COVİD-19 PANDEMİ SÜRECİNİN FINDIK HASADINDA MEVSİMLİK TARIM İŞÇİLİĞİNE ETKİSİ

Yıl 2021, Cilt: Covid-19 Özel Sayı Cilt 1 , 1 - 22, 30.12.2021

Çetin Yılmaz Ayşe Seda Yıldırım İşler

https://doi.org/10.33417/tsh.911561

Öz

İlk Covid-19 vakası 1 Aralık 2019 tarihinde Çin’in Hubei Bölgesi’nin başkenti olan Vuhan’da tespit edilmiş ve kısa bir süre tüm dünyayı etkisi altına almıştır. Salgınlar insanlık tarihinin her döneminde toplumları ekonomik ve sosyal yönden olumsuz etkilemiştir. Fakat bazı dezavantajlı toplumsal kesimler salgınlardan daha olumsuz etkilenmektedir. Bu çalışmada Covid-19 pandemisinin fındık hasadında çalışan mevsimlik tarım işçilerine etkisini incelemek amaçlanmıştır. Araştırma Sakarya ilinin Hendek ilçesinde 1 Ağustos 2020-15 Eylül 2020 tarihleri arasında gerçekleştirilmiştir. Çalışma kapsamında nitel araştırma yöntemi kullanılmış ve veriler araştırmacılar tarafından hazırlanan yarı-yapılandırılmış görüşme formu aracılığıyla derinlemesine görüşme tekniğiyle toplanmıştır. Araştırmada dört tarım aracısı, üç tarla sahibi ve dokuz işçiyle derinlemesine görüşmeler gerçekleştirilmiştir. Yoksulluk, mevsimlik tarım işçilerini pandemi sürecinde de memleketlerini terk etmek zorunda bırakmıştır. Bununla birlikte pandemi kapsamında alınan tedbirler işçilerin diğer geçim kaynaklarını ellerinden almış ve fındık hasadına gelmek işçilerin tek çareleri olmuştur. İşçilerin hem çalışma hem de barınma alanlarında sosyal mesafe tedbirlerine uyamadıkları gözlenmiştir. İşçiler çadır alanlarında ve işveren tarafından kendilerine tahsis edilen evlerde kalabalık gruplar halinde yaşamaktadırlar. Ayrıca çadır alanında kalan işçiler yeterli ve temiz suya erişememektedir. Pandemi sürecinde uygulanan seyahat kısıtlamaları işçilerin ulaşım maliyetlerini artırmış ve alanda işçilere yönelik sağlık taramalarının yetersiz kaldığı gözlenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, mevsimlik tarım işçiliği, çalışma koşulları, yoksulluk, fındık hasadı

THE EFFECT OF COVID-19 PANDEMIC PROCESS ON SEASONAL AGRICULTURAL WORK in the HAZELNUT HARVEST

Öz

The first Covid-19 case was detected on December 1, 2019 in Wuhan, the capital of China's Hubei Region, and it affected the whole world for a short time. Epidemics have negatively affected societies economically and socially in all periods of human history. However, some disadvantaged social groups are more negatively affected by epidemics. In this study, it is aimed to research the effect of the Covid-19 pandemic on seasonal agricultural workers working in hazelnut harvesting. The research was carried out between 1 August 2020 and 15 September 2020 in Hendek district of Sakarya Province. Within the scope of the study, a qualitative research method was used and the data were collected by in-depth interview technique through the semi-structured interview form prepared by the researchers. In the research, in-depth interviews were conducted with four agricultural agents, three field owners and nine workers. Poverty has forced seasonal agricultural workers to leave their home towns during the pandemic. However, the measures taken within the scope of the pandemic have taken away other livelihoods of workers and coming to hazelnut harvesting has been the only option. It has been observed that the workers do not comply with social distancing measures both while working and in the shelter areas. Workers live in large groups both in tent areas and in houses allocated to them by the employer. Also the workers staying in the tent area do not have access to adequate and clean water. Travel restrictions imposed during the pandemic have increased the transportation costs of workers and medical screenings for workers in the field are inadequate.

