Yetişkin Bireylerin Başarılı Yaşlanma Durumlarını Etkileyen Faktörlerin Belirlenmesi: Sinop İli Örneği

Yıl 2021, Cilt: 32 Sayı: 4, 1403 - 1419, 31.10.2021

Abdullah Işık , Nedim Tekin , Sevgi Çağaltay Kayaoğlu

https://doi.org/10.33417/tsh.911047

Cited By: 5

Öz

Bu çalışma, Türkiye’nin en yaşlı nüfusuna sahip olan Sinop ili örneğinde 40-65 yaş aralığındaki yetişkin bireylerin başarılı yaşlanma durumlarının saptanması ve yaşlanmakta olan bu grup için bu durumu etkileyen faktörlerin belirlenmesi amacıyla yapılmıştır. Çalışma, genel tarama modellerinden ilişkisel tarama modeli ile yapılmıştır. Veriler, anket yöntemi ile toplanmıştır. Veriler, ‘Sosyo-demografik Bilgi Formu” ve Reker (2009) tarafından geliştirilen, Hazer ve Özsungur (2017) tarafından Türkçe geçerlik ve güvenirliği yapılan “Başarılı Yaşlanma Ölçeği” aracılığıyla toplanmıştır. Araştırmanın evrenini Sinop ilinde yaşayan 40-65 yaş arasındaki 57 bin 884 birey oluşturmaktadır, örneklemi ise rastgele örneklem yöntemi ile seçilen 232 kişi oluşturmaktadır. Verilerin tanımlayıcı istatistiklerinde ortalama, standart sapma, medyan, en düşük, en yüksek ve frekans değerleri kullanılmıştır. Nicel bağımsız verilerin analizinde Kruskal-wallis, mann-whitney u test kullanılmıştır. Elde edilen bulgular incelendiğinde; lise-üniversite, bekar, çocuk sahibi, başkalarıyla yaşama ve ekonomik durumu iyi-çok iyi olan katılımcıların başarılı yaşlanma ölçek puan ortalamalarının istatistiksel olarak anlamlı olduğu görülmüştür. Sonuç olarak biopsikososyal, kültürel ve ekonomik gibi boyutlarda gittikçe artan dezavantajlarıyla yaşlanmanın hem sağlıklı yaşlanma hem de sorunlarla mücadele etme ve dolayısıyla üstesinden gelme noktasında başarılı yaşanması ve en önemlisi de yetişkin bireylerin bu döneme hazırlıklı girmesi kritik önemdedir.

Anahtar Kelimeler

Başarılı yaşlanma, Başa çıkmak, Etkileyen Faktörler, Sağlıklı Yaşlanma, Yetişkin Birey

Determination of the Factors Affecting the Successful Aging of Adults: Sinop Case

Öz

This research was conducted to determine successful aging situations of adult indiviauls who are between 40-65 years old in Sinop where has oldest population of Turkey. Also there search aims to determine factors which affect aging situations of this grup inviduals. There search is done with correlational survey model from general survey models. Data is gathered by survey method. The data is collected over “Successful Aging Scaling” whose validity and reliability are made by Hazer and Özsungur (2017) and “Social-demographical Fact sheet”. Research population consists of 57.884 individuals whose ages between 40-65 live in Sinop. 232 individuals who are chosen with random sampling method constitute research sample. Mean, standart deviation, median, lowe stand highest frequency value sare used at data descriptive statistics. Kruskal-Walls, Mann-Whitney U test are used at quantitative independent data analysis. It is find edout that participants whose economical situations and living with other sare good- very good, and having child at single, college-university level, Successful Aging Scale Score’ Means statistically significant. As a result, it is important that aging that is increasingly disadvantage period in term of biopsychosocial, cultural and economical should be lived successfully in order to over come the problem sand to have a healthy aging process. Most importantly, adults must begin this critical period with preparedness.

