN YAPISAL İŞLEVSEL YAKLAŞIMA GÖRE ANALİZİ

Yıl 2018, Cilt: 29 Sayı: 2, 335 - 362, 12.10.2018

Melike Tekindal

Öz

Sosyal
yardımlar, ülkelerin yoksullukla mücadelede sosyal politikalarını hayata
geçirdikleri uygulama araçlarından biridir. Türkiye’de de birçok kurum ve
kuruluş belirli amaçlara ulaşmak için dolaylı ve direk olarak sosyal yardım
hizmetini yerine getirmektedir. Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü de tarihi
geçmişi nedeniyle incelenmesi gereken önemli kurumların başında gelmektedir. Bu
temelde çalışmanın amacı; sosyal hizmet bağlamında sosyal politika, yoksulluk,
sosyal yardım kavramlarının açıklayarak ayrıca yapısal işlevsel yaklaşıma yer
vererek; sosyal politika sunumunda Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı’na
bağlı Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün bütçe yansımalarını yapısal işlevsel
yaklaşımla analiz ederek görünür kılmaktır. Çalışmanın amacını gerçekleştirebilmek
için öncelikle gerekli kuramsal tanımlamalara yer verilmiştir. Tanımlamalarla
birlikte Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün 2011-2015 yılları arasındaki
(Başbakanlığa bağlı Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü’nün Aile ve
Sosyal Politikalar Bakanlığı’na bağlandıktan sonra) ana yardım grupları bazında
gerçekleştirilen sosyal yardımların bütçeleri bir araya getirilmiştir. Sonuç
olarak da yıllara göre yaşanan değişimlerin nedenleri yapısal işlevsel
yaklaşımın kavramları ile bağlantılandırılarak değerlendirmede
bulunulmuştur.  

Anahtar Kelimeler

Sosyal hizmet, sosyal politika, yoksulluk, sosyal yardım, yapısal işlevsel yaklaşım

The Analysis of Social Benefits in Turkey Based on the Structural Functional Approach

Öz

Social
benefits are one of the instruments whereby countries implement their social
policies in the struggle against poverty. In Turkey, a lot of institutions and
organizations provide social benefits, directly or indirectly, to accomplish
certain goals. The Directorate General of Social Assistances one of the
principal institutions that should be noted in this matter because of its
historical background. In this sense, the purpose of this study is to explain
the concepts of social policy, poverty, and social benefit within the context
of social work and to analyze the budget incidences of the Directorate General
of Social Assistance affiliated with the Ministry of Family and Social Policies
in the offering of social policies through the structural functional approach.
To this end, necessary theoretical definitions were provided first. Based on
the definitions, the budgets of the social benefits provided by the Directorate
General of Social Assistance between 2011 and 2015 (after the General
Directorate of Social Assistance and Solidarity, which was formerly affiliated
with the Prime Ministry, was made affiliated with the Ministry of Family and
Social Policies) were brought together on the basis of main groups of benefits.
Finally, an evaluation was made by associating the reasons underlying the
changes between the years with the concepts of the structural functional
approach.

Anahtar Kelimeler

Social work, social policy, poverty, social benefit, structural functional approach

