Community Mental Health System as a Practise Field of Social Work Profession and Current Changes

Yıl 2013, Cilt: 24 Sayı: 2, 179 - 192, 15.10.2013

Doğa Başer Mehmet Kırlıoğlu , Aliye Mavili Aktaş

Öz

In this study, the role of social work was evaluated within the framework of current developments in community mental health services in Turkey. In this sense, “The National Mental Health Policy”, “National Mental Health Action Plan” and articles regarding psychiatry was read from the perspective of social work. The questions such as “what are the deficiencies for provision of social work in the field of mental health in Turkey”, a nd “what kind of position can social work take in the process of transition to community-based mental health system in Turkey” were questionized. n this perspective, studies in the field of mental health in Turkey about the necessity of protective-preventive services, informing, strengthening and fight against stigmatization have been mentioned. In the conclusion part, the necessity of teamwork and inter-agency coordination was emphasized for the development of social work in the field of mental health. In addition to this, it is pointed out that the necessity of specialized social work education and profession codes in the field of mental health are urgency.

Anahtar Kelimeler

Community mental health services, psychiatric social work, mental health policy, social work education

SOSYAL HİZMET MESLEĞİNİN BİR UYGULAMA ALANI OLARAK TOPLUM TEMELLİ RUH SAĞLIĞI SİSTEMİ VE GÜNCEL DEĞİŞİMLER

Öz

Bu çalışmada Türkiye’de toplum temelli ruh sağlığı hizmetlerindeki mevcut gelişmeler çerçevesinde sosyal hizmet mesleğinin rolü değerlendirilmiştir. Bu anlamda “Ulusal Ruh Sağlığı Politikası”nın (URSP), “Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı”nın (URSEP) ve psikiyatri ile ilgili makalelerin sosyal hizmet perspektifinden okuması yapılmıştır. Türkiye’de “ruh sağlığı alanında sosyal hizmet sunumunun eksiklikleri nedir?” ve “Toplum temelli ruh sağlığı sistemine geçiş sürecinde sosyal hizmet ne gibi bir konum alabilir?” gibi sorulara cevaplar aranmıştır. Bu perspektifte ruh sağlığı alanında Türkiye’de koruyucu-önleyici hizmetlerin gerekliliğine, bilgilendirme, güçlendirme ve damgalama ile mücadele çalışmalarına değinilmiştir. Sonuç bölümünde ise ruh sağlığı alanında sosyal hizmetin gelişimi için ekip çalışması ve kurumlar arası koordinasyon anlayışının gerekliliğine dikkat çekilmiştir Ayrıca ruh sağlığı alanında uzmanlaşmış bir sosyal hizmet eğitimine ve meslek yasasına olan ihtiyacın aciliyeti belirtilmiştir. 

Anahtar Kelimeler

Toplum temelli ruh sağlığı sistemi, psikiyatrik sosyal hizmet, ruh sağlığı politikası, sosyal hizmet eğitimi

