Madde Kullanım Bozukluğu Olan Yetişkinlerin Sorunlarının Açıklanmasında Aile İşlevleri ve Çeşitli Demografik Değişkenlerin Rolü

Yıl 2020, Cilt: 31 Sayı: 1, 70 - 105, 29.01.2020

Zeki Karataş

https://doi.org/10.33417/tsh.632892

Cited By: 3

Öz

Bu
araştırmanın amacı; madde kullanım bozukluğu olan yetişkin bireylerin sorun,
ihtiyaç ve beklentilerinin belirlenmesi, genel aile işlevleri düzeylerinin
çeşitli demografik değişkenlerle ilişkisinin incelenmesidir. Nicel araştırma yönteminin
kullanıldığı çalışma, ilişkisel tarama modeli çerçevesinde
gerçekleştirilmiştir. Araştırmanın örneklemini denetimli serbestlik
müdürlüğünden hizmet alan ve seçkisiz olarak belirlenen 327 madde kullanım
bozukluğu olan yetişkin katılımcılar oluşturmaktadır. Araştırmada veri toplama
aracı olarak Aile Değerlendirme Ölçeği Kısa Formu ve Risk Değerlendirme Anketi
kullanılmıştır. Elde edilen verilerin analizinde parametrik testlerden t ve
ANOVA testleri kullanılmış, kategorik değişkenler arasındaki ilişki ise Ki-kare
testi ile analiz edilmiştir. Araştırmanın sonucunda; katılımcıların genel aile
işlevlerinde sorun olmadığı ancak genel aile işlevleri ile medeni durum, aile
yapısı, aylık gelir, ruh sağlığı, ilk madde kullanma yaşı, suç geçmişi, intihar
girişimi arasında anlamlı ilişki olduğu bulunmuştur. Bu araştırma bulgularının denetimli
serbestlik müdürlüğünde madde kullanım bozukluğu olan bireylere yönelik sunulan
rehabilitasyon hizmetlerinin kalitesinin arttırılmasına katkı sunması
beklenmektedir.

Anahtar Kelimeler

Denetimli serbestlik, madde kullanım bozukluğu, risk faktörleri, aile işlevselliği, suç

Destekleyen Kurum

Recep Tayyip Erdoğan Üniversitesi Bilimsel Araştırma Projeleri Koordinasyon Birimi

Proje Numarası

SBA-2018-979

Teşekkür

Katılımcılara ulaşılmasında ve verilerin toplanmasında katkı sundukları için Rize Denetimli Serbestlik Müdürü Mehtap Eken-Cengiz'e ve çalışma arkadaşlarına teşekkür ederim.

The Role of Family Functions and Various Demographic Variables in Explaining Problems of Adults Having Substance-Use Disorders

Öz

The aim of this study is to determine the problems,
needs and expectations of adult individuals with substance-use disorders and to
examine the relationship between general family function levels and various
demographic variables. The study was conducted by using quantitative research
method and within the framework of relational screening model. The sample of
the study consists of 327 adult participants randomly selected among the
individuals who had received service from the department of probation. In the
research, the Short Form of Family Assessment Device and Risk Assessment
Questionnaire were used as data collection tools. T-test and ANOVA among
parametric tests were used in the analysis of the obtained data. The
relationship between categorical variables was analyzed by Chi-square test. As
a result of the study, it was found out that there were not any problems in the
general family functions of the participants, but there was a significant
relationship between the general family functions and marital status, family
structure, monthly income, mental health, age of first substance use, criminal
history, and suicide attempt. The findings of this research are expected to
contribute to the improvement of the quality of rehabilitation services
provided to individuals with substance-use disorder in the department of
probation.

