The Role of Social Work in Preventive Mental Health Services

Yıl 2015, Cilt: 26 Sayı: 1, 191 - 204, 30.04.2015

Seda Attepe Özden

Öz

Preventive
mental health, as an important branch of the public health field, has an
important place in the prevention of mental illness and the preservation of
community mental health. Preventive mental health services cover following
activities; mental illness prevention, determination of risk factors, early
diagnosis and treatment of mental disorders, giving social supports to people
who affected by mental disorders, offering primary, secondary, tertiary levels
of protection at the community level. At today’s challenging living conditions,
preventive mental health services maintain its importance in mental illness
prevention and community awareness. Moreover, need for development and extend
of preventive mental health services will increase. In this context, as a
profession of social work needs to play active role in preventive mental health
services. Social workers should undertake important tasks for execution of the
interdisciplinary team work in primary, secondary and tertiary levels of
protection in the implementation of preventive mental health services. This
study tries to explain roles of social work profession in preventive mental
health services that has the same characteristics of social works roles of
being protective and preventive. 

Anahtar Kelimeler

Preventive mental health, social work.

KORUYUCU RUH SAĞLIĞI HİZMETLERİNDE SOSYAL HİZMETİN ROLÜ

Öz

Koruyucu
ruh sağlığı, halk sağlığı alanının önemli bir dalı olarak, ruhsal hastalıkların
önlenmesinde ve toplum ruh sağlığının korunmasında önemli bir yere sahiptir.
Koruyucu ruh sağlığı hizmetleri; ruhsal hastalıkların önlenmesi, risk
faktörlerinin belirlenmesi, ruhsal hastalıkların erken teşhisi ve tedavisi,
ruhsal hastalığı olan bireylerin desteklenmesi, toplumsal düzeyde ruh
sağlığının geliştirilmesi amacıyla birincil, ikincil ve üçüncül koruma
düzeylerinde sunulan/sunulması gereken hizmetlerdir. 1 Bu makalenin ön
çalışması daha önce 15-17 Nisan 2011 tarihlerinde Ankara’da düzenlenen 7.
Ulusal Sosyal Hizmetler Kongresi: “21. Yüzyılda Sosyal Hizmetler Nereye?”de
sözel olarak sunulmuş fakat yayınlanmamıştır. Günümüzün zorlu yaşam koşulları
düşünüldüğünde koruyucu ruh sağlığı hizmetleri, ruhsal hastalıkların önlenmesi
ve toplumun ruh sağlığı konusunda bilinçlendirilmesi açısından önemini
koruyacak ve bu hizmetlerin geliştirilmesine, yaygınlaştırılmasına duyulan
gereksinim artacaktır. Bu bağlamda, koruyucu ruh sağlığı alanında sosyal hizmet
mesleğinin etkin bir rol üstlenmesi gerekmektedir. Sosyal hizmet uzmanları
koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinin uygulanmasında birincil, ikincil ve üçüncül
koruma düzeylerinde disiplinler arası ekibin bir üyesi olarak çalışmalar
yürütmede önemli görevler üstlenmelidir. Bu çalışmada, sosyal hizmetin
koruyucu-önleyici rolleri ile birebir örtüşen koruyucu ruh sağlığı hizmetleri
ele alınarak, koruyucu ruh sağlığı hizmetlerinde sosyal hizmet mesleğinin
rollerinin neler olduğu açıklanmaya çalışılacaktır. 

Anahtar Kelimeler

Koruyucu ruh sağlığı, sosyal hizmet.