Anahtar Kelimeler

Adult individual, Affecting Faktors, Cope with, Healthy Ageing, Successful Aging

Kaynakça

• Aktu, Y. (2016). Levinson'un Kuramında İlk Yetişkinlik Döneminin Yaşam Yapısı. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar-CurrentApproaches in Psychiatry, 8(2):162-177
• Aydın, A. Işık, A. ve Kahraman, N. (2020). Mental health symptoms, spiritual well‐being and meaning in life among older adults living in nursing homes and community dwellings. Psychogeriatrics, 20 (6), 833-843.
• Baysal, H. Y., Aktas, B., & Bakan, A. B. (2020). An investigation of the relationship between ageing in place and successful ageing in elderly individuals. Psychogeriatrics, 20(4), 473-479.
• Bilir, N. (2004). Yaşlanan toplum, Hacettepe Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı ABD, 1. Erişim Adresi: http://www.geriatri.org.tr/pdfler/YaslananToplum.pdf
• Bowling, A., ve Dieppe, P. (2005). What is successful ageing and who should define it? BMJ, 331, 24- 31.
• Bowling, A. ve Iliffe, S. (2006). Which Model of Successful Ageing Should Be Used? Baseline Findings from A British Longitudinal Survey of Ageing. Age and Ageing, 35, 607--614.
• Cankurtaran, M. (2005). Yaşlılık, yaşlanma mekanizmaları, antiaging ve yaşam tarzı değişiklikleri. 7. Ulusal İç Hastalıkları Kongresi. Antalya. Erişim Adresi: http://www.tihud.org.tr/uploads/content/kongre/7/7.15. pdf
• Cheng, Y., Rosenberg, M. W., Wang, W., Yang, L., & Li, H. (2011). Aging, health and place in residential care facilities in Beijing, China. Social Science & Medicine, 72(3), 365-372.
• Çelebi, D.,Ç. (2020). Başarılı Yaşlanma ve Türkiye için bir program denemesi. Marmara Üniversitesi Eğitim Bilimleri Enstitüsü Eğitim Bilimleri Anabilim Dalı Rehberlik ve Psikolojik Bilim Dalı Doktora Tezi.
• Depp, C. A., & Jeste, D. V. (2006). Definitions and predictors of successful aging: a comprehensive review of larger quantitative studies. The American Journal of Geriatric Psychiatry, 14(1), 6-20.
• Ebner, N. C., ve Freund., A. M. (2007). Personality theories of successful aging. in Handbook of gerontology: Evidence‐based approaches to theory, practice, and policy. J. A. Blackburn, & C. N. Dulmus (Eds.). New Jersey: John Wiley & Sons
• Esendemir Ş. Türkiye’de yerinde yaşlanma ve mekan gerontolojisinin temel parametreleri. Sosyoloji Dergisi 2016; 36(2): 411-429.
• Estebsari, F., Taghdisi, M. H., Foroushani, A. R., Ardebili, E. ve Shojaeizadeh. (2014). An educational program based on the successful aging approach on health- promoting behaviors in the elderly: A clinical trial. Iran Red Crescent Med Journal, 16 (4), 1-8.
• Feng, Q., & Straughan, P. T. (2017). What does successful aging mean? Lay perception of successful aging among elderly Singaporeans. Journals of Gerontology Series B: Psychological Sciences and Social Sciences, 72(2), 204-213.
• Galiana, L., Gutiérrez, M., Sancho, P., Francisco, E. H., & Tomás, J. M. (2016). Socio-demographic variables and successful aging of the angolan elderly. Scientifica, 2016.
• Hamid, T. A., Momtaz, Y. A., & Ibrahim, R. (2012). Predictors and prevalence of successful aging among older Malaysians. Gerontology, 58(4), 366-370.
• Hazer, O. ve Özsungur, F. (2017). Başarılı Yaşlanma Ölçeği (BYÖ) Türkçe Versiyonu. International Journal Of Education Technology and Scientific Researches, 4, 184-206.
• Hsu, H-C (2015). Trajectories of Multimorbidity and Impacts on Successful Aging. Experimental Gerontology, 66, 32--38.
• Hsu, H.C., Kuo, T., Lin, J.P., Hsu, W.C., Yu, C.W., Chen, Y.C., … Yu, M.T. (2018). A cross-disciplinary successful aging intervention and evaluation: comparison of personto-person and digital-assisted approaches. Int. J. Environ. Res. Public Health, 15, 9-13. doi:10.3390/ijerph15050913
• Işık, A. (2020). 65 yaş ve üzerindeki bireylerin yaşa dayalı ayrımcılığa (ageism) ilişkin düşünce ve deneyimlerinin değerlendirilmesi-Sinop örneği. Doktora Tezi, Selçuk Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü.
• Kalaycıoğlu S, Tol UU, Küçükural Ö, Cengiz K. (2003). Yaşlılar ve yaşlı yakınları açısından yaşam biçimi tercihleri. TÜBA Raporları, 5, Ankara, Türkiye Bilimler Akademisi.