Anahtar Kelimeler

Probation, substance-use disorder, risk factors, family functioning, crime

Proje Numarası

SBA-2018-979

Kaynakça

• Altıntoprak, A., Akgür, S., Kitapçıoğlu, G., Yüncü, Z., & Coşkunol, H. (2014). Denetimli Serbestlik Olgularının Retrospektif Analizi: Sosyodemografik Özellikler, Bireysel ve Ailesel Bağımlılık ve Suç Öyküleri ile Tedavi Yanıtları. Bağımlılık Dergisi, 15(1), 1-9.
• Altuner, D., Engin, N., Gürer, C., Akyay, İ., & Akgül, A. (2009). Madde Kullanımı ve Suç İlişkisi: Kesitsel Bir Araştırma. Tıp Araştırmaları Dergisi, 7(2), 87-94.
• Bahar, A. (2018). Uyuşturucu Madde Kullanımının Nedenleri ve Bağımlılık Oluşum Sürecinde İletişimsel Yaklaşımların Rolü ve Önemi: Polis Kayıtları Üzerinden Olgusal Bir İnceleme. Connectist: Istanbul University Journal of Communication Sciences, 55, 1-36.
• Bahçeci, B., Helvacı-Çelik, F., Kandemir, G., Güveli, H., Polat, S., & Hocaoğlu, Ç. (2014). Doğu Karadeniz Bölgesinde Bir Eğitim ve Araştırma Hastanesine Denetimli Serbestlik Kapsamında Başvuran Hastaların Değerlendirilmesi: Bir Yıllık Geriye Dönük Çalışma. Adli Tıp Dergisi, 28(1), 1-9.
• Barret, A., & Turner, R. (2006). Family Structure and Substance Use Problems in Adolescence and Early Adulthood: Examining Explanations for the Relationship. Addiction, 101, 109-120.
• Bilici, R., Karakaş-Uğurlu, G., Tufan, E., Güven, T., & Uğurlu, M. (2012). Bir Bağımlılık Merkezinde Yatarak Tedavi Gören Hastaların Sosyodemografik Özellikleri. Fırat Tıp Dergisi, 17(4), 223-227.
• Boles, S., & Miotto, K. (2003). Substance Abuse and Violence: A Review of the Literature. Aggression and Violent Behavior, 8(2), 155-174.
• Bulut, I. (1990). Aile Değerlendirme Ölçeği El Kitabı. Ankara: Özgüzeliş Matbaası.
• Casadio, P., Olivoni, D., Ferrari, B., Pintori, C., Speranza, E., Bosi, M., . . . Rita-Atti, A. (2014). Personality Disorders in Addiction Outpatients: Prevalence and Effects on Psychosocial Functioning. Substance Abuse: Research and Treatment, 8, 17–24.
• Coombs, R., & Landsverk, J. (1988). Parenting Styles and Substance Use During Childhood and Adolescence. Journal of Marriage and Family, 50, 473-482.
• Çavuşoğlu, F., & Bahar, Z. (2010). Influence of Socioeconomic Factors and Family Social Support on Smoking and Alcohol use Among Health School Students. International Journal of Caring Sciences, 3(2), 74-88.
• De Carlo, L. T. (1997). On the Meaning and Use of Kurtosis. Psychological Methods, 2, 292-307.
• De Jong, C., Van den Brink, W., Harteveld, F., & Van Der Wielen, E. (1993). Personality Disorders in Alcoholics and Drug Addicts. Comprehensive Psychiatry, 34(2), 87-94.
• DiClemente, C. C. (2016). Bağımlılık ve Değişim. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• EGM. (2018). Türkiye Uyuşturucu Raporu. Ankara: EGM Narkotik Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı.
• EMCDDA. (2018). Avrupa Uyuşturucu Raporu: Eğilimler ve Gelişmeler. Lüksemburg: Avrupa Toplulukları Resmi Yayınlar Bürosu.
• Epsoylu, H., & Nehir, S. (2019). Madde Kullanım Varlığının, Suç İşleyen ve İşlemeyen Hastalarda Suç ve Şiddet Özelliklerine Etkisi. STED, 28(2), 108-113.
