Various Names Concerning Street Children In Turkish Society

Yıl 2005, Cilt: 16 Sayı: 1, 117 - 124, 15.04.2005

Genç Osman Geçer

Öz

This study deals with various terms employed for Street children in Turkish society. The societies in the world used the terms produced in their own languages until the adoption of the term “Street children " suggested as a common one by Denmark Welfare Agency in 1979. The same common term has also been used in scientific studies relating to Street children in Turkey for a long time. Whereas the term Street children w as commonly used after the translation from English to Turkish, prior to this period various terms and names such as "miserable children", “urchin”, "vagabond", “vagrant", "floating ” were produced and used to defne such children. As these names were produced and used, the offensive and stigmatizing meanings which w ere hidden behind these names used to define Street children were not considered.

Anahtar Kelimeler

; Turkısh society, miserable children, Street children, vagabond, vagrant, urchin, fioating

TÜRK TOPLUMUNDA SOKAK ÇOCUKLARINA YÖNELİK ÇEŞİTLİ ADLANDIRMALAR

Öz

Bu çalışma, Türk toplumunda sokak çocukları için kullanılan çeşitli terimler üzerinedir. 1979 yılında Danimarka Çalışma Grubu tarafından ortak bir terim olarak teklif edilen "Sokak Çocukları ” (street children) terimine kadar geçen süreçte dünya toplumları kendi dillerinde ürettikleri terimleri kullanmaktaydılar. Türkiye’de Sokak çocukları ile ilgili yapılan bilimsel araştırmalarda da uzun zamandır aynı ortak terim kullanılmaktadır. Oysa Türkçe ‘ye İngilizce ‘den tercüme yoluyla giren ‘‘sokak çocukları ” terimi yaygın olarak kullanılmaya başlanmadan önce bu tip çocukları tanımlamak için “sefil çocuklar”, "köprü altı çocukları", “kopuk”, “serseri”, “evbaş takımı" gibi çeşitli terimler, adlar üretilmiş ve kullanılmıştır. Bu adlandırmalar yapılırken sokak çocuklarını tanımlamaya yönelik olarak üretilen ve kullanılan kelimelerin ardında gizlenen incitici ve damgalayıcı anlamlar düşünülmemiştir.

Anahtar Kelimeler

Türk toplumu, sefil çocuklar, sokak çocukları, kopuk, serseri, köprü altı çocukları, evbaş takımı

