İstanbul’da Yaşayan COVID-19 Temaslısı Bireylerin Korku Düzeyleri ve Sosyal Damgalanma Durumlarının İncelenmesi

Yıl 2021, Cilt: Covid-19 Özel Sayı Cilt 1 , 271 - 288, 30.12.2021

Mesude Okhan , Pelin Şavlı Nihan Özant , Fatma Özkaymak Ramazan Yeşildallar

https://doi.org/10.33417/tsh.977661

Öz

COVID-19 pandemisinin bireyler üzerinde psikolojik etkilerinin yanında temaslı ya da pozitif test sonucu olan bireyler stigmaya ya da ayrımcılığa maruz kalabilir. Stigma ve ayrımcılığa uğradığını düşünme; test verme, test sonucunu çevreyle paylaşma ve hastalıkla başa çıkma durumlarını etkileyebilmektedir. Bu çalışmanın amacı COVID-19 pandemisi sırasında temas öyküsü olan bireylerin hastalığa ilişkin duydukları korku düzeyiyle stigma ve ayrımcılığa uğrama durumlarına dair algılarının incelenmesidir. Çalışmaya 18 yaş üstü İstanbul’da yaşayan bireyler dâhil edilmiştir. Çalışmaya katılan kişilerin bilgileri Halk Sağlığı Yönetim Sistemi’nden alınmış ve 506 bireye telefon yoluyla ulaşılmıştır. Katılımcılara sosyo-demografik bilgilerinin yanında COVID-19 Korku Ölçeği, algıladıkları stigma ve ayrımcılığı sorgulamak üzere iki soruluk bir anket uygulanmıştır. Katılımcıların yaş ortalaması 35,04 ± 12,4’tür ve %53,6’sı kadın, %46,4’ü erkektir. Elde edilen bulgulara göre katılımcıların %22,1’i temaslı olduğu için stigmaya, %17,4’ü ayrımcılığa uğradığını düşündüğünü bildirmiştir. Katılımcıların COVID-19 korku puan ortalaması 15,32’dir. Kadın olmak, evli olmak, en fazla ilköğretim seviyesinde eğitim düzeyinde olmak, salgın sırasında çalışmamak ve çocuk sahibi olmak anlamlı düzeyde daha yüksek korku puan ortalamasıyla ilişkili bulunmuştur. Stigma ve ayrımcılığa uğradığını düşünen katılımcıların korku puan ortalamaları, uğramadığını düşünen katılımcılara oranla daha yüksektir (t=-2,348; p=,013 ve t=-3.720; p=,026). Stigmaya uğradığını düşünen katılımcıların %25’i belirti göstermeleri durumunda test yaptırmaktan çekineceğini, %11,6’sı da pozitif test sonucunu çevresiyle paylaşmaktan çekineceğini belirtmiştir.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Pandemisi, Temaslı Bireyler, COVID-19 Korkusu, Stigma, Ayrımcılık

Investigation of Fear Levels and Social Stigma of Individuals with COVID-19 Contacts Living in Istanbul

Öz

In addition to the psychological effects of the COVID-19 pandemic on individuals, people who contacted or have positive test result may be exposed to stigma or discrimination. to suffer stigma and discrimination can result in avoiding covid testing and sharing the test result with the other people and coping with the disease. The aim of this study is to examine the level of fear of individuals with a history of contact during the COVID-19 pandemic, as well as their perceptions of stigma and discrimination. Individuals over the age of 18 were included in the study. The information of individuals was optained from the Puplic Health Management System and 506 individuals were reached via telephone. A two-question survey was applied to the participants to examine their perceived stigma and discrimination with socio-demographic information survey, as well as the COVID-19 Fear Scale. The mean of praticipants’ age is 35,04 ± 12,4 and while 53,6% of participants are woman 46,4% are men. According to findings, 22,1% of participants thought that they had stigmatized because of being contact and, 17,4% of them stated that they had exposed discrimination. The COVID-19 fear score average of the participants is 15.32. Being a woman, being married, education at primary school level, not working during the epidemic and having children were found to be significantly associated with higher COVID-19 fear scores. The fear scores of the participants who think that they have been exposured stigma and discrimination are higher than the participants who think that they have not been subjected to stigma and discrimination (t= -2,348; p=,013 ve t= -3.720; p=,026). 25% of the participants who think that they have suffered from stigma stated that they would hesitate to have a test if they showed symptoms, while 11,6% stated that they would hesitate to share the positive result with the people around.