Kaynakça

• Akdağ, R. (2012). 81 Ruh Sağlığı Merkezi.İnternet kaynağı: http://www.kamu d a n h a b e r.c o m /s a g l i k / 81- i l e - r u h -sagligi-merkezi-h80899.html, son erişim 29.05.2012.
• Aksaray, G., Kaptanoğlu, C. ve Oflu, S. 1999). Koruyucu Ruh Sağlığı. Yeni Symposium, 37 (3), 55-59.
• Alptekin, K. ve Duyan, V. (2009). İntihar ve İntiharı Önleme. İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Arıkan, B., Bademli, K. ve Duman, Z. Ç. 2011) Sağlık Çalışanlarının Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumları: Son 10 Yıldaürkiye’de Yapılan Çalışmalar. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 3(2), 214-231
• Arıkan, Ç. (1996). Çağdaş Psikiyatrik Tedavide sikiyatrik Sosyal hizmetin Yeri. Ç. Arıkan ve L. Dilek (Ed), Ruh Hastalıklarının Tedavisinde Psiko-Sosyal Bir Boyut (63-80). Ankara: Şafak Matbaacılık
• Bulut, I. (1998). Psikiyatri Alanı ve Sosyal izmet Mesleği. C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed), Psikiyatri Temel Kitabı C ilt 2 ( 1329- 1332). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Bulut, I. (2001). Psikiyatrik Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları. V. Duyan ve A. Mavili Aktaş (Ed), Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan (130-134). Ankara: Hacettepe Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayınları.
• Candansayar, S. (2011). Ruh Sağlığı Mesleklerinin etki ve Sınırlarının Belirlenmesi Toplum Sağlığının Yararınadır. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 14 (1), 3.
• Candansayar, S. ve Coşar, B. (2001). Küreselleşme, Postmodernizm ve Kültürel Görelilik Psikiyatride Biyomedikal ParadigmaNasıl Korunur? Kriz Dergisi, 9 (2), 41-47.
• Çakır, İ. A. (2013). Trsm Hizmetlerinde Kamu Hastanelerinin Rolü, internet kaynağı: www.ruhsagligisempozyumu.com/sunum/Idris.pptx, son erişim: 30.07.2013
• Dağıdır, F. Z. ve Layıkel, Ş. (2008). PsikiyatrikTeşhis Almış Ve Zihinsel Engelli Bireylerin Haklarının Tanınmasına ve Toplumsal Yaşama Katılımına Yönelik Proje İstanbul Yuvarlak Masa Toplantısı Raporu “Psikiyatrik Teşhis Almış Kişilerle İlgili Sorunlar ve Çözüm Önerileri”. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 11 (3), 64-69.
• Dedeoğlu, N. (2003). Halk Sağlığı ve SosyalHizmetler. C. Ü. Tıp Fakültesi Dergisi,25 (4), 31-33.
• Demirdoğan, M. ve Dağıdır, F. Z. (2008).Türkiye’de Psikiyatrik Teşhis Almış Bireylere Yönelik Ayrımcılık ve Sosyal Dışlanma.
• Ş. Layıkel, N. Kacar ve F. Z. Dağıdır (Ed),Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008 Türkiye Raporu Sorunlar ve Çözüm Önerileri (133-140). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Demirel, S. (2001). Rehabilitasyon Hizmetlerinde Sosyal Hizmet ve Sosyal Hizmet Uzmanının Rol ve Görevleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 12 (3), 64-80
• Dinç, G. K. (2010). Rusihak-Ara İstanbul Dayanışma Merkezi Sosyal Hizmet Desteği. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı Olan Kişiler İçin Toplum Temelli Hizmetler (14-16). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Erkem, N. ve Dinç, G. K. (2010). Bir Yıllık Çalışma Sürecinde Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında Sistemde Tespit Edilen Temel Sorunlar. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı Olan Kişiler İçin Toplum emelli Hizmetler, (43-48). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Geçtan, E. (2010). Psikodinamik Psikiyatri ve Normaldışı Davranışlar. İstanbul: MetisYayınları.
• Güçlü, F. (2001). İntihar Umutsuzluğun Tırmanışı. Ankara: Sosyal Hizmetler Araştırma, Belgeleme, Eğitim Vakfı.
• Güleç, C. (2007). Psikiyatrinin Ontolojik ve Epistemolojik Sorunları. C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed), Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 1 (1-5). Ankara: Hekimler Yayın Birliği
• Güleç, G., Yenilmez, Ç. ve Ay, F. (2011). ir Anadolu Şehrinde Psikiyatri Kliniğine Başvuran Hastaların Hastalık Açıklama ve Çare Arama Davranışları.Klinik Psikiyatri, 14, 131-142.
• Gültekin, B. K. (2010). Ruhsal Bozuklukların Önlenmesi: Kavramsal Çerçeve ve Sınıflandırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 2 (4), 583594 Güney, M. (2001). Psikiyatrik Rehabilitasyonda Gündüz Hastanesinin Yeri. Klinik Psikiyatri, 4, 268-276
• Güney, M. (2004). Ruhsal Bozukluklarda Sitgmatizasyonu Önlemek İçin Neler Yapılabilir? Kriz Dergisi, 12 (1), 67-71.
• İlbey, C. (2008). Kurum Temelli Hizmetlerin Bir Eleştirisi ve Toplum Temelli Hizmetler. Ş. Layıkel, N. Kacar ve F. Zengin Dağıdır (Ed), Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008 Türkiye Raporu Sorunlar ve Çözüm Önerileri (179-183). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Kacar, N. (2010). Slovenya ve İtalya/Trieste’de Toplum Temelli Rehabilitasyon Uygulamaları. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı Olan Kişiler İçin Toplum Temelli Hizmetler (77-79). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Karakuş, D. (2009). Türkiye’de Psikiyatrik Teşhis Almış Bireylere Yönelik Ayrımcılık, Damgalama ve Sosyal Dışlanma. G. Polat Uluocak ve A. İçağasıoğlu Çoban (Yay.Haz.), Sosyal Dışlanma ve Sosyal Hizmet Sempozyumu (403-410). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı
