SOSYAL HİZMETİN DİYALEKTİĞİ: SOSYAL HİZMETE DAİR ELEŞTİREL ÇIKARIMLAR

Yıl 2014, Cilt: 25 Sayı: 2, 163 - 176, 15.10.2014

Olcay Güldalı

Öz

Sosyal hizmet mesleği, küresel ataerkil ka­pitalist toplumda bir sosyal kontrol aracı ve modern ulus devletin ideolojik bir aygıtı olarak toplumu düzenleyen, denetleyen ve di­sipline eden bir işlev görmektedir. Fakat bir sosyal kontrol aracı ve modern ulus devletin ideolojik bir aygıtı olmanın ötesinde sosyal hizmet, aynı zamanda müracaatçı kitlesini özgürleştirici bir potansiyele de sahiptir. Bu bağlamda, uyumlulaştırıcı bir pratiğe hizmet etmekle birlikte varolan toplumsal, ekono­mik ve politik sisteme meşruiyet kazandıran ve onu yeniden üreten sosyal hizmete yönelik getirdiğimiz eleştiriler, onu yeniden üretmek için değil olumsuzlayarak aşmak ve özgür­leştirici bir praksisve pratik olarak inşa et­mek için gereklidir. Bu nedenlerden ötürü, bu çalışmada, sessizlik kültürü ve statükoya hizmet eden sosyal hizmet mesleğinin hem anti-pozitivist bir metodolojiye yaslanması hem de özgürleştirici bir praksis ve pratiğe hizmet etmesi gerektiği 'vurgulanmaktadır.

Anahtar Kelimeler

Ortodoks sosyal hizmet, sosyal kontrol, modern ulus devletin ideolo­jik aygıtı, pozitivizm eleştirisi, özgürleştirici sosyal hizmet

Dialectic of Social Work: Critical Arguments for Social Work

Öz

In the global patriarchal capitalist society, social work profession serves as a social control mechanism and an ideological appa­ratus of modern nation state, and regularise, control and discipline to the “society”. But beyond being a social control mechanism and an ideological apparatus of modern na­tion state, social work has also an emancipa­tory characteristic for its client population. In this sense, our criticism of social work -serving for an adapting practice and bring­ing legality to the existing social, economic and political system and recreating it- is not to recreate it, but to transcend it by negating and to build it as an emancipatory praxis and practice. For these reasons, it is suggested in this study that social work profession -serv­ing the culture of silence and the status quo- should be based on an anti-positivist meth­odology and serve an emancipatory praxis and practice.

Anahtar Kelimeler

Orthodox social work, social control, ideological apparatus of modern nation state, critique of positivism, emanci­patory social work