Kaynakça

• Akbal, İ. (2004). Demokrasi açısından yoksulluğun değerlendirilmesi, 4. Aile Şurası Bildirileri, Ankara.
• Aktan, C. C ve Vural, İ. Y. (2002). Yoksulluk: terminoloji, temel kavramlar ve ölçüm yöntemleri, yoksullukla mücadele stratejileri. Ed. Coşkun Can AKTAN, Ankara: Hak-İş Yayınları.
• Alcock, P. (2007). Understanding poverty. Second Edition.Hong Kong: Macmillan Press Ltd.
• Boybek, S. (2009). Sosyal yardım uygulamaları ve çocuk işçiliği arasındaki ilişki: Keçiören örneği, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal yardım uzmanlık tezi, Ankara.
• Buckley, W. (1966). Structural- functional analysis in Modern sociology. Modern Sociological Theory, (Der.) Howard Becker ve Alvin Boskoff, Holt, Rinehart ve Winston, New York.
• Buğra, A. (2006). Türkiye’de sağ ve sosyal politika, Toplum ve Bilim Dergisi, 106, 43-67.
• Çelik, A. (2004). AB Sürecinin En Uyumsuz Alanı: Sosyal Haklar. Birikim Dergisi, 184-185, 72-82. E.T.: 12.12.2017 http://www.birikimdergisi.com/birikim-yazi/4761/ab-surecinin-en-uyumsuz-alani-sosyal-haklar#.WjBKE0pl_IU
• Çengelci, E. (1993). Sosyal refahın gerçekleştirilmesinde sosyal yardımların rol ve önemi. Sosyal Hizmetler Yüksek Okulu Dergisi, 11(1/2/3).
• DPT (2001). Gelir dağılımının iyileştirilmesi ve yoksullukla mücadele özel ihtisas komisyonu raporu, Sekizinci Beş Yıllık Kalkınma Planı, DPT, Ankara.
• Fişek, G. (2007). Sosyal hizmet ve sosyal yardımların sosyal politika araçları içerisindeki yeri (“Genel’i” “Yerel’e” İndirmek). (Haz.) Berrin Ceylan- Ataman, Cahit Talas Anısına: Güncel Sosyal Politika Tartışmaları, Yayın No: 595, Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, 333-350. E.T.: 13.12.2017 http://sosyalpolitika.fisek.org.tr/sosyal-hizmet-ve-sosyal-yardimlarin-sosyal-politika-araclari-icerisindeki-yeri-%E2%80%9Cgenel%E2%80%9Di-%E2%80%9Cyerel%E2%80%9De-indirmek/
• Giddens, A. (2012). Sosyoloji. C. Güzel (Eds). İstanbul: Kırmızı Yayınları.
• Gül, A. (2004), Sosyal yardım olgusu ve sosyal yardım hizmetlerinin gelişim tarihi, 4.Aile Şurası Bildirileri, Ankara.
• Gül Sallan, S. (2002). Türkiye’de Yoksulluk ve Yoksullukla Mücadelenin Sosyolojik Boyutları: Göreliden Mutlak Yoksulluğa, Yoksulluk, Şiddet ve İnsan Hakları (Editör: Yasemin Özdek), Ankara: TODAIE Yayınları.
• Günal, P. (2009). Avrupa Birliği’nin sosyal politikası çerçevesinde Güney Avrupa sosyal devlet modeli ve Türkiye. T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara.
• Gündoğan N. (2007). Yoksulluğun değişen yüzü: çalışan yoksullar, Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Yayınları.
• Güneş, S. (2009). Yoksullukla mücadelede mikro kredi uygulamaları ve sosyal yardımlaşma ve dayanışma genel müdürlüğü proje destekleri, T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma Genel Müdürlüğü, Sosyal Yardım Uzmanlık Tezi, Ankara.
• IFSW (2014). http://ifsw.org/news/update-on-the-review-of-the-global-definition-of-social-work/17.06.2016 E.D: E. T.:20.06.2016
• Işık Erol, S. (2014). Sosyal Yardımlar Genel Müdürlüğü’nün yoksullara yönelik sosyal politikaları: Van örneği. Journal of Life Economics. 2, 149-170.
• Karataş, K. (2002). Yoksullukla mücadele, bir sosyal politika aracı olarak sosyal yardımlar. Türkiye İnsan Hakları Hareketi Konferansı, 15-17 Kasım 2002, Türkiye İnsan Hakları Yayınları (32), Ankara.
• Kaya, E. (2009). Yoksullukla mücadelede Avrupa’nın ve Türkiye’nin Sosyal Yardım Modeli. Sosyal yardım uzmanlık tezi, Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma ve Dayanışma genel Müdürlüğü, Ankara
• Kongar, E. (2017). Toplumsal değişme kuramları ve Türkiye gerçeği. (19. basım). İstanbul: Remzi Kitabevi.
• Koray, M. (2007). Sosyal Politika: Nereye Doğru?. Ed. Berrin Ceylan- Ataman, Cahit Talas Anısına: Güncel Sosyal Politika Tartışmaları, Yayın No: 595, Sosyal Politika Araştırma ve Uygulama Merkezi, Ankara, 445-475.
• Linton, R. (1936). The study of man. New York: Appleton Century Crofts,
• Metron, R. K. (1964). Social theory and social structure, The Free Press.
• Oruç, Y. M. (2001). Küresel yoksulluk ve Birleşmiş Milletler. Toplum ve Bilim, 89 (Yaz), 79-80.
• Parsons, T. (1960). The structure and process in modern societies, The Free Press Glencoe.
• Poloma, M. M. (2011). Çağdaş sosyoloji kuramları. Hayriye Erbaş (Der.). Ankara: Palme Yayıncılık.
• Sapancalı, F. (2005). Sosyal Dışlanma, İzmir: Dokuz Eylül Yayınları.
• Saunders, P. (2004). Towards a Credible Poverty Framework From Income Poverty To Deprivation, (Australia: Social Policy Research Centre Discussion Paper No: 131, January),
• Şenses, F. (2003). Küreselleşmenin öteki yüzü: yoksulluk. 3.Baskı. İstanbul: İletişim Yayınları.
• Tuncay, Can A. (1998). Sosyal güvenlik hukuku dersleri, 8. Baskı, İstanbul: Beta Basım Yayım dağıtım.
• Waters, M. (2010). Modern sosyoloji kuramları. Zafer Cirhinlioğlu (Der.). İstanbul: Gündoğan Yayınları.
• Yılmaz, S. (2006). Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının yoksullukla savaşım politikaları içindeki yeri (Eskişehir örneği), Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi, Eskişehir.
• Yılmaz, A. (2009). Sosyal yardımlaşma ve dayanışma vakıflarının yoksullukla mücadeleye etkisi: “Hilvan Sosyal Yardımlaşa ve Dayanışma Vakfı örneği”, T.C. Kırıkkale Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyoloji Anabilim Dalı, Yüksek Lisans Tezi, Kırıkkale.
• ASPB, RAPOR (2011). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2011 Yılı Faaliyet Raporu.
• ASPB, RAPOR (2012). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2012 Yılı Faaliyet Raporu.
• ASPB, RAPOR (2013). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2013 Yılı İdare Faaliyet Raporu.
• ASPB, RAPOR (2014). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2014 Yılı İdare Faaliyet Raporu.
• ASPB, RAPOR (2015). Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı 2015 Yılı İdare Faaliyet Raporu.
• SYDGM (2008). T.C. Başbakanlık Sosyal Yardımlaşma Dayanışma Genel Müdürlüğü 2008 yılı Faaliyet Raporu.
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığının Teşkilat ve Görevleri Hakkında Kanun Hükmünde Kararname Resmi Gazete 633 sayı 08.06.2011 tarih. http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2011/06/20110608M1-1..pdf E. T.: 14.07.2016
• Sosyal Yardımlaşma Ve Dayanışmayı Teşvik Kanunu Resmi Gazete 3294 sayı, 29.05.1986 tarih http://www.mevzuat.gov.tr/MevzuatMetin/1.5.3294.pdf E. T.: 14.07.2016