Investigation of Health-Promotion Lifestyle Profile and Self-Efficacy of Health Staff Working in the Primary Health Services

Yıl 2003, Cilt: 14 Sayı: 2, 83 - 92, 15.10.2003

Emel Ege Handan Zincir Gülsen Güneş Nevzat Bilgin

Öz

This study was planned as descriptive in order to determine health lifestyle behaviors and self-efficacy of health staff working in the primary health Services. This study was performed on health staff (nurse, midwife, doctor, sanitarian) working in 10 primary health Services in the city center in Malatya.

The data were collected by using health promotion lifestyle profile, self-efficacy scales and question form including individual features in March in 2002. In the statistical evaluation of the data, analyses of correlation, mean, variance and t test were used.

As a result, it was found that health lifestyle behaviors (X̄ =121.53±18.52)and self-efficacy (X̄ =87.69±11.09) of the health staff were at a moderate level and that health be­haviors were improved parallel to education (p=0.005), age (p=0.004), profession (p=0.000) and working years (p=0.02). According to the results of the research, it was determined that there was a signifıcant relationship between self-efficacy and health life- style behaviors (r=0.331).

Anahtar Kelimeler

Health promotional behaviors, self efficacy, health staff

Birinci Basamak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Sağlık Personelinin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Öz - Etkililik- Yeterlik Düzeylerinin İncelenmesi

Öz

Bu çalışma sağlık ocaklarında çalışan sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranış­ları ve öz-etkililik-yeterlik düzeylerini belir­lemek amacıyla tanımlayıcı olarak yapılmış­tır. Çalışmanın evrenini Malatya şehir mer­kezindeki sağlık ocaklarında çalışan sağlık personeli (hemşire, ebe, doktor, sağlık me­muru) oluşturmuştur.

Veriler 2002 Mart ayında, sağlıklı yaşam biçimi davranışları, öz-etkililik-yeterlik öl­çekleri ve bireysel bilgileri içeren soru formu kullanılarak yüz yüze anket yöntemiyle top­lanmıştır. Verilerin istatistiksel değerlendir­mesinde, korelasyon, ortalama, varyans ve t testi kullanılmıştır.

Sonuca göre; sağlık personelinin sağlıklı yaşam biçimi davranışları (X̄ =121.53±18.52) ve öz-etkililik-yeterlik düzeyleri (X̄ =87.69±11.09) orta seviyede bulunmuş ve sağlık davranışlarının eğitim (p=0.005), yaş (p=0.004), meslek (p=0.000) ve çalışma yılına (p=0.02) paralel arttığı görülmüştür. Araştırmanın sonuçlarına göre, sağlıklı yaşam biçimi davranışları ile öz- etkililik-yeterlik düzeyi arasında anlamlı bir ilişki saptanmıştır (r=0.331).

