An Evaluation On Child Protection System And Foster Family Practices In Turkey

Yıl 2007, Cilt: 18 Sayı: 2, 7 - 20, 15.10.2007

Kasım Karataş

Öz

In the course of time, it has been realized that the waning, weakening and decomposing family can not protect the child on its own. The social state has made the role of the public in child protection more clearly understood. In this context, new alternative care types should be introduced for the children who can not be protected in the family. Foster family care has an important place in the child protection system. United Nations Convention on the Rights of the Child constitutes a part of the most fundamental international legal basis of the child protection system and foster family practice in Turkey. Furthermore, Turkish Republic Constitution, Turkish Civil Law, Social Services and Child Protection Law No: 2828 have a considerable place among the national legal arrangements. It is hard to say that there is an extensive, integral, and consistent child protection policy in Turkey. Moreover, lack of budgetary funds in this field and contravention to “good governance” principles in supervisions can be enumerated as the basic problems in this respect. In order to develop foster family practice in Turkey, sufficient presentation should be made, practical difficulties and deficiencies regarding the relevant legal arrangements should be determined and fixed, a professional conception should be adopted, the related professionals should be made more qualified by supplementary trainings, payments effected to the foster family should be more encouraging and the families should be educated and supervised. Finally, there are many children in Turkey who are raised and protected by their relatives since their own families can not protect them (traditional foster family), about whom there is no protection decision and therefore who stays out of public interest. However, the care and protection matters of these children should also be inside the public’s sphere of interest, they should be formally registered and supervised, and all kinds of the support that the child and the family need should be provided. 

Anahtar Kelimeler

child protection system, legal arrangements, child protection policy, alternative care, foster family care, informal family care

Türkiye’de Çocuk Koruma Sistemi Ve Koruyucu Aile Uygulamaları Üzerine Bir Değerlendirme

Öz

Zamanla küçülen, zayıflayan ve parçalanan ailenin tek başına çocuğu koruyamadığı anlaşılmıştır. Sosyal devlet, çocuğun korunması konusunda kamunun rolünün daha iyi anlaşılmasını sağlamıştır. Ailesi yanında korunamayan çocuk için alternatif bakım türleri devreye sokulmalıdır. Alternatif bakım türleri arasında da önceliğin yine “aile yanında bakım” türlerinde olması gerekir. Koruyucu aile bakımını, çocuk koruma sistemi içinde önemli bir yer tutmaktadır. Birleşmiş Milletler Çocuk Haklarına Dair Sözleşme, Türkiye’de çocuk koruma sisteminin ve koruyucu aile uygulamalarının en önemli uluslararası yasal dayanaklarından biridir. Bu konudaki, ulusal düzenlemeler arasında ise Türkiye Cumhuriyeti Anayasası, Türk Medeni Kanunu, 2828 Sayılı Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu Kanunu önemli bir yer tutmaktadır. Türkiye’de kapsamlı, bütünlüklü, tutarlı bir çocuk koruma politikasının var olduğunu söylemek zordur. Ek olarak bu alana ayrılan bütçe olanaklarının yetersizliği, uygulamalarda ve denetimlerde “iyi yönetişim” ilkelerine aykırılıklar temel sorunlar arasında sayılabilir. Türkiye’de koruyucu aile uygulamalarının geliştirilebilmesi için yeterli tanıtımı yapılmalı, ilgili yasal düzenlemelerin uygulama güçlükleri ve eksiklikleri belirlenmeli ve giderilmeli, profesyonel bir anlayışla ele alınmalı, ilgili meslek elemanları ek eğitimlerle güçlendirilmeli, koruyucu aileye yapılan ödemeler teşvik edici olmalı, aileler eğitilmeli ve denetlenmelidir. Son olarak Türkiye’de kendi öz ailesi yanında bakımı sağlanmadığı için bir akrabası yanında bakılıp korunan (geleneksel koruyucu aile); buna karşılık haklarında korunma kararı bulunmayan, kamunun herhangi bir şekilde ilgi alanında olmayan çok sayıda çocuk bulunmaktadır. Bu çocukların da bakımı ve korunması kamunun ilgi alanında olmalı, kayıt altına alınmalı, denetlenmeli ve aileye ve çocuğa, gereksinimi olan her türlü destek sağlanmalıdır. 

Anahtar Kelimeler

çocuk koruma sistemi, yasal düzenlemeler, çocuk koruma politikası, alternatif bakım, koruyucu aile bakımı

Kaynakça

• Güran Koşar, N. (1989) Sosyal Hizmetlerde Aile ve Çocuk Refahı Alanı, Ankara.
• Karataş, K. (1992) “Sosyal Devlet Tartışması Üzerine... “ Sosyal Hizmet. 3, 7: 46-47, Ocak, Şubat, Mart.
• Karataş, K. (1997) “Sosyal Devlet ve Sosyal Hizmetler”, 2000’li Yıllara Doğru Sosyal Devletin Gerçekleştirilmesinde Sosyal Hizmetlerin Yeri ve Önemi: 4. Ulusal Sosyal Hizmetler Konferans,. Ed. Kasım Karataş, 349-352, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi Yayını, Yayın No: 3, Ankara.
• Karataş, K. (2000) “1920’den 2000’e Türkiye’de Çocuk Olmak” Ufkun Ötesi Aylık Dergi. 4, 16: 2-6.
• Karataş, K. (2001) “Sosyal Devlet Tartışmaları”, Sosyal Hizmet Sempozyumu’96. Toplumsal Gelişme ve Değişme Sürecinde Sosyal Hizmet, Ed. Kasım Karataş, 274-280, Ankara: Hacettepe Üniversitesi Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayını No.: 002.
• Karataş, K., Acar, H. Cankurtaran Öntaş, Ö., Baykara Acar, Y. ve Gökçearslan, E. (2004) “Türkiye’de Çocuğun Korunması: Osmanlıdan Günümüze Çocuk Refahına Yönelik Düzenlemeler” Toplum ve Sosyal Hizmet, 15 (1).
• Karataş, K. ve Kuşgözoğlu, T. (1997) “Korunmaya Muhtaç Çocuklar Alanında Terk Çocuk Olgusu”, 4.Ulusal Sosyal Hizmetler Konferansı: 2000’li Yıllara Doğru Sosyal Devletin Gerçekleştirilmesinde Sosyal Hizmetlerin Yeri ve Önemi, 32-42, Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Genel Merkezi Yayını, Yayın No: 3, Ankara.
• Karataş, K. (1995) “Sosyal Hizmetlerde Yatırım Politikaları: SHÇEK Örneği” Sosyal Hizmet Sempozyumu ‘95, 30. Yılında Sosyal Hizmet ve Geleceğe Yöneliş, 22-24, Ankara.
• Karataş, S. ve Karataş, K. (1991) “Korunmaya Muhtaç Çocuklarda Kaygı ve Sosyal Grup Çalışması: Sincan Çocuk Yuvası Ör-neği”, Bildiri, XXVII: Ulusal Psikiyatrik Bilimler Kongresi, 6-9 Kasım 1991, Antalya.
• Kuşgözoğlu, T. ve Karataş, K. (1991) “Korunmaya Muhtaç Çocuklarda Enürezis Sorunu ve Sosyal Grup Çalışması: Sincan Çocuk Yuvası Örneği “ Bildiri, XXVII: Ulusal Psikiyatrik Bilimler Kongresi, 6-9 Kasım 1991, Antalya.
• Özdemir Uluç, F. (1997) Psiko-Sosyal ve Hukuksal Açıdan Koruyucu Aile Bakımı, Ankara: Attila Kitabevi.