Sosyal Yardımlara Erişim Bağlamında ‘Hak Eden’ Yoksul ve Hareket Edebilirlik Kavramları: Evde Bakım Aylığı Üzerine Niteliksel bir Çalışma

Yıl 2022, Cilt: 33 Sayı: 3, 889 - 911, 29.07.2022

Simla Serim , Başak Akkan

https://doi.org/10.33417/tsh.1028833

Öz

Bu makale ‘hak eden’ yoksul ve hareket edebilirlik kavramlarını, evde bakım aylığına odaklanarak tartışmaktadır. Tüm dünyada ekonomik krizler sonrası yükselen yoksulluğa bağlı olarak, devletlerin sosyal yardımlara ayırdığı bütçelerin arttırıldığı ve nakit desteği programlarının çeşitlendirildiği görülmektedir. 2001, 2008 yıllarındaki küresel ekonomik krizlerin ve yaşamakta olduğumuz salgının ekonomik ve sosyal sonuçları düşünüldüğünde sosyal yardımlar önemli sosyal politika müdahaleleri olmuştur. Türkiye’de sosyal yardım alanında farklı kategorilerde bir dizi yardım verilmektedir. Bu makalenin konusu olan evde bakım aylığı hem bir sosyal yardım politikası hem de bakım politikası olarak düşünülebilir. Avrupa ülkelerinde de 90’lardan bu yana ev temelli bakımı desteklemek için benzer nakit desteği programları uygulanmıştır. Avrupa’daki yaygın uygulamaların aksine, Türkiye’de evde bakım aylığı bakım ihtiyacı olan engelli ve yaşlı kişinin kendisine değil, engelli veya yaşlısına bakan aile bireyine verilen bir sosyal yardım programıdır. Bu bağlamda makale evde bakım aylığını bir sosyal yardım mekanizması olarak ele alarak hak edebilirlik ve hareket edebilirlik kavramlarını yoksulların sosyal yardımlara erişimleri bağlamında tartışmaktadır. Makalede bulgularını paylaştığımız araştırmamızda farklı sosyal taraflar (sosyal yardım alanında çalışan merkezi ve yerel idareciler, sosyal hizmet uzmanları, engelli hakları alanında çalışan STK temsilcileri ve yardımdan yararlanan engelli birey yakınları) ile derinlemesine görüşmeler yoluyla söz konusu kavramlar ve dolayısıyla sosyal yardımlara dair sosyal adalet görüşleri irdelenmiştir.

Anahtar Kelimeler

Sosyal yardım, evde bakım aylığı, ‘hak eden’ yoksul, hareket edebilirlik, refah devleti

Destekleyen Kurum

Avrupa Birliği Horizon 2020

Proje Numarası

727112

The Concepts of Deservingness and Mobility in Access to Social Assistance: A Qualitative Study on the Cash for Care Scheme in Turkey

Öz

This article explores the concepts of deservingness and mobility by focusing on the cash for care as a social assistance scheme. Following the global economic crisis, it was observed that the budget allocations to social assistance had been increased, and cash transfers have been extended in many countries. In the 2001 and 2008 economic crises and during the global health crisis fueled by the pandemic, the social assistance schemes have emerged as crucial social policy intervention in responding to the social and economic effects of the situation. In Turkey, we could refer to a wide range of social assistance schemes. Yet, the emphasis of this article is on the cash for care which could be considered both social assistance and a care provision. In the European countries, there has been similar cash-for-care schemes being implemented since the 90s. However, unlike these cash-for-care schemes in Europe, in Turkey, the cash benefit is provided to the family member (care-giver) who provides care to a disabled or elderly in the family. In this context, the article deals with the cash for care scheme as a social assistance provision. It explores the concepts of deservingness and mobility concerning poor families' access to social assistance schemes. In our research that is being shared in the article, in-depth interviews were carried out with the social assistance provisions administrators, social workers, beneficiaries of the cash for care scheme, and the NGO representatives and based on their narratives, the concepts as mentioned above are being explored.