Anahtar Kelimeler

Covid-19, seasonal agricultural work, working conditons, poverty, hazelnut harvest

Kaynakça

• Akalın, M. (2018). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Barınma Koşullarının Değerlendirilmesi: Yenice, Tarsus, Silifke Örnekleri. Sosyal Güvence Dergisi, 13, 1-30.
• Aslan, A., Gündüz, O., Atay, S., Duran Z. ve Görücü, İ. (2017). Mevsimlik Tarım İşçiliğinde Aracılık Hizmetlerinin Mevcut Durumu: Malatya Örneği. Tarım Ekonomisi Araştırmaları Dergisi, 3(2), 1-7.
• Bayraktar, S. ve Çetinkaya, Ö. (2020). Salgında Ötelenenler, Covid-19 Salgınında Dünya’da ve Türkiye’de Mevsimlik Gezici ve Göçmen Tarım İşçilerine ve Onarın Çocuklarına İlişkin Gelişmeler İzleme ve Belgeleme Çalışması. Ankara: Kalkınma Atölyesi.
• Benek, S. (2020). Pandemi Mevsimlik Tarım İşçisi Aileleri Nasıl Etkiledi. Erişim adresi: https://m.bianet.org/bianet/tarim/225201-pandemi-mevsimlik-tarim-iscisi-aileleri-nasil-etkiledi
• Benek, S., Baydemir, R. ve Bozdoğan, S. (2020). COVID-19 Pandemi Sürecinde Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği ve Çalışma Koşulları Üzerine Bir İnceleme: Beylikova (Eskişehir) Örneği. Türk Coğrafya Dergisi, 76, 75-94.
• Çelik, K., Şimşek, Z., Yüce Tar, Y. ve Kırca Duman, A. (2016). Gezici Mevsimlik Tarım İşinde Çalışan Kadınların Çalışma ve Yaşam Koşullarının İrdelenmesi, Washington, D.C. World Bank Group, Erişim Adresi: http://documents.worldbank.org/curated/en/577571479488978309/Gezici-mevsimlik-tarim-işinde-çalişan-kadinlarin-çalişma-ve-yaşam-koşullarinin-irdelenmesi
• Çetinkaya, Ö. (2008). Farm Labor Intermediaries in Seasonal Agricultural Work in Adana-Çukurova (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). ODTÜ, Ankara.
• Çınar, S. ve Lordoğlu, K. (2011). Mevsimlik Tarım İşçileri: Marabadan Ücretli Fındık İşçiliğine. Sosyal Haklar Uluslararası Sempozyumu III Bildiri Kitabı, Kocaeli: Kocaeli Üniversitesi.
• Çınar, S. (2014). Öteki Proletarya De-proletarizasyon ve Mevsimlik Tarım İşçileri. Ankara: Notabene.
• Demir, M. (2015). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal Güvenlik Haklarına İlişkin Değerlendirmeler ve Öneriler. Çalışma ve Toplum, 1(44), 177-194.
• Doğan, B. K. ve Pekasıl, A. (2021), COVID-19 Pandemisi Bağlamında Evsizler, Mevsimlik Tarım İşçileri, Mülteci, Şartlı Mülteci ve Geçici Koruma Kapsamında Bulunan Suriyelilerin Sorunları Üzerine Bir Değerlendirme. Toplum ve Sosyal Hizmet, 32(1), 275-292.
• Dünya Bankası (2021). Employment in Agriculture (% Total Employment) (Modeled ILO Estimate), Data Erişim Adresi: https://data.worldbank.org/indicator/SL.AGR.EMPL.ZS.
• Egemen, E. A. (2015). Mevsimlik Tarım İşçileri ve Barınma Sorunları. (Yayınlanmamış Yüksek Lisans Tezi). İstanbul Teknik Üniversitesi, İstanbul.
• FAO (2020). Addressing Inequality in Times of Covid-19. Erişim Adresi: http://www.fao.org/family-farming/detail/en/c/1275260/
• Fereli, S., Aktaç, Ş. ve Güneş, F. E. (2016). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Çalışma Koşulları, Beslenme Durumları ve Görülen Sorunlar. Gazi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(3), 36-47.
• Geçgin, E. (2009). Ankara-Polatlı Örneğinde Sosyal Dışlanma Açısından Mevsimlik Tarım İşçiliği. Ankara Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi, 1(1), 3-35.
• Görücü, İ. ve Demirbaş, M. (2013). Türkiye’de Tarım Aracılığı: Uygulama, Sorunlar ve Çözüm Önerileri. Hikmet Yurdu Düşünce–Yorum Sosyal Bilimler Araştırma Dergisi, 6(12), 133-153.