Anahtar Kelimeler

COVID-19 Pandemic, Contact Individuals, Fear of COVID-19, Stigma, Discrimination

Kaynakça

• Ahorsu, D.K., Lin, C.Y., Imani, V., Saffari, M., Griffiths, M.D., Pakpour, A.H., (2020). The Fear of COVID-19 Scale: development and initial validation. International Journal of Mental Health and Addiction. 1–9. https://doi.org/10.1007/s11469-020-00270-8.
• APA, (2020). Combating bias and stigma related to COVID-19: how to stop the xenophobia that’s spreading along with the coronavirus. https://www.apa.org/topics/covid-19/bias adresinden edinilmiştir.
• Bakioğlu, F., Korkmaz, O. & Ercan H. (2020). Fear of COVID-19 and positivity: mediating role of intolerance of uncertainty, depression, anxiety and stress. International Journal of Mental Health and Addiction, 1-14.
• Bitan, D., Grossman-Giron, A., Bloch, Y., Mayer, Y, Shiffman, N. & Mendlovic, S. (2020). Fear of Covid-19 scale: psychometric caharacteristics, reliability and validity in the Israeli population. Psychiatry Research, 289, 1-4.
• Centers for Disease Control and Prevention (2020). Coronavirus disease 2019 (COVID-19): Reducing stigma. https://www.cdc.gov/coronavirus/2019-ncov/about/related-stigma.html. (erişim tarihi: 16.03.2020).
• Canada Center For Occupational Health and Safety. (2020). Coronavirus (COVID-19) Tips. Preventing Stigma. https://www.ccohs.ca/newsletters/hsreport/issues/current.html#hsreport-ontopic. (erişim tarihi: 09.05.2020).
• Des Jarlais, D.C., Galea, S., Tracy, M., Tross, S. & Vlahov, D., (2006). Stigmatization of newly emerging infection diseases: AIDS and SARS. American Journal of Puplic Health, 96, 561-567.
• Duman, N. (2015). Üniversite öğrencilerinde COVID-19 korkusu ve belirsizliğe tahammülsüzlük. The Journal of Social Science, 4 (8), 426-437.
• Earnshaw, V. A., Quinn, D. M., Kalichman, S. C., & Park, C. L. (2013). Development and psychometric evaluation of the Chronic Illness Anticipated Stigma Scale. Journal of Behavioral Medicine, 36, 270-282. DOI: 10.1007/s10865-012-9422-4.
• Earnshaw, V. A., Brousseau, N. M., Hill, E. C., Kalichman, S. C., Eaton, L. S. & Fox, A. B. (2020). Anticipated stigma, stereotypes, and COVID-19 testing. American Psychological Assosiation, 5 (4), 390-393. DOI: https://doi.org/10.1037/sah0000255.
• Ertem, M. (2020). COVID-19 pandemisi ve sosyal damgalama. İzmir Kâtip Çelebi Üniversitesi Sağlık Bilimleri Fakültesi Dergisi, 5(2):135-138.
• Grenier, S., Barrette, A.-M. ve Ladouceur, R. (2005). Intolerance of uncertainty and intolerance of ambiguity: Similarities and differences. Personality and Individual Differences, 39(3), 593–600.
• Goyal, K., Chauhan, P., Chhikara, K., Gupta, P. ve Singh, M. (2020). Fear of COVID 2019: first suicidal case in India. Asian Journal of Psychiatry, 49. doi: 10.1016/j.ajp.2020.101989
• Haktanır, A., Seki, T. ve Dilmaç, B. (2020). Adaptaion and evaluation of Turkish version of the fear of COVID-19 scale. Death Studies, DOI:10.1080//07481187.2020.1773026
