Kurum Bakımı Altındaki 0-6 Yaş Çocukların Yaşama Mekânlarının Ev Kazaları Açısından İncelenmesi

Yıl 2019, Cilt: 30 Sayı: 1, 121 - 146, 23.01.2019

Çağla Topgül Gülçin Cankız Elibol

https://doi.org/10.33417/tsh.516759

Öz

Zihinsel, sosyal,
duygusal ve fiziksel anlamda gelişimin önemli olduğu çocukluk döneminin
sağlıklı bir aile ortamında geçirilmesi, çocukların topluma uyumlu bireyler
olarak yetişmesi anlamında önemli bir süreçtir. Bununla birlikte, 0-6 yaş grubu
çocukların fiziksel gelişimlerinin ve toplumsal davranışlarının
şekillenmesinde; sürekli etkileşim içinde bulundukları, zamanlarının büyük
kısmını geçirdikleri mekânlar arasında yer alan konut mekânları büyük öneme
sahiptir.

Bu kapsamda
gerçekleştirilen çalışmada, korunmaya ihtiyacı olan çocuklara sağlanan bakım
yöntemlerinden biri olan çocuk evleri örneği ile çocukların yaşam alanları, ev
kazaları üzerinden incelenmiştir. Amaç, kurum bakımı altındaki çocukların yaşam alanlarını
bu özelde gözlemlemek ve çocuklara daha uygun mekânlar yaratmak için öneriler
geliştirmektir. Çalışma nitel bir zemine sahip olmakla birlikte, araştırma
kapsamında karma araştırma yöntemleri kullanılmıştır. Çalışma kapsamında Aile,
Çalışma ve Sosyal Hizmetler Bakanlığı (çalışmanın yürütüldüğü esnada kurum
adının Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı olması sebebiyle, makale içerisinde
eski ad ile anılmıştır)’na bağlı Ankara ili Çocuk Evleri’nden 0-6 yaş grubu
çocukların bulunduğu evlerde, çocukların bakımından sorumlu bakım elemanları
ile yüz yüze görüşmeler gerçekleştirilmiş olup, çocukların yaşam alanlarında
geçirdikleri ev kazaları ile ilgili sorular sorulmuş; bu mekânlar ve mobilyalarla
ilgili gözlemlerde bulunulmuştur. Görüşmeler içerik analizine tabi tutulmuş;
elde edilen veriler Haddon Matrisi yöntemi kullanılarak kaza anının evreleri ve
fiziksel koşulları kapsamında kategorilere ayrılmıştır. Bulgu ve gözlemlerde,
ev kazaları anlamında mobilya-donatı dışı sebepli olaylara da değinildiği
görülmekle birlikte veriler araştırma kapsamı çerçevesinde incelendiğinde,
çocuk evlerinde kullanılan mobilya ve donatıların her zaman yaş gruplarına göre
düzenlenmediği ve bu nedenle kimi olumsuzluklara yol açabildiği sonucuna
varılmıştır. Bu kapsamda, gözlemler sonucu tespit edilen eksiklikler ve araştırma
sonucu elde edilen bulgular göz önünde bulundurularak okul öncesi yaş grubuna
uygun yatma alanı tasarım önerisi getirilmiştir.

Anahtar Kelimeler

ev kazaları, kurum bakımı, iç mekân tasarımı, çocuk evleri

Evaluation of the Living Spaces of 0-6 Aged Children under Institutional Care, in terms of Home Accidents

Öz

Childhood is a period in which mental, social,
emotional and physical development is important. Childhood spent in a healthy
family environment is an important process in terms of raising children as
socially compatible individuals. Besides, houses are of great importance in
shaping the physical development and social behaviours of children aged 0-6 as
they are residential places where children interact in a constant manner and
spend most of their time.

 Within this
scope, in this study, the living spaces of children’s shelters for children
under institutional care, were investigated under the title of home accidents.
The aim of the study is to observe the living areas of children under institutional
care in this particular context and to develop recommendations to create more
suitable spaces for children. Although the study has a qualitative base, mixed
research methods were used during the research. Within the scope of the study,
face-to-face interviews were conducted with the care staff responsible for the
care of children in the houses of children in the 0-6 age group from the
Children's Houses of Ankara Province, affiliated to the Ministry of Family,
Labour and Social Services (formerly named as the Ministry of Family and Social
Policies). Questions about the household accidents in the living areas of the
children were asked and observations were made about these places and
furniture. Obtained data were categorised according to Haddon Matrix method in
which the categorisation was made in reference to the phases of accidents and
physical conditions. In findings, it was observed that participants also
referred to some home accidents which were not furniture or fittings-driven;
however, when the findings were evaluated in terms of the scope of the study,
it was seen that these houses were not always furnished suitable for this age
group, and thereby cause some problems. Within this scope, an exemplary space
design was suggested for pre-school children sleeping/living rooms.