• Gürsoy, Ö. B. (2010). Bir Yaşam Biçimi Olarak Dışlanma: Türkiye’de Mevsimlik Tarım İşçileri. İçinde Ayşe Buğra (Der.). Sınıftan Sınıfa Fabrika Dışında Çalışma Manzaraları. İstanbul: İletişim Yayınları: 65-33.
• Haley, E., Caxaj, S., Glynis, G., Hennebry, J. L., Martell, E. ve McLaughlin, J. (2020). Migrant Farmworkers Face Heightened Vulnerabilities During COVİD-19. Journal of Agriculture, Food Systems, and Community Development, 9(3), 35–39.
• ILO (2020). Covid-19 ve Çalışma Yaşımı: Etkiler ve Yanıtlar. Erişim Adresi: https://www.ilo.org/ankara/areas-of-work/covid-19/WCMS_738981/lang--tr/index.htm
• IOM (2020). Covid-19: Policies and Impact on Seasonal Agricultural Workers. Erişim Adresi: https://eea.iom.int/publications/covid-19-policies-and-impact-seasonal-agricultural-workers
• İçişleri Bakanlığı (2020, 25 Mart). Koronavirüs Tedbirleri/Mevsimlik Tarım İşçileri Konulu Genelgesi. (Sayı: 89780865-153)
• Kaya, M. ve Özgülnar, N. (2015). Mevsimlik Gezici Tarım İşçilerinin İki Yerleşim Birimlerindeki Yaşam Koşulları ve Sağlık Durumlarına Niteliksel Bakış. Turkish J. Public Health, 13(2), 115-126.
• Korra, V. (2010). Nature and Characteristics of Seasonal Labour Migration: A Case Study in Mahabubnagar District of Andhra Pradesh. Erişim Adresi: https://opendocs.ids.ac.uk/opendocs/hand le/20.500.12413/3152
• Kusadokoro, M., Takeshi, M. ve Gültekin, U. (2016). Networks and Intermediaries in Seasonal Agricultural Labor Markets in Turkey. International Journal of Food and Agricultural Economics, 4(2), 51-67.
• Kümbetoğlu, B. (2005). Sosyolojide ve Antropolojide Niteliksel Yöntem ve Araştırma. İstanbul: Bağlam Yayıncılık.
• Lordoğlu, K., Doğmuş, Ö.C. ve Çetinkaya, Ö. (2014). Fındık Hasadının Oyuncuları Batı Karadeniz İllerinde Yer Alan Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri, Çocuklar, Tarım Aracıları ve Bahçe Sahipleri Temel Araştırması. Ankara: Kalkınma Atölyesi.
• Lordoğlu, K. ve Etiler, N (2014). Batı Karadeniz Bölgesinde Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliğinde Çalışan Çocuklar Üzerine Sınırlı Bir Araştırma. Çalışma ve Toplum, 41(2), 115-134.
• MİGA (2012). Tarımda Mevsimlik İşçi Göçü Türkiye Durum Özeti. Friedrich Ebert Stiftung, Erişim Adresi: https://goc.bilgi.edu.tr/tr/kaynakca/25/tarimda-mevsimlik-isci-gocu-turkiye-durum-ozeti-miga-2012/
• Mitaritonna, C. ve Ragot, L. (2020). After Covid-19, Will Seasonal Migrant Agricultural Workers in Europe be Replaced by Robots. Erişim Adresi: http://www.cepii.fr/CEPII/fr/publications/pb/abstract.asp?NoDoc=12680
• MSG (2010). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Yasal Durumu. TTB Mesleki Sağlık ve Güvenlik Dergisi, 38, 2-3.
• MWAC (2020). Unheeded Warnings: Covid-19 & Migrant Workers in Canada. Erişim Adresi: https://migrantworkersalliance.org/policy/unheededwarnings/
• Neuman, W. L. (2010). Toplumsal Araştırma Yöntemleri, Nitel ve Nicel Yaklaşımlar. Çev. Sedef Özge. İstanbul: Yayın Odası.
• Orhan, F. (2017). Erzincan’da Mevsimlik Tarım İşçiliği ve Yaşanan Sorunlara Yönelik Coğrafi Bir İnceleme. Türk Coğrafi Dergisi, 69, 59-68.
• Özbekmezci, Ş. ve Sahil, S. (2004). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sosyal, Ekonomik ve Barınma Sorunlarının Analizi. Gazi Üniversitesi Mühendislik Mimarlık Fakültesi Dergisi, 19(3), 261-274.
• Pikolo Derneği (2018). Tarım Aracısı Profil Çalışması. Erişim Adresi: http://www.pikolo.org/assets/raporlar/tarim-is-aracilarinin-veri-tabaninin-olusturulmasi-ve-farkindalik-olusturma-yontemi-ile-cocuk-isciliginin-sonlandirilmasi-projesi-(kisa-rapor).pdf