• Kağıtçıbaşı, Ç. ve Cemacılar, Z. (2014). Dünden bugüne insan ve insanlar: sosyal psikolojiye giriş. İstanbul: Evrim. Kara, H. (2012). Yöneticilerde durumluk kaygısının otomatik düşünceler üzerindeki etkisinin incelenmesi. Social Scinece, 7 (4), 244-258.
• Kelly, D., Weiser, D., Wilson, B., Cooper, B., Glayweon, M., Sneller, M… Fallah, M. (2019). Ebola virus disease-related stigma among survivors declined in Liberia over an 18-month, post-outbreak period: An observational cohort study. Plos, doi: 10.1371/0007185
• Knipe, D., Evans, H., Marchant, A., Gunnell, D. & John, A. (2020). Mapping population mental health concersns related to COVID-19 and the consequences pf pyhsical distancing: a Google trends analysis. Welcome Open Research, 5, 82. doi: 10.12688/wellcomeopenres.15870.2
• Koç, M. (2016). Demografik özellikler ile empatik eğilim arasındaki ilişki: yetişkinler üzerine ampirik bir araştırma. Iğdır Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9, 25-47.
• Ornell, F., Schuch, J. B., Sordi, A. O. & Kessler, F. H. P. (2020). Pandemic fear and COVID-19: mental health burden and strategies. Brazilian Journal of Psychiatry, 42 (3), 232-235. doi: 10.1590/1516-4446-2020-0008.
• Ozant, N. ve Kelleci, M. (2017). Dijital iletişimde sözel olmayan ipuçları: emojilerle etkileşim ve duygulanım. Hacettepe Üniversitesi İletişim Fakültesi Kültürel Çalışmalar Dergisi, 4(2): 396-417
• Pakpour, A. & Grıffıths, M. (2020). The fear of COVID-19 and its role in preventive behaviors. Journal of Concurrent Disorders, 2 (1), 58-63.
• Person, B ve Sy, F. (2004). Fear and Stigma: The Epidemic within the Sars Ourbreak. Emerging Infectious Diseases, 10 (2), 358-362.
• Reşitoğlu, H. (2017). Diğerleri için Duyulan Suç Korkusu. Süleyman Demirel Üniversitesi Fen-Edebiyat Fakültesi Sosyal Bilimler Dergisi, 41- 145-160.
• Reznik, A., Gritsenko, V., Konstantinov, V., Khamenka, N. & Isralowitz, R. (2020). COVID-19 fear in eastern europe: validation of the fear of COVID-19 scale. International Journal of Mental and Addiction, doi: 10.1007/s11469-020-00283-3
• Robichaud, M. & Dugas, M. (2018). Yaygın kaygı bozukluğu çalışma kitabı. İstanbul: Psikonet Yayınları, 15-22.
• Sarı, S. ve Dağ, İ. (2009). Belirsizliğe Tahammülsüzlük Ölçeği, Endişe ile İlgili Olumlu İnançlar Ölçeği ve Endişenin Sonuçları Ölçeği’nin Türkçeye uyarlanması, geçerliliği ve güvenilirliği. Anadolu Psikiyatri Dergisi,10.261-270
• Sarıçam, H. (2014). Belirsizliğe tahammülsüzlüğün mutluluğa etkisi. Sosyal Bilimler Dergisi, 4 (8), 1-13.
• Satıcı, B., Gocet-Tekin, E., Deniz, M. E. & Satıcı, S. A. (2020). Adaptation of the Fear of COVID-19 Scale: its association with psychological distress and life satisfaction in Turkey. International Journal of Mental Health and Addiction, 8, 1-9. DOI: 10.1007/s11469-020-00294-0.
• Sağlık Bakanlığı (2020a). Temaslı takibi, salgın yönetimi, evde hasta izlemi ve filyasyon. Bilimsel Danışma Kurulu. Ankara: Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.
