Koruyucu Sağlık Hizmetlerinin Sunumunda Sosyal Hizmet Mesleğinin Önemi

Yıl 2021, Cilt: 32 Sayı: 3, 1125 - 1142, 30.07.2021

Çiğdem Gençer , Filiz Er , Berçem Barut , Yunus Kara

https://doi.org/10.33417/tsh.845895

Cited By: 4

Öz

Birinci basamakta sunulan sağlık hizmetleri, koruyucu, önleyici ve tedavi edici hizmetler açısından büyük önem taşımaktadır. Koruyucu sağlık hizmetleri sunan birinci basamak sağlık hizmetleri, insan ve toplum sağlığını etkileyen fiziksel ya da ruhsal hastalıklar oluşmadan evvel önleyici amaçlı verilen hizmetleri açıklamaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetleri, toplumun tüm kesimlerine hizmet sunması açısından önemli olup, sağlık hizmetlerinin gerçekleştirilebilmesinde sosyal hizmet mesleği için kritik bir konumdadır. Ayrıca makro düzeydeki sosyal hizmet müdahalelerinin toplumsal sorunların analiz edilmesi ve bu sorunlara yönelik çözümler geliştirmesi, birinci basamak sağlık hizmetlerinin sunumu ile paralellik göstermektedir. Bu çalışmanın ilk amacı Türkiye’de topluma yönelik birinci basamak sağlık hizmetleri sunan toplum sağlığı merkezlerinin incelenmesi ve ilgili alandaki çalışmaların derlenmesidir. İkinci amaç ise, sağlık alanında toplumla çalışan sosyal hizmet uzmanının rollerinin ve işlevlerinin tanımlanması ve konuyla ilgili politika önerilerine yer verilmesidir. Çalışma kapsamındaki politika önerileri; özellikle sağlık kurumlarında ve yasalarında, toplum sağlığı alanında çalışan sosyal hizmet uzmanlarının rol ve sorumluluklarının açık ve detaylı bir şekilde belirtilmesi, toplum sağlığı merkezlerindeki müdahalelerin ve uygulamaların, makro sosyal hizmet uygulamaları dikkate alınarak gerçekleştirilmesi ve bahsi geçen merkezlerin sayısının artırılarak, bu merkezlerde disiplinler arası çalışmalara önem verilmesi şeklindedir.

Anahtar Kelimeler

Makro sosyal hizmet,, sosyal hizmet, toplum sağlığı, toplum sağlığı merkezleri

The Importance of Social Work Profession in Provision of Preventive Health Services

Öz

Birinci basamakta sunulan sağlık hizmetleri, koruyucu, önleyici ve tedavi edici hizmetler açısından büyük önem taşımaktadır. Koruyucu sağlık hizmetleri sunan birinci basamak sağlık hizmetleri, insan ve toplum sağlığını etkileyen fiziksel ya da ruhsal hastalıklar oluşmadan evvel önleyici amaçlı verilen hizmetleri açıklamaktadır. Birinci basamak sağlık hizmetleri, toplumun tüm kesimlerine hizmet sunması açısından önemli olup, sağlık hizmetlerinin gerçekleştirilebilmesinde sosyal hizmet mesleği için kritik bir konumdadır. Ayrıca makro düzeydeki sosyal hizmet müdahalelerinin toplumsal sorunların analiz edilmesi ve bu sorunlara yönelik çözümler geliştirmesi, birinci basamak sağlık hizmetlerinin sunumu ile paralellik göstermektedir. Bu çalışmanın ilk amacı Türkiye’de topluma yönelik birinci basamak sağlık hizmetleri sunan toplum sağlığı merkezlerinin incelenmesi ve ilgili alandaki çalışmaların derlenmesidir. İkinci amaç ise, sağlık alanında toplumla çalışan sosyal hizmet uzmanının rollerinin ve işlevlerinin tanımlanması ve konuyla ilgili politika önerilerine yer verilmesidir. Çalışma kapsamındaki politika önerileri; özellikle sağlık kurumlarında ve yasalarında, toplum sağlığı alanında çalışan sosyal hizmet uzmanlarının rol ve sorumluluklarının açık ve detaylı bir şekilde belirtilmesi, toplum sağlığı merkezlerindeki müdahalelerin ve uygulamaların, makro sosyal hizmet uygulamaları dikkate alınarak gerçekleştirilmesi ve bahsi geçen merkezlerin sayısının artırılarak, bu merkezlerde disiplinler arası çalışmalara önem verilmesi şeklindedir