Anahtar Kelimeler

home accidents, institutional care, interior design, children’s shelters

Kaynakça

• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2011, Kasım 3). T.C. Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı Çocuk Hizmetleri Genel Müdürlüğü Teşkilat ve Görevlerine İlişikin Yönerge. Temmuz 1, 2016 tarihinde www.cocukhizmetleri.aile.gov.tr: http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/data/544e26d9369dc318044059b0/cocuk_yonerge.doc adresinden alındı
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2015). Koruyucu Aile Yönetmeliği. Temmuz 30, 2016 tarihinde www.aile .gov.tr: http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/data/544e2471369dc318044059a0/koruyucu_aile_yonetmeligi.pdf adresinden alındı
• Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı. (2016, Şubat). ASPB 2015 Yılı İdare Faaliyet Raporu. Temmuz 30, 2016 tarihinde www.aile.gov.tr: http://www.aile.gov.tr/data/56d469a8369dc56f90d98bbd/2015%20Yılı%20Bakanlık%20İdare%20Faaliyet%20Raporu.pdf adresinden alındı
• Aydoğan, Y. (2006). Ev Ortamının Çocuğun Gelişimine Göre Düzenlenmesi. Aile ve Toplum Eğitim, Kültür ve Araştırma Dergisi, 3(10), 27-33.
• Balcı, V. (2016). Kesik ve Zehirlenme Durumunda İlk Yardım. Nisan 2017 tarihinde www.kidsgourmet.com.tr: http://kidsgourmet.com.tr/kesik-zehirlenme-durumunda-ilk-yardim/ adresinden alındı
• Birinci, A. (2005). 0-6 Yaş Grubu Çocukların, Ev ve Yakın Çevresinde Kazalardan Korunabilmesi İçin Yapılcak Mekan Tasarımı ve Fiziksel Ortam Düzenlemeleri ile Alınacak Önlemler Üzerine Bir Çalışma. İç Mimarlık Anabilim Dalı, İç Mimarlık Programı Yüksek Lisans Tezi. Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü .
• Bozdayı, A. M. (2004). İç Mekan ve İnsan. Ankara: Ajansmat Matbaacılık.
• Çapanoğlu, A. (2015). The Effects Of Physical Environment on Students’ Perceptions in Home Office Environments. 2nd International Multidisciplinary Scientific Conference on Social Sciences and Arts SGEM2015 Conference Proceedings, (s. 679-686).
• Demirel, E. (2009). The Renewable Tradition: Le Corbusier and the East. Arq, Architectural Research Quarterly, 13(3/4), 241-250.
• Demirel, E. (2017). Use-Value and the Question of Completion. The Journal of the International Society for the Philosophy of Architecture, 2(2), 171-172.
• Elmacı, D. (2010). Günümüzün Yetim Kalan Kuruluşları: Yetiştirme Yurtları. Türk Eğitim Bilimleri Dergisi, 8(4), 949-970.
• Erkal, S. (1992). Ev Kazalarına Neden Olan Konut Faktörlerinin İncelenmesi. www.ulusaltezmerkezi.com: http://ulusaltezmerkezi.com/ev-kazalarina-neden-olan-konut-faktorlerinin-incelenmesi/ adresinden alınmıştır
• Erkal, S. (2011). Ev Kazaları. Ankara: Detay Yayınları.
• Gottesman, B. L., McKenzie, L. B., Conner, K. A., & Smith, G. A. (2009). Injuries From Furniture Tip-overs Among Children and Adolescents in The United States, 1990-2007. Clinical Pediatrics, 48(8), 851-858.
• Gür, Ş. Ö. ve Zorlu, T. (2002). Çocuk Mekanları. İstanbul: Yapı Endüstri Merkezi Yayınları.
• Karatepe, T. U. ve Akış, N. (2013). 0-6 Yaş Çocuklarda Ev Kazası Geçirme Sıklığı ve İlişkili Faktörler. Uludağ Üniversitesi Tıp Fakültesi Dergisi, 165-168.
• Koca, D. (2015). Kentsel Adalet Bağlamında Sanat Merkezlerinin Ulaşılabilirliği Üzerine bir Eylem Araştırması. 11. Ulusal Sanat Sempozyumu- Sanatın Değişkenleri Bağlamında Kentsel Adalet, Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Fakültesi. (s. 137-150).