Anahtar Kelimeler

Social assistance, cash for care, deservingness, mobility, welfare state

Proje Numarası

727112

Kaynakça

• Akkan, B. (2010). Sosyal Hak Talebi olarak Bakım İhtiyacı, P. Uyan-Semerci (Ed.), İnsan Hakları İhlali Olarak Yoksulluk (57-70). İstanbul: İstanbul Bilgi Üniversitesi Yayınları.
• Akkan, B. (2018). Türkiye’de Aileci Refah Rejiminin Dönüşen Çehresi: Engelli ve Yaşlı Bakım Politikalarında Devamlılık ve Değişim. O., Savaşkan ve M., Ertan (Ed.) Türkiye’nin Büyük Dönüşümü: Ayşe Buğra’ya Armağan (401-420). İstanbul: İletişim Yayınları.
• Akkan, B., Baki Deniz, M., Ertan, M. (2011). Sosyal Dışlanmanın Roman Halleri, İstanbul: Punto Yayıncılık.
• Akkan, B., Uyan-Semerci, P. (2014). Yurttaşlığın Kırılganlaşması: Romanlar ve Engelliler Bağlamında İhtiyaçların Yorumlanması Siyaseti ve Yeni bir Yurttaşlık Paradigması. A., Kaya (Ed.) Farklılıkların Birlikteliği: Türkiye’de ve Avrupa’da Bir Arada Yaşama Tartışmaları (153-169). İstanbul: Hiperlink Yayınları.
• Avşaroğlu, N. (2018). A Cash for Care Scheme Targeting Children with Disabilities in Turkey: Parent/Caregiver Perspective. Yayınlanmamış yüksek lisans tezi. İstanbul:Boğaziçi Üniversitesi.
• Atasü-Topçuoğlu, R. (2021). Gender inequality, the welfare state, disability and distorted commodification of care in Turkey. New Perspectives on Turkey 1-31. https://doi.org/10.1017/npt.2020.35
• ASHB. (2021). Engelli ve Yaşlı İstatistik Bülteni, Mart 2021 Erişim Adresi: https://www.aile.gov.tr/media/74722/eyhgm_istatistik_bulteni_mart_2021.pdf Erişim Tarihi: 25.11. 2021
• Buğra, A. (2018). Social policy and different dimensions of inequality in Turkey: A historical overview. Journal of Balkan and Near Eastern Studies, 20(4),318-331.
• Buğra, A., Candaş, A. (2011). Change and continuity under an eclectic social security regime: The case of Turkey. Middle Eastern Studies 47 (3), 515–528.
• Buğra, A., Keyder, Ç. (2006). The Turkish welfare regime in transformation. Journal of European Social Policy, 16 (3), 211–228.
• Da Roit, B., Le Bihan, B. (2010). Similar and yet so different: Cash‐for‐care in six European countries' long‐term care policies Milibank Quarterly, 88(3), 286–309.
• Fraser, N., Gordon, L. (1994). A genealogy of dependency: Tracing a keyword of the U.S. welfare state. Signs,19(2),309-336.
• Powell, M., Erdem, Y. (2017). Straddling two continents and beyond three worlds? The case of Turkey's welfare regime. New Perspectives on Turkey, 57, 85–114.
• Gal, J. (2010). Is there an extended family of Mediterranean welfare states?. Journal of European Social Policy ,20 (4):,283–300.
• Göçmen, İ. (2014). Religion, politics and social assistance in Turkey: The rise of religiously motivated associations. Journal of European Social Policy ,24 (1), 92–103.
• Leisering, L. (2019). The Global Rise of Social Cash Transfers, Oxford: Oxford University Press.
• Lister, R. (2003). Citizenship: Feminist Perspectives Basingstoke: Palgrave.
• Öktem, K. (2018). Turkey's Social Assistance Regime in Comparative Perspective: History, Administrative Structure, Programmes and Institutional Characteristics, Working Paper1 of the research project 'How "social" is Turkey? Turkey's social security system in a European context'. The project is part of the programme' Blickwechsel. Contemporary Turkey Studies', funded by Stiftung Mercator. Erişim Adresi: https://www.blickwechsel-tuerkei.de/download/Forschungsergebnisse/How_Social_is_Turkey/Working-Paper-I.pdf Erişim Tarihi: 25.11.2021.
• Öktem, K., Erdoğan, C. (2020).Between welfare state and (state-organised) charity: How Turkey's social assistance regime blends two competing policy paradigms. International Journal of Sociology and Social Policy, 40(3-4), 205-219.
• Özbek, N. (2006). Osmanlı İmparatorluğu’nda ‘Sosyal Yardım’ uygulamaları. M., Seyitdanlıoğlu, H. İnalcık (Ed.) Tanzimat: Değişim Sürecinde Osmanlı İmparatorluğu (401-423). Ankara: Phoenix Yayınevi.
• Van Oorschot, W. (2000). Who should get what, and why? On deservingness criteria and the conditionality of solidarity among the public. Policy and Politics: Studies of local government and its services, 28(1), 33-48.
• Van Oorschot W., Roosma, F. (2017). The social legitimacy of targeted welfare and welfare deservingness. W., Van Oorschot, F., Roosma, B., Meuleman, T., Reeskens (Ed.) The Social Legitimacy of Targeted Welfare. Attitudes to Welfare Deservingness (241-259). Cheltenham: Edward Elgar Publishing.
• World Bank. (2020). Scaling Up Social Assistance Payments as Part of the COVID-19 Pandemic Response. Washintongton DC: World Bank. Erişim Adresi: https://thedocs.worldbank.org/en/doc/655201595885830480-0090022020/original/WBG2PxScalingupSocialAssistancePaymentsasPartoftheCovid19PandemicResponse.pdf Erişim Tarihi: 25.11.2021.
• Yakut-Çakar, B., Yılmaz, V. (2008). Türkiye’de Merkezi Devlet Üzerinden Yürütülen Sosyal Yardımlar Üzerine Bilgi Notu, İstanbul: Boğaziçi Üniversitesi Sosyal Politika Forumu. Erişim Adresi: https://spf.boun.edu.tr/sites/spf.boun.edu.tr/files/Türkiye’de%20Merkezi%20Devlet%20Üzerinden%20Yürütülen%20Sosyal%20Yardımlar%20Üzerine%20Bilgi%20Notu%20(2008)_0.pdf Erişim Tarihi: 25.11.2021.
• Yılmaz, V. (2017). The Politics of Healthcare Reform in Turkey. New York: Palgrave McMillan.