Anahtar Kelimeler

makro sosyal hizmet, sosyal hizmet, toplum sağlığı, toplum sağlığı merkezi

Kaynakça

• Abay, A. R., Çölgeçen, Y. (2018). Psikiyatrik sosyal hizmet: Koruyucu, tedavi edici ve rehabilite edici ruh sağlığı alanında sosyal çalışmacıların rolü. OPUS Uluslararası Toplum Araştırmaları Dergisi, 9 (16), 2147- 2185.
• Akman, M. (2014). Türkiye’de birinci basamağın gücü. Türkiye Aile Hekimliği Dergisi, 18 (2), 70-78.
• Ankara Üniversitesi. (2019). Makro Uygulamada Sosyal Hizmet Uzmanının Özellikleri, https://acikders.ankara.edu.tr/course/view.php?id=830, E.T.: 08.06.2019.
• Association of State and Territorial Public Health Social Workers. (2005). Public health social work standards and competencies, https://nciph.sph.unc.edu/cetac/phswcompetencies_may05.pdf . Ohio: Columbus (OH): Ohio Department of Health .
• Atalay, F. (2008). Sağlık Reformu ve Yurttaşlık Hakları. Amme İdaresi Dergisi, 41 (3), 169-184.
• Bachman, S. S. (2017). Social work and public health: Charting the course for innovation. American Journal of Public Health, 107 (S3), 220. DOI: 10.2105/AJPH.2017.304209.
• Basan, N. M., Bilir, N. (2016). Koruyucu sağlık hizmetlerinde önleme çelişkisi ve nedenleri. TAF Preventive Medicine Bulletin, 15 (1), 44-50. DOI: 10.5455/pmb.1-1427871712.
• Bekiroğlu, S. (2016). Türkiye’de Sosyal Hizmet Uygulamasının 50. Yılı: İnsan Değer ve Onurunu Yüceltmek. Sosyal Hizmet Sempozyumu, 2015. Manisa.
• Bethke, C., Ruth, J. B., Wyatt, J., Markham, K., Cohen, M., Sisco, S. (2006). Social work interest in prevention and health promotion: A content analysis of social work literature. Boston: American Public Health Association Annual Meeting, Boston, MA. 2006.
• Browne, T., Keefe, R. H., Ruth, B. J., Cox, H., Maramaldi, P., RisheL, C., Rountree, M., Zlotnik, J., Marshall, J. (2017). Advancing social work education for health impact. American Journal of Public Health, 107 (S3), 229-235. DOI: 10.2105/AJPH.2017.304054.
• Candansayar, S., Sağduyu, S., Öğel, K. C. (1997). Birinci basamakta ruh sağlığı ve bozuklukları tanı tedavi ve rehabilitasyon. Ankara: Bizim Büro Basımevi.
• Cox, E. (2001). Community practice issues n the 21st century: Questions and changes for empowerment-oriented practitioners. Journal of Community Practice, 9 (1), 37-55. https://doi.org/10.1300/J125v09n01_03.
• Duyan, V. (1996). Tıbbi sosyal hizmet (sağlıkta psikososyal boyut). Ankara: 72TDFO Bilgisayar Yayıncılık Ltd. Şti.
• Duyan, V. (2012). Sosyal hizmet: Temelleri,yaklaşımları ve müdahale yöntemleri. Ankara: Sosyal Hizmet Uzmanları Derneği.
• Dziegielewski, S. (2004). The changing face of health care social work: professional practice in managed behavioral health care (2nd Edition). New York: Springer Publishing.
• Güneş, T. (2017). Türkiye’de Halk Sağlığı Sosyal Hizmetinin Uygulayıcıların Gözünden İncelenmesi (Yüksek Lisans Tezi). Sosyal Bilimler Enstitüsü, Ankara.
• Güneş, T., Güneş, N. (2017). Aile hekimlerinin psikososyal soruu olan birey ve ailelere yönelik müdahale yaklaşımları: Bursa örneği. Gümüşhane Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 6 (1), 111-120.
• Gehlert, S., Walters, K., Uehara, E., Lawlor, E. (2015). The case for a national health social work practice-based research network in addressing health equity. Health & Social Work, 40 (4), 253-255. DOI: 10.1093/hsw/hlv060.