Kaynakça

• Akbaş, E. (2010). Berlin’de yaşayan Türk toplumu arasındaki dayanışma ilişkileri ve sosyal hizmetlerin sivil oluşumu. Yayımlanmamış doktora tezi, Hacettepe Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Sosyal Hizmet Anabilim Dalı, Ankara.
• (2007). Bir disiplin aracı olarak sosyal hizmetler. Sosyal Politikalar Dergisi, 2, 19-23.
• (2003). Kültürel sembolleri yorumsamacı bir bakış açısıyla okuma ve sosyal hizmet ilişkisi. Toplum ve Sosyal Hizmet, 14(1), 20-24.
• (Bilinmeyen Tarih). Nasıl bir sosyal hizmet? Yayımlanmış Makale.
• Akdere, İ. (1995). Marksizmde temel kavramlar. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Aksoy, H. (2007). Marksist felsefeye giriş: Özgürlük, eşitlik, demokrasi. İstanbul: Siyah Beyaz Basım Yayın Dağıtım.
• Althusser, L. (1978). İdeoloji ve devletin ideolojik aygıtları. İstanbul: Birikim Yayınları.
• Altındağ, Ö. (2011). Sosyal hizmetin doğası ve amaçları. Sosyal Hizmet, Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, Ocak- Haziran, 6-18.
• American Psychological Association (APA). (2001). Publication manual of the American Psychological Association (5th Edition). Washington, DC: APA.
• Atasü Topçuoğlu, R. ve Akbaş, E. (2009). Sosyal dışlanma kavramı, küreselleşme ve yeni yönetişim içinde topluma nasıl bir bakış önerir? Sosyal hizmetlerin yeniden yapılanma paradigmasına eleştirel bir bakış. İçinde G. Polat Uluocak ve A. İçağasıoğlu Çoban (Yay. Haz.), Sosyal Dışlanma ve Sosyal Hizmet (521-527). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı.
• Ayhan, S. (1995). Paulo Freire: Yaşamı, eğitim felsefesi ve uygulaması üzerine. Ankara Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 28(2), 193-205.
• Balamir Bektaş, R. ve Gelgeç Bakacak, A. (2009). Modernitenin sosyal kontrol söyleminin değişen görünümleri. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 26(1), 33-48.
• Bottomore, T. (ed.). (1991). A dictionary of Marxist thought (2nd Edition). Oxford: Blackwell Publishers Ltd.
• (1989). Frankfurt okulu. Çev.: Ahmet Çiğdem, İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Cornforth, M. (2006). Pozitivizme ve pragmatizme karşı felsefeyi savunmak. İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Çiğdem, A. (2008). Akıl ve toplumun özgürleşimi: Jürgen Habermas üzerine bir çalışma. İstanbul: İletişim Yayınları.
• (1999). Aydınlanma düşüncesi (2. Basım). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Engels, F. (1884/2010). Ailenin, özel mülkiyetin ve devletin kökeni. Çev.: Kenan So- mer, Ankara: Sol Yayınları.
• Forgacs, D. (2010). Gramsci kitabı: Seçme yazılar 1916-1935. Ankara: DipnotYayınları. Foucault, M. (2006). Hapishanenin doğuşu (3. Basım). Çev.: Mehmet Ali Kılıçbay, An-kara: İmge Kitabevi.
• Freire, P. (2005). Pedagogy of the oppressed (30th Edition). Trans.: Myra Bergman Ramos, New York: The Continuum International Publishing Group Inc.
• (2000). Yüreğin pedagojisi. Ankara: Ütopya Yayınevi.
• Günbulut, Ş. (1983). Küçük felsefe tarihi. Ankara: Maya Matbaacılık ve Yay. LTD. ŞTİ.
• Healy, K. (2000). Social work practices: Contemporary perspectives on change. California: Sage Publications.
• Hilav, S. (1993). Diyalektik düşüncenin tarihi. İstanbul: Sosyal Yayınlar.
• Homeros (2010). Odysseia (24. Basım). Çev.: Azra Erhat ve A. Kadir, İstanbul: Can Yayınları.
• Horkheimer, M. (2008). Akıl tutulması. Çev.: Orhan Koçak, İstanbul: MetisYayınları.
• Horkheimer, M. ve Adorno, T.W. (2010). Aydınlanmanın diyalektiği. Çev.: N. Ülner ve E. Ö. Karadoğan, İstanbul: Kabalcı Yayınevi.
• Jay, M. (1989). Diyalektik imgelem: Frankfurt Okulu ve Sosyal Araştırmalar Enstitüsü tarihi 1923-1950. Çev.: Ünsal Oskay, İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Kazancı, M. (2006). Althusser: İdeoloji ve ideoloji ile ilgili son söz. (26.07.2012), http:// ilef.ankara.edu.tr/id/gorsel/dosya/1164634 976althusserideoloji.pdf.
• Kiraz, S. (2011). Yabancılaşmanın kökeni üstüne. Felsefe ve Sosyal Bilimler Dergisi, 12, 147-169.
• Kut, S. (1988). Sosyal hizmet mesleği: Mesleki nitelikleri, temel unsurları, müdahale yöntemleri. Ankara.
• Lyotard, J. F. (1989). Postmodern durum. İstanbul: Ara Yayıncılık.
• Marcuse, H. (1975). Tek boyutlu insan. Çev.: A. Timuçin ve T. Tunçdoğan, İstanbul: May. Marshall, T. H. (2011). Yurttaşlık ve sosyal sınıf. İçinde Ayşe Buğra ve Çağlar Keyder (Der.), Sosyal politika yazıları (19-32). İstanbul: İletişimYayınları.
• Marshall, G. (Ed.). (1998). A dictionary of sociology. (19.07.2012), http://www.encyclopedia.com/doc/1088-psycomplex.html.
• Marx, K. ve Engels, F. (1845-46/2013). Alman ideolojisi (2. Basım). Çev.: Tonguç Ok ve O. Geridönmez, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• Marx, K. (1845/2013). Feuerbach üzerine tezler. İçinde K. Marx ve F. Engels, Alman ideolojisi (15-17). Çev.: Tonguç Ok ve O. Geridönmez, İstanbul: Evrensel Basım Yayın.
• (2000). 1844 elyazmaları. Çev.: Murat Belge, İstanbul: BirikimYayınları.
• (1991). Capital: A critique of political economy, volume 3. Trans.: David Fern- bach, Penguin Books Ltd.
• Oilman, B. (1976). Alienation: Marx’s conception of man in capitalist society (2nd Edi-tion). Cambridge University Press.
• Parton, N. (1996). Social theory, social change and social work: An introduction. In Nigel Parton (Ed.), Social theory, social change and social work (4-18). New York: Routledge.
• Payne, M. (1997). Modern social work theory (2nd Editon). Macmillan Press Ltd.
• Pease, B. ve Fook, J. (1999). Postmodern critical theory and emancipatory social work practice. In Bob Pease ve Jan Fook (Eds.), Transforming social work practice: Postmodern critical perspectives (1-22). Australia: Allen & Unwin.
• Pozzuto, R. (2000). Notes on a possible critical social work. Critical Social Work, 1(1).
• Rutli, E. E. (2011). Max Horkheimer ve Theodor Adorno’da eleştirel teori ve kültür endüstrisi kavramı. Yayımlanmamış yüksek lisans tezi, Gazi Üni. Sosyal Bilimler Enstitüsü Felsefe Anabilim Dalı, Ankara.
• Spring, J. (2010). Özgür eğitim (3. Basım). Çev.: A. Ekmekçi, İstanbul: Ayrıntı Yayınları.
• Tuncay, T. ve Akbaş, E. (2008). İnsan hakları düşüncesi ve sosyal hizmet uygulamaları. Sosyal Hizmet, Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği Yayını, Ocak, 44-48.