• Kurt, F. Ve Aytekin, A. (2015). 0-6 Yaş Grubu Çocuklarda Ev Kazaları. Sağlık Bilimleri ve Meslekleri Dergisi, 2(1), 22-32.
• Mutdoğan, S. (2014). Water as a Play Tool in Cities: Cheong Gye Cheon Restoration Project as an Example. SGEM International Multidisciplinary Scientific Conferences on Social Sciences and Arts, Bulgaria, (s. 1137-1144).
• Nishida, Y., Nakazato, D., Kitamura, K., Mizoguchic, H., Yamanaka, T. (2015). Childhood-home-injury-situation simulation adaptable to an individual environment based on child physical model and injury semantic structure database. 6th International Conference on Applied Human Factors and Ergonomics (AHFE 2015) and the Affiliated Conferences, AHFE 2015 (s. 1872-1879). Las Vegas: Elsevier B.V.
• Özcebe, H. (2005). Çocuklar ve Kazalar. III. Ulusal Ana Çocuk Sağlığı Kongresi (s. 153-163). İzmir: Sosyal Pediatri Dergisi.
• Phelan, K. J., Khoury, J., Xu, Y., Lanphear, B. (2009). Validation of a Home Injury Survey. National Institutes of Health, 15(5), 300-306.
• Shenassa, E. D., Stubbendick, A., Brown, M. J. (2003). Socail Disparities in Housing and Related Pediatric Injury : A Multilevel Study. American Journal of Public Health, s. 633-639.
• Soylu, N., Bilgiç, H., Aslan, E., Yıldırım, H., Karakaya, F., Uğur, Ç. S., Dönmez, Ç. (2015). Sosyal ve Ekonomik Destek Hizmeti (SED) İdarecilere ve Meslek Elemanlarına Yönelik El Kitabı. Temmuz 10, 2016 tarihinde www.cocukhizmetleri.aile.gov.tr: http://cocukhizmetleri.aile.gov.tr/data/5638b317369dc5b11876bae3/SED.pdf adresinden alındı
• Stack, H. J. and Elkow, J. (1966). Education for Safe Living. New Jersey: Prentice-Hall, Inc.
• Şenocak, H. (2006). Korunmaya Muhtaç Çocuklara Sağlanan Bakım Yöntemleri. Sosyal Siyaset Konferansları Dergisi , 51(1), 177-228.
• Şimşek, Z., Erol, N., Öztop, D., Özer Özcan, Ö. (2008). Kurum Bakımındaki Çocuk ve Ergenlerde Davranış ve Duygusal Sorunların Epidemiyolojisi; Ulusal Örneklemde Karşılaştırmalı Bir Araştırma. Türk Psikiyatri Dergisi , 235-246.
• Tomanbay, İ. (1999). Sosyal Çalışma Sözlüğü. Ankara: Selvi Yayınevi.
• Topgül, Ç. F. (2017). Kurum Bakımı Altındaki Çocukların Yaşam Alanlarının Ev Kazaları, Mobilya ve Donatı Elemanları İlişkisi Açısından Değerlendirilmesi: Ankara Çocuk Evleri Örneği. Hacettepe Üniversitesi Güzel Sanatlar Enstitüsü, İç Mimarlık ve Çevre Tasarımı Anabilim Dalı, Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi.
• Tunalı, S. B., Gözü, Ö., Özen, G. (2016). Nitel ve Nicel Araştırma Yöntemlerinin Bir Arada Kullanılması “Karma Araştırma Yöntemi”. eKurgu Anadolu Üniversitesi İletişim Bilimleri Fakültesi Uluslararası Hakemli Dergisi, 24 (2), 106-112.
• Williams, F. (1999). The Haddon Matrix:Its Contribution To Injury Prevention and Control. 3.National Conference on Injury Prevention and Control, (s. 15-16). Australia. Nisan 10, 2017 tarihinde OUT ePrints: http://eprints.qut.edu.au/10081/1/10081.pdf adresinden alındı
• Yazıcı, E. (2012). Korunmaya Muhtaç Çocuklar ve Çocuk Evleri. Mustafa Kemal Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 9(18), 499-525.
• Yolcuoğlu, İ. G. (2009). Türkiye'de Çocuk Koruma Sisteminin Genel Olarak Değerlendirilmesi. Aile ve Toplum Dergisi, 5(18), s. 43-57.