Kaynakça

• Ahmet Râsim (1990) Muharrir Bu Ya, (Haz. Hikmet Dizdaroğlu), İstanbul, MEB Yayınları.
• Ahmet Râsim (1926) “Sokaklarımız!.. Sokaklarımız!.” Akşam, 5 Şubat 1926:2.
• Akın, O. N. (1946) Kopuklar I “Mizahî Hasbihal”, Ankara.
• Akol, O. K. (1950) Kimsesiz Çocuklar, Ankara, Örnek Matbaası.
• Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey (2001) Eski Zamanlarda İstanbul Hayatı, İkinci Baskı, (haz. Ali Şükrü Çoruk), İstanbul, Kitabevi.
• Balıkhane Nazırı Ali Rıza Bey (1921) “İstanbul Sefilleri ve Kopuklar.” Peyâm-ı Sabah (Peyâm, nr. 1014, Sabah, nr. 11444), 1 Teşrinievvel 1337/ 1921, s. 3.
• Basîretçi Ali Efendi (1876) “Şehir Mektubu." no: 161 [159], Basiret, nr. 1733, 17 Muharrem 1293/1 Şubat 1291 (13 Şubat 1876), s. 1-2.
• Basîretçi Ali Efendi (1876) “Şehir Mektubu.” no: 194 [196], Basiret, nr. 1957, 24 Zilkade 1293/28 Teşrinisani 1292 (10 Aralık 1876), s. 3.
• BOA. Cevdet Zaptiye 2185 (16 Rebiülevvel 1262-14 Mart 1846).
• Eğitimci, (1948) “Sokak Çocukları.” Karacadağ, Diyarbakır, X, (114), 11-12.
• Ercüment Ekrem (Talû) (1922c) Kopuk, İstanbul, Orhaniye Matbaası, 164 s.
• Erkan, G. (2001) “Külhanbeyleri”, İnsani Gelişme ve Sosyal Hizmet: Prof. Dr. Nesrin Koşar’a Armağan. (Yayına Hazırlayanlar: Yard. Doç. Dr. Kasım Karataş ve Çiğdem Arı kan). Ankara: H. 0. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu, Yayın No: 009, 132-136.
• Geçer, G. O. (2006) “Türk Romanında Sokak Çocukları (1920-1970)” (Yayımlanmamış Doktora Tezi), Ankara, Hacettepe Üniversitesi.
• Geçer, G. O. (2006) “OsmanlI’da Sokak Çocukları ve Bir Belge”, Türkbilig, Sayı: 12, 163-172.
• Gökçe, B. (1971) Memleketimizde Cumhuriyet Devrinde Kimsesiz Çocuklar Sorunu İle İlgili Tutumun Sosyolojik Mukayeseli Tahlil ve İzahı, Ankara, T.C. Sağlık Sosyal Yardım Bakanlığı Sosyal hizmetler Genel Müdürlüğü Yayınları.
• Hansoy, F. N. (1999) Fransızca Türkçe Sözlük, İstanbul, İnkılâp
• Üter, Ş. S. (1967) Kimin için, İstanbul, İnkılâp ve Aka Kitabevleri
• Invemizzi A. (2001) Street Children in Africa.Asia and Eastern Europe- Annotated Bibliography (StraBenkinder in Afrika, Asien und Osteuropa-Eine kommentierte Bibliographie).Bonn: Deutsche Kommîssion Justitie et Pax
• Konar, E. (2003) “Gürbüz Türk Çocuğu Dergisi’nin İncelemesi (1926-1928)”, (Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi), İstanbul, Fatih Üniversitesi.
• Mayhew, H. London Labour and the London Poor. volume 1 Electronic Text Çenter, University of Virginia Library, <http://wvHie.lİb.virainia.edu:8086/ perl/toccer>.
• Mehmet Şeref. (1928) “Zeynep, Çocuk Sarayında”, Gürbüz Türk Çocuğu, Sayı: 16, Kanun-ı Sani, 21-22.
• Okay, C. (1999) “Osmanlı Devletinde Kimsesiz Çocukları Barındırmak İçin Kurulan Bir Kuruluş: Himâye-i Etfal Cemiyeti (1917-1923)", Osmanlı 5 Toplum (Ed: Güler Eren), Ankara, Yeni Türkiye Yayınları.
• Orhan Kemal (1963) Sokakların Çocuğu, İstanbul, Altın Kitaplar Yayınevi.
• Özgönenç, F. (1972) “Köprü Altı Çocukları l-ll” Ülkücü Öğretmen, XIII, Sayı 152/153, Ocak/Şubat: 13-15, 8-11.
• Panter-Brick, C. (2002) “Street Children, Human Rİghts, And Public Health: A Critique And Future Directions”, First Published önüne as a Revievv in Advance on May 7, 147-171. <http://www.medanthro.net/print/docs/A RA%202002%20pdf.pdf>
• Sadri Sema (2002) Eski İstanbul Hatıraları, (haz. Ali Şükrü Çoruk), İstanbul, Kitabevi.
• Scanlon, T. J., Tomkîns, A., Lynch, A. M., Scanlon, F. (1998) “Street Children İn Latin America”, BMJ, 23 May (316)1596-1600.
• Sertelli, I. F. (1939) Sokak Çocukları, İstanbul, Kanaat Kitabevi
• Tuğcu, K, (1955) Sokak Çocuğu, İstanbul, Ceylan Yayınları.
• Williams C. (1993) "Who are “Street children?” A hierarchy of Street use and appropriate responses”, Chİld Abuse & Neglect 17:831-841.
• Yazman, Y. K. (1943) “Sanayimize Katılması Lazım Gelen Kollar: Sokak Çocukları”, İktisadi Yürüyüş, İstanbul, IX, (95) 10-23.