• Sağlık Bakanlığı (2020b). Psikososyal Destek Hattı Çalışma Rehberi. Ankara: Halk Sağlığı Genel Müdürlüğü.
• Shigemura, J., Ursano, R.J., Morganstein, J.C., Kurosawa, M. & Benedek, D.M. (2020). Puplic responses to the novel 2019 coronavirus (2019-nCov) in Japan: mental health consequences and target populations. Psychiatry and Clinical Neurosciences, 74, 277-283. doi: 10.1111/pcn.12988
• Sotgiu, G. & Dobler, C. C. (2020). Social stigma in the time of coronavirus disease 2019. European Respiratory Journal,56 (2). doi: 10.1183/13993003.02461-2020.
• Stangl, A.L., Earnshaw, V.A., Logie, C.H., Brakel, W. V., Simbayi, L.C., Barre, I. & Dovidio, J.F. (2019). The health stigma and discrimination framework: a global, crosscutting framework to inform resarch, intervention development, and policy on health-related stigmas. BMC Medicine, 17, 31. doi: https://doi.org/10.1186/s12916-019-1271-3.
• Taşkın, O. (2007). Ruhsal hastalıklarda damgalama ve ayrımcılık. Stigma Ruhsal Hastalıklara Yönelik Tutumlar ve Damgalama. 1. Baskı, Taşkın EO (ed), İzmir, Meta Basım Matbaacılık 2007: 17-30.
• Thakur, V. & Jain, A., (2020). COVID 2019-suicides: a global psychological pandemic. Brain, Behavior, and Immunity, 88, 952-953. doi: 10.1016/j.bbi.2020.04.062
• Türk Psikiyatri Derneği [TPD] (2020). COVID-19 ve damgalama. https://www. psikiyatri.org.tr/uploadFiles/243202019327-DamgalanmaCOVID.pdf. (Erişim Tarihi: 09.10.2020).
• UNICEF, (2020). Social stigma associated with COVID-19: a guide to preventing and addressing social stigma. https://www.unicef.org/documents/social-stigma-associated-coronavirus-disease-covid-19 adresinden edinilmiştir.
• USAID, (2020). Disrupting COVID-19 stigma: a technical brief for breakthrough ACTION field teams. https://breakthroughactionandresearch.org/disrupting-covid-19-stigma/ adresinden edinilmiştir.
• Wang, C., Pan, R., Wan X., Tan Y., Xu L., Ho C.S. ve Ho R. (2020). Immediate psychological responses and associated factors during the initial stage of the 2019 coronavirus disease (COVID-19) epidemic among the general population in China. International Journal of Environmental Research and Public Health, 17, 17–29. doi: 10.3390/ijerph17051729
• World Health Organization [WHO] (2020a). Social Stigma associated with COVID-19. https://www.who.int/docs/default-source/coronaviruse/covid19- stigma-guide.pdf; Johns Hopkins Center for Communication Programs, READY Network, TPD). (Erişim Tarihi: 09.10.2020).
• World Health Organisation (2020b). Timeline: WHO’s COVID-19 response. https://www.who.int/emergencies/diseases/novel-coronavirus-2019/interactive timeline#! adresinden edinilmiştir.
• Williams, J., Gonzalez-Medina, D. & Le, Q. (2011). Infectious diseases and social stigma. Applied Technologies & Innovations, 4 (1), 58-70.
• Villa, S., Jaramillo, E., Mangioni, D., Bandera, A., Gori, A. & Raviglione, M. C., (2020). Stigma at the time of the COVID-19 pandemic. Clinicla Microbiogly and Infection, 26, 1450-1452. doi: 10.1016/j.cmi.2020.08.001