• Karasu, U. (2008). Psikiyatri Uzmanlarının Sorunları. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 11 (3), 54-56.
• Kaya, B. (2007a). Depresyon: Sosyo Ekonomik Kültürel Bakış. Klinik Psikiyatri, 10 (Ek 6), 11-20.
• Kaya, B. (2007b). Sağlıkta Dönüşümün Ruh sağlığı Politikası. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 10 (1), 18-19.
• Kırpınar, İ. (2003). Ulusal Ruh sağlığı Politikası Geliştirme Çalışmaları. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 6 (2), 12-12.
• Kuşcu, K. (2007). Sosyal Psikiyatri. C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed), Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 1 (103-108). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Layıkel, Ş. (2008). Türkiye’de Ruh Sağlığı Alanına Genel Bir Bakış. Ş. Layıkel, N. Kacar ve F. Zengin Dağıdır (Ed), Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008 Türkiye Raporu Sorunlar ve Çözüm Önerileri (7-18). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Lehman, P. (2010). Psikotik Deneyimi Olan İnsanların Kendine Yardım Hareketinin Politik Boyutları. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı Olan Kişiler İçin Toplum Temelli Hizmetler (87-91). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Mental Disability Rights International (2005). BEHIND CLOSED DOORS: Human Rights Abuses in the Psychiatric Facilities, Orphanages and Rehabilitation Centers of Turkey. İstanbul.
• Ocaktan, M. E., Özdemir O. ve Akdur, R. (2004). Birinci Basamakta Ruh Sağlığı Hizmetleri. Kriz Dergisi, 12 (2), 63-73.
• Ögel, K. (1998). Toplumsal Psikiyatri. C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed), Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 2 (1319-1328). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Özdemir, U. (1999). Psikiyatri Tedavi Ekibinin“Ekip Çalışması” Kavramına İlişkin Kendi Bilgilerini ve Çalıştıkları Psikiyatri Tedavi Kurumlarını Değerlendirmeleri. Kriz Dergisi, 7 (2), 17-24.
• Perçin, Ü. (2010). Rusihak-Ara Manisa Dayanışma Merkezi Sosyal Hizmet Desteği. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı Olan Kişiler İçin Toplum Temelli Hizmetler (17-19). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişimi Derneği (2010b). Ruh Sağlığı Hizmetlerinde İyi Örnekler Slovenya ve Triestre. Ruh Sağlığında nsan Hakları Girişimi Derneği, İstanbul.
• Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişimi, (2008a). Türkiye’nin Ruh Sağlığı Hastanelerinin Koşulları. Ş. Layıkel, N. Kacar ve F. Zengin Dağıdır (Ed), Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008 Türkiye Raporu Sorunlar ve Çözüm Önerileri (83-108). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Ruh Sağlığında İnsan Hakları Girişimi, (2008b). Proje Çalışmalarında Dile Getirilen Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Ş. Layıkel, N. Kacar ve F. Zengin Dağıdır (Ed), Akıl ve Ruh Sağlığı Alanında İnsan Hakları 2008
• Türkiye Raporu Sorunlar ve Çözüm Önerileri (149-170). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Sağduyu, A., Aker, T., Özmen, E., Uğuz, Ş., Ögel, K. ve Tamar, D. (2003). Şizofrenisi Olan Hastaların Yakınlarının Şizofreniye Yönelik Tutumları. Türk Psikiyatri Dergisi, 4 (3), 203-212.
• Saillard, E. (2010). Ruhsal Hastalara Yönelik Damgalamaya İlişkin Psikiyatrist Görüşleri ve Önerileri. Türk Psikiyatri Dergisi, 21 (1), 14-24.
• Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu 2009). SHÇEK Genel Müdürlüğü Stratejik Plan 2010-2014. Sosyal Hizmetler ve Çocuk Esirgeme Kurumu, Ankara.
• Şimşek, Z. ve Duyan, V. (2004). Sosyal Hizmet Öğrencilerinin Depresyon ve Şizofreniye Karşı Tutumları ve Sosyal Hizmet Eğitiminin Katkısı. A. İçağasıoğlu Çoban ve H. K. Arslanoğlu (Yay. Haz.), Başkent Üniversitesi Sosyal Hizmet Sempozyumu 2004: Türkiye’de Sosyal Hizmet Uygulamaları İhtiyaçlar ve Sorunlar (408-416). Ankara: Haberal Eğitim Vakfı
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2006). Türkiye Cumhuriyeti Ruh Sağlığı Politikası. T.C. Sağlık Bakanlığı Temel Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2011a). Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı 2011-2023. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2011b). Toplum Ruh Sağlığı Merkezleri Hakkında Yönerge. T.C. Sağlık Bakanlığı, Ankara
• Tilki, E. (2010). Rusihak-Ara İstanbul Dayanışma Merkezi Psikolojik Destek Çalışmaları. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı olan Kişiler İçin Toplum Temelli Hizmetler (20-21). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Ulaş, H. (2008a). Batı Avrupa Ülkelerinde ve Türkiye’de Psikiyatri Hizmetleri. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 11 (2), 2-12.
• Yanık, M. (2007). Türkiye Ruh Sağlığı Sistemi Üzerine Değerlendirme ve Öneriler Ruh Sağlığı Eylem Planı Önerisi. Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar, Özel Sayı.
• Yanık, M. (2008). İstanbul’da Toplum Ruh Sağlığı Örgütlenmesi Örneği. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 9 (Ek Sayı 1), 43-45.
• Yazıcı, A. (2010). Türkiye’de Ruh Sağlığı Sisteminin İşleyişi. F. Zengin (Ed), Zihinsel ve Ruhsal Rahatsızlığı Olan Kişiler İçin Toplum Temelli Hizmetler (31-32). İstanbul: Karika Matbaacılık.