• Karasar, N. (2009). Bilimsel araştırma yöntemi (19. Baskı). Ankara: Nobel.
• Kohout, F.J., Berkman, L., Evans, D.A. ve Huntley, J.C. (1993). Two Shorter Forms of The CES-D DepressionSymptom Index. Journal of Aging Health, 5, 179--193.
• Lustig, C., Shah, P., Seidler, R. &Reuter- Lorenz, P. A. (2009). Aging, training, andthebrain: A reviewandfuturedirections. NeuropsycholRev., 19 (4), 504- 522.
• Musavi, M., Mohammadian, S. ve Mohammadinezhad, B. (2017). The effect of group integrative reminiscence therapy on mental health among older women living in Iranian nursing homes. Nursing Open, 4, 303-309.
• Nilsson, I. ve Lungren, A.S. (Making meaning around experiences in interventions: identifying meaningfulness in a group-based occupational therapy intervention targeting older people. Ageing & Society, 38, 1887-1911.
• Öz, F. (2002). Yaşamın son evresi: yaşlılık psikososyal açıdan gözden geçirme. Kriz Dergisi, 10(2): 17-28.
• Özmete, E. (2012). Başarılı Yaşlanma. Biz Bir Aileyiz Dergisi,1(1):1-5.
• Parslow, R. A., Lewis, V. J. ve Nay, R. (2011). Successful Aging: Development and Testing of a MultidimensionalModel Using Data From a Large Sample of Older Australians. JAGS, 59, 2077--2083.
• Prudential. (2015). Ageless: A Prescription for Successful Aging Research Paper. http://research.prudential.com/documents/rp/Ageless_Research_Paper_FINALCopy_Generic.pdf adresinden erişilmiştir.
• Reker, G. T. (2009). A Brief Manual of the Successful Aging Scale (SAS) [DOI: 10.13140/2.1.4238.720]. Canada:Researchgate.
• Robinson-Whelen, S., Hughes, R.B., Taylor, H. B., Colvard, M., Mastel-Smith, B. ve Nosek, M. A. (2006). Improving the health and health behaviors of women aging with physical disabilities: A peer-led health promotion program. Womens Health Issues, 16 (6), 334-45.
• Rowe, JW. ve Kahn, RL. (1997). Successful aging. Gerontologist, 37: 433--440.
• Siviş, R. (2005). The effect of a reminiscence group counseling program on the life satisfaction of older adults. (Doktora tezi). Orta Doğu Teknik Üniversitesi, Ankara, Türkiye.
• Tufan, İ. (2016). Türkiye‘de demografik dönüşüm, yarattığı riskler ve sorunlar, alınması gereken önlemler ve gelecekle ilgili hedefler. İstanbul: Grafik- Ofset.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Temel İstatistikler. Erişim: 04.03.2020
• T.C. Avrupa Birliği Bakanlığı (2011). 2012 Avrupa aktif yaşlanma ve nesiller arası dayanışma yılı hakkında bilgi notu Erişim Adresi: https://www.ab.gov.tr/files/SBYPB/Sosyal%20Politika%20ve%20 %C4%B0stihdam/aktif_yaslanma_bilgi_notu.pdf).
• T.C. Sağlık Bakanlığı (2015). Türkiye sağlıklı yaşlanma eylem planı ve uygulama programı 2015-2020. Türkiye Halk Sağlığı Kurumu Kronik Hastalıklar, Yaşlı Sağlığı ve Özürlüler Daire Başkanlığı, Yayın (960), 22-30.
• Steverink N, Linderbeng S, Slatets JP. How to understand and improve older people’s selfmanagement of well-being. Journal of Ageing.2005;2:235-44.
• Türkiye İstatistik Kurumu, Temel İstatistikler. Erişim: 04.03.2020
• Yapıcıoğlu, A. (2009). Modernleşme süreci ve yaşlılık: İki yerleşim yerinde modernitenin yaşlılığa etkileri. Yayımlanmamış (Yüksek lisans tezi), Muğla Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü, Muğla, Türkiye.
• Yılmaz, C. K.(2020). Yaşlı Bireylerde Yerinde Yaşlanma ile Başarılı Yaşlanma ve Yaşam Doyumu Arasındaki İlişkinin Belirlenmesi. Sağlık ve Toplum Dergisi,20(3): 38-48. Weng, Y., & Li, D. (2020). Are there benefits to having more children for the oldest-old elderly? A longitudinal analysis on successful aging in China. Asian Population Studies, 16(1), 82-99.
• World Health Organization (2002), Active Ageing A Policy Framework, Noncommunicable Diseases and Mental Health Cluster, Nancommunicable Discase Prevention and Helat Promotion Department.
• Yazıcıoğlu, Y. & Erdoğan, S. (2004). Spss uygulamalı bilimsel araştırma yöntemleri. Ankara: Detay Yayıncılık.
• Zhang, W., Liu, S., & Wu, B. (2018). Defining successful aging: Perceptions from elderly chinese in Hawai ‘i. Gerontology and Geriatric Medicine, 4, 2333721418778182.