• Epstein, N. B., Baldwin, L. M., & Bishop, D. S. (1983). The McMaster Family Assessment Device. Journal of Marital and Family Therapy, 9(2), 171-180.
• Eren, F., Gündüz, N., Turan, H., & Erzincan, E. (2018). Erzurum İlinde Denetimli Serbestlik Polikliniğine Başvuran Hastaların Sosyodemografik İncelenmesi. Current Addiction Research, 2(1), 11-16.
• Evren, C., & Ögel, K. (2003). Alkol/madde Bağımlılarında Dissosiyatif Belirtiler ve Çocukluk Çağı Travması, Depresyon, Anksiyete ve Alkol/madde Kullanımı ile İlişkisi. Anadolu Psikiyatri Dergisi, 4, 30-37.
• Gökler, R., & Koçak, R. (2008). Uyuşturucu ve Madde Bağımlılığı. Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 1(1), 89-104.
• Görgülü, T. (2017). Madde Kullanımı Olan Bireylerde Umutsuzluk ve İntihar Düşünceleri: Ankara Denetimli Serbestlik Örneği. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28(2), 7-26.
• Gövebakan, R., & Duyan, V. (2015). Madde Bağımlılığı ve Aile . İstanbul: Yeni İnsan Yayınevi.
• Groeneveld, R., & Meeden, G. (1984). Measuring Skewness and Kurtosis. The Statistician, 33, 391-399.
• Güleç, G., Köşger, F., & Eşsizoğlu, A. (2015). DSM-5'te Alkol ve Madde Kullanım Bozuklukları. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 7(4), 448-460.
• Hemovich, V., & Crano, W. D. (2009). Family Structure and Adolescent Drug Use: An Exploration of Single-Parent Families. Subst Use Misuse, 44(14), 2099-2113.
• Hoffmann, J. P. (1993). Exploring the Direct and Indirect Family Effects on Adolescent Drug Use. The Journal of Drug Issues, 23(3), 535-557.
• Hopkins, K., & Weeks, D. (1990). Tests for Normality and Measures of Skewness and Kurtosis: Their Place in Research Reporting. Educational and Psychological Measurement, 50, 717-7129.
• Karaağaç, H., Esenkaya-Usta, Z., Usta, A., Gümüş-Yarmalı, M., & Gödekmerdan, A. (2017). Kayseri Eğitim ve Araştırma Hastanesi AMATEM Kliniğinde Yatarak Tedavi Gören Hastaların Sosyo-demografik Özelliklerinin Retrospektif Analizi. Düşünen Adam The Journal of Psychiatry and Neurological Sciences, 30, 251-257.
• Karadeniz, H., Birincioğlu, İ., Ketenci, H. Ç., & Karabacak, V. (2018). Doğu Karadeniz Bölgesinde Uyuşturucu Madde Kullanımının Değerlendirilmesi (2010-2013). Karadeniz Chemical Secience and Technology, 2, 32-36.
• Karadeniz, H., Birincioğlu, İ., Seçilmişloğlu, B., Savaş, H., & Zazoğlu, S. (2009). Trabzon'da Denetimli Serbestlik ve Yardım Merkezi Şube Müdürlüğü'nde Madde Bağımlılığı Nedeniyle Kayıtlı Olgularda Toksikolojik Analiz Bulguları ve Tedavi Uygulamalarının Değerlendirilmesi. Adli Tıp Bülteni, 14(2), 80-87.
• Karasar, N. (2008). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayıncılık.
• Köroğlu, E. (2014). DSM-5 Tanı Ölçütleri Başvuru El Kitabı. İstanbul: HYB Yayıncılık.
• Kring, A. M., Johnson, S. L., Davison, G., & Neale, J. (2015). Anormal Psikoloji. Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• Kulaksızoğlu, B., Kulaksızoğlu, S., Ellidağ, H., Yılmaz, N., & Bozkurt, S. (2015). Antalya İlinde Denetimli Serbestlik Kararı Alınan Kişilerde Uyuşturucu Madde Kullanımının Araştırılması. Adli Tıp Bülteni, 20(1), 21-26.