Kaynakça

• Aksaray, G., Kaptanoğlu, C. ve Oflu, S. (1999). Koruyucu ruh sağlığı. Yeni Symposium, 37 (3), 55-59.
• Alataş, G., Karaoğlan, A., Arslan, M., Yanık, M. (2009). Toplum temelli ruh sağlığı modeli ve Türkiye'de toplum ruh sağlığı merkezleri projesi, Nöropsikiyatri Arşivi, 46 özel sayı, 25-29.
• Arıkan, Ç. (1996). Çağdaş Psikiyatrik Tedavide Psikiyatrik Sosyal hizmetin Yeri. Ç. Arıkan ve L. Dilek (Ed), Ruh Hastalıklarının Tedavisinde Psiko-Sosyal Bir Boyut (63¬80). Ankara: Şafak Matbaacılık.
• Başer, D., Kırlıoğlu, M., Mavili Aktaş, A. (2013). Sosyal hizmet mesleğinin bir uygulama alanı olarak toplum temelli ruh sağlığı sistemi ve güncel değişimler. Toplum ve Sosyal Hizmet, 24 (2), 179 - 192.
• Bulut, I. (1998). Psikiyatri Alanı ve Sosyal Hizmet Mesleği. C. Güleç ve E. Köroğlu (Ed), Psikiyatri Temel Kitabı Cilt 2 (1329¬1332). Ankara: Hekimler Yayın Birliği.
• Bulut, I. (2001). Psikiyatrik Sosyal Hizmet, Sosyal Hizmette Yeni Yaklaşımlar ve Sorun Alanları. V. Duyan ve A. Mavili Aktaş (Ed), Prof. Dr. Nihal Turan’a Armağan (130-134). Ankara: Hacettepe Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Yayınları.
• Doğan, O. (2002). Anksiyete bozukluklarında koruma ve önleme. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 3, 174-182.
• Ensari, H., Gültekin, B. K., Karaman, D., Koç, A., Beşkardeş, A. F. (2013). Bolu toplum ruh sağlığı merkezi hizmetlerinin şizofreni hastalarındaki yaşam kalitesi, yeti yitimi, genel ve sosyal işlevsellik üzerine etkisi: Bir yıllık izlem sonuçları. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 14 (2), 108-114.
• Güleç, C. (2010). Pozitif Ruh Sağlığı (2.Baskı). Ankara: Arkadaş Yayınevi.
• Gültekin, B. K. (2010). Ruhsal bozuklukların önlenmesi: kavramsal çerçeve ve sınıflandırma. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar. 2 (4), 583-594.
• İlbey, C. (2008). Kurum-temelli hizmetlerin bir eleştirisi ve toplum-temelli hizmetler. Ş. Layıkel, N. Kacar, F. Zengin Dağıdır, (Ed.), Akıl ve ruh sağlığı alanında insan hakları 2008 Türkiye raporu sorunlar ve çözüm önerileri içinde (179-183). İstanbul: Karika Matbaacılık.
• Karasu, U. (2008). Psikiyatri Uzmanlarının Sorunları. Türkiye Psikiyatri Derneği Bülteni, 11 (3), 54-56.
• Mrazek, P.J., Haggerty R.J. (1994). Reducing risks for mental disorders: Frontiers for preventive intervention research. Washington: National Academy Press.
• Sayıl, I. (Ed.). (2004). Bireyden Topluma Ruh Sağlığı. İstanbul: Erler Matbaacılık.
• T.C. Milli Eğitim Bakanlığı. (2012). Hemşirelik ruh sağlığı ve hastalıklarına giriş. Ankara.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (t.y.). Erişim: 06 Eylül 2014, http://thsk.saglik.gov.tr/truh-sagligi- program.html
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2011). Ulusal Ruh Sağlığı Eylem Planı (2011-2023). Ankara: Sağlık Bakanlığı Yayınları.
• World Health Organization. (2001) The world health report 2001: Mental health: new understanding, new hope. Geneva: World Health Organization.
• World Health Organization. (2002). Prevention and promotion in mental health. Geneva: World Health Organization.
• World Health Organization. (2004). Preven- tion of mental disorders effective interven-tions and policy options (Summary report). Geneva: World Health Organization.
• World Health Organization. (2011). Mental health atlas 2011. Italy: World Health Organization.
• Yanık, M. (2007). Türkiye ruh sağlığı sistemi üzerine değerlendirme ve öneriler ruh sağlığı eylem planı önerisi. Psikiyatride Derlemeler, Olgular ve Varsayımlar, Özel Sayı.
• Yılmaz, V. (2012). İnsan hakları ve karşılaştırmalı sosyal politika yaklaşımı ışığında Türkiye'de ruh sağlığı politikaları: tespitler ve öneriler. İstanbul: Karika Matbaacılık.