• Sağlık Bakanlığı, (2020, 16 Nisan). Covid-19 Pandemi Döneminde Mevsimlik Tarım İşçilerinin (MTİ) Korunmasına Yönelik Alınacak Önlemler. Erişim Adresi: https://covid19rehberi.com/covid-19-pandemi-doneminde-mevsimlik-tarim-iscilerinin-mti-korunmasina-yonelik-alinacak-onlemler-16-04
• Sakarya Valiliği (2020, 20 Mayıs). İl Hıfzıssıhha Kurulu 20.05.2020 Tarih ve 2020/42 Nolu Kararı. Erişim Tarihi: http://sakarya.gov.tr/il-hifzisihha-kurulu-20052020-tarih-ve-202042-nolu-karari
• Semerci, P. U., Erdoğan, E. ve Kavak, S. (2014). Mevsimlik Gezici Tarım İşçiliği 2014 Araştırma Raporu. Hayata Destek Derneği.
• Semerci, P. U. ve Erdoğan, E. (2017). Ben Kendim Büyüdüm Demiyorum Adana’da (Mevsimlik Gezici) Tarım İşçilerinin Çocuklarının Yaşam Koşullarının Çocuğun İyi Olma Hali Perspektifinden İyileştirilmesi Projesi Araştırma Sonuçları. İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Soylu, Ö. B. ve Turalıoğlu, M. (2020). İşgücü Piyasasındaki Gelişim Süreci AB-OECD-TÜRKİYE Karşılaştırması. Tokat Osmangazi Üniversitesi Sosyal Bilimler Araştırmaları Dergisi, 15(1), 129-139.
• Şen, B. ve Aydın, C. (2018). Mevsimlik Göç ve Yoksulluk İlişkisi: Mevsimlik Tarım İşçileri Örneği. Motif Akademi Halkbilim Dergisi, 11(23), 174-192.
• Şimşek, Z. ve Koruk, İ. (2009). Çocuk İşçiliğinin En Kötü Biçimlerinden Biri: Mevsimlik Göçebe Tarım İşçiliği. Çalışma Ortamı Dergisi, 105, 7-9.
• Şimşek, Z. (2012). Mevsimlik Tarım İşçilerinin ve Ailelerinin İhtiyaçlarının Belirlenmesi Araştırması 2011. Birleşmiş Milletler Nüfus Fonu (UNFPA). Ankara: Damla Matbaacılık.
• Şimşek, Z. (2013). GAP Tarımda Çalışanların Sağlığı Araştırması Raporu, Şanlıurfa: Harran Üniversitesi Tarımda İş Sağlığı ve Güvenliği Uygulama ve Araştırma Merkezi.
• Tarım ve Orman Bakanlığı, (2020). Bitkisel Üretimin Geliştirilmesi Konulu Yazısı. (Sayı: 92061122-105.99-E.1030042)
• Türk, A., Ak Bingül, B. ve Ak, R. (2020). Tarihsel Süreçte Yaşanan Pandemilerin Ekonomik ve Sosyal Etkileri. Gaziantep University Journal of Social Science, Özel Sayı, 612-632.
• Türkiye Büyük Millet Meclisi (2015). Mevsimlik Tarım İşçilerinin Sorunlarının Araştırılarak Alınması Gereken Önlemlerin Belirlenmesi Amacıyla Kurulan Meclis Araştırma Komisyonu Raporu. Ankara.
• Yasin, Y. ve Sürmeli, A. (2018). Tarımsal Üretimde Çalışan Çocukların Karşılaştıkları Sağlık Riskleri, Narenciye, Pamuk, Fındık Hasadı Örneği. Ankara: Kalkınma Atölyesi.
• Yıldırak, N., Gülçubuk, B., Gün, S., Olhan, E. ve Kılıç, M. (2003). Türkiye’de Gezici ve Geçici Kadın Tarım İşçilerinin Çalışma ve Yaşam Koşulları ve Sorunları. Ankara: Tarım-İş.
• Yıldırım, U. D. (2016). Tarımda Trafik Kazalarının Ekonomi Politiği ve Mevsimlik Tarım İşçileri. SAV Katkı, 2, 80-99.
• Yıldırım, A. ve Şimşek, H. (2018). Sosyal Bilimlerde Nitel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Seçkin.
• Zaman, M. (2004). Türkiye’de Fındık Bahçelerinin Coğrafi Dağılışı ve Üretimi. Doğu Coğrafya Dergisi, 9(11), 49-92.
• Zırh, B. C., Karakılıç, İ. Z., Çetinkaya, Ö., Ayaeş, S., Özsoy, A. ve Karabıyık, E. (2020a). Virüs mü Yoksullu Mu? Korona Virüs Salgının Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri ve Onların Çocukları ile Bitkisel Üretime Olası Etkileri. Ankara: Kalkınma Atölyesi.
• Zırh, B. C., Çetinkaya, Ö., Ayaeş, S., Özsoy, A., Öztürk, İ., ve Karabıyık, E. (2020b). Fındık Dalda Kalmaz, Koronavirüs Salgının Mevsimlik Gezici Tarım İşçileri ve Onların Çocuklarının Fındık Hasadına Katılımına Olası Etkileri ve Önlemler. Ankara: Kalkınma Atölyesi.