• Küçükşen, K., Şener, M. M., Tekin, H. H., & Demirel, B. (2016). Madde Bağımlısı Bireylerde Aile İşlevselliği ve Sosyal Destek Algısı. The Journal of Academic Social Science Studies, 53, 199-212.
• McKay, J. R., Murphy, R. T., Rıvınus, T. R., & Maısto, S. A. (1991). Family Dysfunction and Alcohol and Drug Use in Adolescent Psychiatric Inpatients. Journal of the American Academy of Child & Adolescent Psychiatry, 30(6), 967-972.
• McVicar, D., & Polanski, A. (2014). Peer Effects in UK Adolescent Substance Use: Never Mind the Classmates. Oxford Bulletin of Economics and Statistics, 76(4), 589-604.
• Miller, I., Ryan, C., Keitner, G., Bishop, D., & Epstein, N. (2000). The McMaster Approach to Families: Theory, Assesment, Treatment and Research. Journal of family Therapy, 22, 168-189.
• Moors, J. (1986). The Meaning of Kurtosis: Darlington Reexamined. The American Statistician, 40, 283-284.
• Mutlu, E. (2018). Madde Bağımlılığı ve İnsan Evrimi. Bağımlılık Dergisi, 19(1), 17-22.
• Olcay-Çam, H. A. (2013). Madde Kullanım Bozukluğu Olan ve Olmayan Ergenlerin Bağlanma Stilleri, Anne Baba Tutumları ve Sosyal Destek Algıları Yönünden Karşılaştırılması. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 4(3), 137-144.
• Öngel-Atar, A., Yalçın, Ö., Uygun, E., Çiftçi-Demirci, A., & Erdoğan, A. (2016). Madde Kullanım Bozukluğu Olan Ergenlerde Aile İşlevlerinin, Çift Uyumunun ve Anne Baba Tutumunun Değerlendirilmesi. Nöropsikiyatri Arşivi, 53, 35-41.
• Özcan-Demir, N. (2006). Ailedeki Madde Bağımlılığının Ergenin Sapmış Davranışlara Yönelmesindeki Etkisi: Lise Son Sınıf Gençliği Örneği. Hacettepe Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Dergisi, 23(1), 119-129.
• Öztürk, Y., Kırlıoğlu, M., & Kıraç, R. (2015). Alkol ve Madde Bağımlılığında Risk Faktörleri. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Meslek Yüksekokulu Dergisi, 18(2), 97-118.
• Polat, G. (2014). Madde Bağımlılığı Tedavisinde Sosyal Hizmet Mesleği. Okmeydanı Tıp Dergisi, 30(2), 143-148.
• TUBİM. (2013). EMCDDA 2013 Ulusal Raporu: Türkiye Yeni Gelişmeler, Trandler, Seçilmiş Konular . Ankara: EGM Kaçakçılık ve Organize Suçlarla Mücadele Daire Başkanlığı.
• Turğut, M. (2014). Türkiye Aile Yapısı Araştırması (2. b.). Ankara: Aile ve Sosyal Politikalar Bakanlığı.
• Turhan, E., İnandı, T., Özer, C., & Akoğlu, S. (2011). Üniversite Öğrencilerinde Madde Kullanımı, Şiddet ve Bazı Psikolojik Özellikler. Türkiye Halk Sağlığı Dergisi, 9(1), 33-44.
• UNODC. (2018). Global Overview of Drug Demand and Supply: Latest trends, cross-cutting issues. Vienna: United Nations Publication.
• White, H., & Gorman, D. (2000). Dynamics of the Drug-crime Relationship. Criminal Justice, 1(15), 151-218.
• Worden, M. (2013). Aile Terapisi Temelleri. Adana: Nobel Kitabevi.
• Yalçın, M., Eşsizoğlu, A., Akkoç, H., Yaşan, A., & Gürgen, F. (2009). Dicle Üniversitesi Öğrencilerinde Madde Kullanımını Belirleyen Risk Faktörleri. Klinik Psikiyatri, 12, 125-133.
• Yıldırım, B., Engin, E., & Yıldırım, S. (2011). Alkol ve Madde Bağımlılarında Yalnızlık ve Etki Eden Faktörler. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 2(1), 25-30.