Anahtar Kelimeler

Sağlığı geliştirme davranışları, öz-etkililik-yeterlilik, sağlık personeli

Kaynakça

• Akça, ŞA. (1998) Üniversite Öğretim Elemanlarının Sağlığı Geliştirme Davranışları ve Bunu Etkileyen Etmenlerin İncelenmesi. Ege Üniv. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi, İzmir.
• Aksayan, S.; Gözüm, S. (1998) “Olumlu Sağlık Davranışının Başlatılması ve Sürdürülmesinde Öz-Etkililik (Kendini Etkileme) Algısının Önemi", Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, V.2, N.1, p.28-35
• Altuğ, S.; Bayık, A.; Erefe İ. (1990) “Bir Üniversite Hastanesinde Çalışan Hemşirelerin Koruyucu Sağlık Davranışları, Sağlık Sorunları ve Karşılaştıkları Mesleki Riskler’’, II. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, İzmir.
• Baltaş, Z. (1996) “Sağlık Davranışı Konusunda Bir Ön Çalışma: İngiltere’de Yaşayan Türk Toplumunun Sağlık Davranış Kalıpları”, V. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Bildin Kitabı. İstanbul: P. 124-135.
• Bamfather, JS. (1991) “Restructruring The Role of School Nurse in Health Promotion”, Public Health Nursing, V.8, N.4, p. 234-238.
• Dedeoğlu, N.; Dönmez, N.; Aktekin, M. (1994) “Antalya’da Sağlık Personelinde Tütün Kulla-nımı”, Sağlık İçin Sigara Alarmı, N.1, p. 7-11
• Dirican, D. (1990) Toplum Hekimliği (Halk Sağlığı Dersleri). Hatiboğlu Yayınevi, Ankara.
• Edelman, CL.; Mandle, CL. (1998) Health promotion throughout the lifespan. Mosby. Fourth ed. Philadelphia,1998.
• Erci, B.; Tortumluoğlu, G.; Aydın, I. (2000) “Koruyucu Hizmetlerde Görev Yapan Ebelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları İle Gebe ve Loğusa İzlemlerinde Verilen Bakım Hizmetleri Arasındaki İlişki”, Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, V. 3, N. 1, p. 16-22.
• Erci, B.; Aydın, i.; Tortumluoğlu, G. (2000) “Koruyucu Sağlık Hizmetlerinde Görev Yapan Hemşire ve Ebelerin Sağlıklı Yaşam Biçimi Davranışları ve Tükenmişlik Düzeyleri”, Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, V.3, N.1, p. 10-15.
• Esin, MN. (1997) "Endüstriyel Alanda Çalışan İşçilerin Sağlık Davranışlarının Saptanması ve Geliştirilmesi”, İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Hemşirelik Ana Bilim Dalı, Doktora Tezi, İstanbul.
• Esin, MN. (1998) ‘Türk Kadınlarının Sağlıklı Yaşam Davranışlarının Değerlendirilmesi”, VI. Ulusal Halk Sağlığı Kongresi Kitabı, Adana.
• Gözüm, S.; Aksayan, S. (1999) “Öz-Etkililik- Yeterlik Ölçeğinin Türkçe Formunun Güvenilir-lik ve Geçerliliği", Atatürk Üniv. Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, V.2, N.1, p. 21-32.
• Jackson, DB.; Saunders, RB. (1993) Child Health Nursing. A Comprehensive Approach to the Care of Children and Their Families. J.B. LippincottCompany, Philedelphia.
• Palank, CL. (1991) “Determinants of health- promotive behavior”, Nursing Clinics of North America. V.26, N.4, p.815-827.
• Pasinlioğlu, T.; Gözüm, S. (1998) “Birinci Ba¬samak Sağlık Hizmetlerinde Çalışan Sağlık Personelinin Sağlık Davranışları", Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi. V.2, N.2, p. 60-67.
• Sayan, A.; Erci, B. (1999) "Çalışan Kadınların Sağlığı Geliştirici Tutum ve Davranışları İle Öz-Bakım Gücü Arasındaki İlişkinin Değerlendirilmesi.” VII. Ulusal Hemşirelik Kongresi Kitabı, p. 427-433. Erzurum.
• Sertçelik, E. (1999) Üniversiteli Gençlerin Sağlık Davranışlarının Belirlenmesi. İstanbul Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Halk Sağlığı Hemşireliği Ana Bilim Dalı. Yüksek Lisans Tezi, İstanbul.
• Sezer, RE.; Açık, Y.; Bilgin, N. ve ark. (1994) “Elazığ İlinde Görev Yapan Hemşire ve Ebe-lerde Sigara Kullanımı.” Sağlık İçin Sigara Alarmı, N.1,p.12-18.
• Sezer, RE.; Öztürk, ŞZ.; Bilgin, N. ve ark. (1990) “Elazığ’da görev yapan hekimlerin ve diş hekimlerinin sigara konusundaki davranış¬ları, tutumları.” Doğa. V, 14, N.2, p.381-390.
• Spellbring, AM. (1991) “Nursing’s Role in Health Promotion.” Nursing Clinics of North America, V.26, N.4, p.805-813.
• Yazıcı, S.; Görak, G. (1996) “Annelerin sağlık davranışlarının çocuk bakımını sürdürmeye etkisi.” Hemşirelik Bülteni, V.10, N.39, p.73-83.
• ........Herkes İçin Sağlık Hedefleri. (1986) Dünya Sağlık Örgütü Avrupa Bölgesi Ofisi Kopenhag, Meteksan Limited Şirketi, Ankara.