• Holliman, D. C. (2013). Public Health and Social Work. S. F. Dziegielewski In, The Changing Face of Health Care Social Work, Third Edition: Opportunities and Challenges for Professional Practice (s. 359). Springer Publishing Company.
• International Federation of Social Workers. (2012). IFSW Policy Statement: Health, http://ifsw.org/policies/health/, E.T.: 10.05.2020.
• Kara. Y. (2019). Makro sosyal hizmet çerçevesinde sivil toplum kuruluşlarının önemi. AURUM Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (2), 155-169.
• Keçeci, G. (2017). Makro sosyal hizmet uygulamasında kullanılan modeller, teknikler ve sosyal hizmet uzmanlarının rolleri. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28 (1), 187-201.
• Kizek, Ö., Türkhan, A., Pala, K. (2010). Performansa dayalı ek ödeme sisteminin Bursa ilinde birinci basamak sağlık hizmetlerine etkisi. TAF Preventive Medicine Bulletin, 9 (6), 613-622.
• Miley, K. K., O'Melia, M., DuBois, B. (1998). Generalist social work practice: Empowering approach. Boston: Allyn Bacon.
• Miller, D. P., Bazzi, A. R., Allen, H. L., Martinson, M. L., Salas-Wright, C. P., Jantz, K., Crevi K., Rosenbloom, D. L. (2017). A social work approach to policy: Implications for population health. American Journal of Public Health, 107 (S3), 243-249. DOI: 10.2105/AJPH.2017.304003.
• NHS Digital. (2018). Personal Social Services: Staff of Social Services Departments, England 2018 [NS] [PAS], https://digital.nhs.uk/data-and-information/publications/statistical/personal-social-services-staff-of-social-services-departments/england-2018/content, E.T.: Mayıs 2019.
• Önder, Ö. R. (2018). Sağlık Hizmetlerinin Tanımı, Sınıflandırılması, Evrensel Boyut. [Powerpoint slides]. Erişim adresi: https://webcache.googleusercontent.com/search?q=cache:C54swaYjS8oJ:https://acikders.ankara.edu.tr/mod/resource/view.php%3Fid%3D13807+&cd=2&hl=tr&ct=clnk&gl=tr.
• Öztürk, Z., Karakaş, E. T. (2015). Avrupa birliğine üye ülkelerde sağlık sistemleri yönetim ve organizasyon yapısı: Almanya, Fransa, İrlanda, İngiltere Örnekleri. Uluslararası Sağlık Yönetimi ve Stratejileri Araştırma Dergisi, 1 (2), 39-59.
• Öztek, Z., Üner, S., Eren, N. (2012). Halk Sağlığı Kavramı ve Gelişmesi. Ç. Güler, & L. Akın içinde, Halk Sağlığı Temel Bilgiler (s. 2-21). Ankara: Hacettepe Üniversitesi Yayınları.
• Pockett, R., Beddoe, L. (2017). Social work in health care: An international perspective. International Social Work, 60 (1), 126-139.
• Public Data. (2019). Demographic statistics, Germany. Demographic statistics, Germany, https://www.google.com/publicdata/explore?ds=d4rmk8155rgg0_&met_y=population&idim=country:DE&hl=en&dl=en, E.T.: 15 Nisan 2020.
• Ruth, B. J., Marshall, J. W. (2017). A History of Social Work in Public Health. American Journal of Public Health, 107 (S3), 236-242. DOI: 10.2105/AJPH.2017.304005.
• Ruth, B. J., Sisco, S., Wyatt, J., Bethke, C., Bachman, S. S., Piper, T. M. (2008). Public health and social work: Training dual professionals for the contemporary workplace. Public Health Reports, 123 (2), 71-77. DOI: 10.1177/00333549081230S210.
• Ruth, B., Sisco, S., Marshall, J. (2016). Public Health Social Work. C. Franklin içinde, Encyclopedia of Social Work. New York: NY: NASW Press and Oxford University Press.
• Ruth, B., Wyatt, J., Chiasson, E., Geron, S., Bachman, S. (2006). Social work and public health: Comparing graduates from a dual-degree program. Journal of Social Work Education, 42 (2), 429-439. DOI: 10.5175/JSWE.2006.200404117.
• Sülkü, S. (2011). Türkiye’de sağlıkta dönüşüm programı öncesi ve sonrasında sağlık hizmetlerinin sunumu, finansmanı ve sağlık harcamaları. Ankara: Maliye Bakanlığı Strateji Geliştirme Daire Başkanlığı Yayınları.
• Social Work License Map. (2019). Macro, Mezzo And Micro Social Work, https://socialworklicensemap.com/macro-mezzo-and-micro-social-work/, E.T.: 12 Mart 2019.
• T.C. Resmi Gazete. (1973). Yataklı Tedavi Kurumları İşletme Yönetmeliği, http://www.resmigazete.gov.tr/arsiv/14724.pdf, E.T.: Nisan 2020.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2019). Sağlıklı Hayat Merkezi (SHM), https://shm.saglik.gov.tr/shm-nedir.html, E.T.: 20.06.2019.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2003-2011). Sağlıkta dönüşüm programı değerlendirme raporu. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2008). Türkiye Sağlıkta Dönüşüm Programı ve Temel Sağlık Hizmetleri Rehberi 2002-2008. Ankara: T.C. Sağlık Bakanlığı.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2016). Toplum Sağlığı Merkezlerinin Kurulması ve Çalıştırılmasına Dair Yönerge. T.C. Sağlık Bakanlığı, https://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1361,tsmyonergepdf.pdf?0, E.T.: 20 Mayıs 2019.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2018). 2018 Yılı Faaliyet Raporu. Ankara: T.C. Sağlık Bakalığı.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2018). Toplum Sağlığı Merkezi ve Bağlı Birimler Yönetmeliğinde Değişiklik Yapılamasına Dair Yönetmelik, http://www.resmigazete.gov.tr/eskiler/2018/05/20180525-1.htm, E.T.: Mayıs 2019.
• T.C. Sağlık Bakanlığı. (2011), Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi. Ankara, Türkiye.
• Trickett, E. J., Trimble, J. E., Allen, J. (2014). Most of the story is missing: Advocating for a more complete intervention story. American Journal of Community Psychology, 54 (1-2), 180-186. DOI: 10.1007/s10464-014-9645-3.
• Turnock, B. (2004). Public health: what it is and how it works. Sudbury (MA): Jones & Bartlett Publishers.
• Uçan, G., Çalım, S. İ., Ş. Y. (2015). Sosyal hizmet uzmanlarının sağlık iletişimi alanındaki rol ve fonksiyonları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 91-100.
• United Kingdom. (2019). NHS Social care and support guide, NHS: https://www.nhs.uk/, E.T.: Mayıs 2019.
• Ünal, E., Aydın, R., Gökler, M. E., Metintaş, S., Emiral, G. Ö., Önsüz, M. F., Işıklı, B. (2017). Toplum sağlığı merkezi sorumlu hekimlerinin görevlerini koruyucu sağlık hizmetleri açısından değerlendirmeleri. Nobel Medicus, 13 (1), 31-38.
• Volland, P., Berkman, B., Stein, G., Vaghy, A. (2000). Social work education for practice in health care: Final report. New York: New York Academy of Medicine.
• Weil, M. O., Gamble, D. N. (1995). Community Practice Models. R. E. (ed.) In, Encyclopedia of Social Work (s. 577-593). Washington: NASW Press.
• World Health Organization. (2019). What is the WHO definition of health? World Health Organizatiın, https://www.who.int/about/who-we-are/frequently-asked-questions, E.T.: Mayıs 2019.
• Zastrow, C. (2013). Sosyal hizmete giriş. Ankara: Nika Yayınevi. Zengin, O. (2011). Sosyal hizmetin sağlık hizmetlerinin sunumundaki rolü. Konuralp Tıp Dergisi, 3 (3), 29-34.
• Zengin, O., Çalış, N. (2017). Sosyal hizmet uzmanlarının mesleki uygulamaları ve çalışma koşulları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 28 (1), 47-68.