Toplumun Sosyal Sağlık Düzeyinin Belirlenmesine Yönelik Bir Araştırma

Yıl 2023, Cilt: 34 Sayı: 1, 133 - 149, 31.01.2023

Beyza Erkoç

https://doi.org/10.33417/tsh.1115598

Öz

Dünya Sağlık Örgütü’nün sağlık tanımlamasında sağlık fiziksel, ruhsal ve sosyal sağlık şeklinde üç temel bileşenle açıklanmıştır. Bu bileşenlerden sosyal sağlık en son akla gelen sağlık bileşendir. Bunun nedeni, sosyal sağlığın bireylerin içerisinde yaşamış olduğu toplumla uyumlu biçimde yaşaması şeklinde yapılan dar tanımlamalardır. Sosyal sağlık, Dünya Sağlık Örgütü raporları ile belirlenmiş belirleyicileri olan, sonuçları ile diğer belirleyicileri etkileyebilecek toplumsal uyumu da içerisine alan çok boyutlu kavramlardandır. Bu çalışma ile toplumun sosyal sağlık düzeyinin belirlenmesi ve sosyal sağlık düzeyinin demografik özelliklere göre farklılaşıp farklılaşmadığının tespit edilmesi amaçlanmıştır. Araştırma 01.12.2021- 31.01.2022 tarihleri arasında Zonguldak ili ve ilçelerinde yaşayan, 18 yaş ve üzeri bireylerle anket yöntemi uygulanarak gerçekleştirilmiştir. Araştırma kapsamında 994 adet anket formu değerlendirilmiştir. Yapılan analizlerde tanımlayıcı istatistikler hesaplanmış ve demografik özeliklere göre karşılaştırmalar yapılmıştır. Katılımcıların en yüksek katılım sağladıkları sosyal sağlık boyutu “aile” (3,90±0,93), en düşük katılım sağladıkları sosyal sağlık boyutu ise “toplum” (3.05±0,77) boyutudur. Sosyal sağlığın, fiziksel ve psikolojik sağlık üzerinde ve bireylerin yaşam doyumları ile refah seviyelerine olan etkisi düşünüldüğünde sosyal sağlık düzeyinin mümkün olduğunca yüksek olması beklenir. Bunun için bireysel çabaların yanında kamu- özel kurum ve kuruluşlarının, üniversitelerin, yerel yönetimlerin, sivil toplum kuruluşlarının vb. desteği ve sosyal hizmet uzmanlarının sürece katkısı elzemdir.

Anahtar Kelimeler

Sağlık, Sağlığın Bileşenleri, Sosyal Sağlık

A Research on Determining The Social Health Level of Society

Öz

In the World Health Organization definition, health is explained with three basic components: physical, mental, and social health. Social health is the last health component that comes to mind among these components. The reason for this is the narrow definition of social health as that individual iving in harmony with their society. Social health is one of the multidimensional concepts that have determinants defined by the World Health Organization reports and include social cohesion that can affec the results and other determinants. With this study it is aimed to determine the social health level of the society and determine whether the social health level differs according to demographic characteristics. There search was carried out by applying the questionnaire method to individuals aged 18 and overliving in Zonguldak province and its districts between 01.12.2021 and 31.01.2022. Within the scope of there search, 994 questionnaires were evaluated. In the analyzes made, descriptive statistics were calculated, and comparisons were made according to demographic characteristics. The social health dimension with the highest participation of the participants is “family” (3.90±0.93), and the social health dimension with the lowest participation is “society” (3.05±0.77). When we consider the impact of social health on physical and psychological health and the life satisfaction and well-being of individuals, the level of social health is expected to be as high as possible. Forthis, in addition to individual efforts, the support of public-private institutions and organizations, universities, local governments, non-governmental organizations, etc.,and the contribution of social workers to the process is essential.

Anahtar Kelimeler

Health, Components of Health, Social Health

Kaynakça

• Abachizadeh, K., Tayefi, B., Nasehi, A. A., Memaryan, N., Rassouli, M., Omidnia, S., &Bagherzadeh, L. (2014). Development of a Scale for Measuring Social Health of Iranians Living in Three Big Cities. Medical journal of the Islamic Republic of Iran, 28, 2.
• About Social Determinants of Health, https://www.who.int/social_determinants/sdh_definition/en/, Erişim tarihi: 28.12.2021
• Aktan, C. C. ve Vural, İ. Y. (2002), “Yoksulluk: Terminoloji, Temel Kavramlar ve Ölçüm Yöntemleri”, Yoksullukla Mücadele Stratejileri, Aktan, Coşkun Can (ed), Hak-İş Konfederasyonu Yayınları, Ankara.
• Aydın, A., Kahraman, N., & Hiçdurmaz, D. (2017). Hemşirelik Öğrencilerinin Algılanan Sosyal Destek ve Psikolojik İyi Olma Düzeylerinin Belirlenmesi. Psikiyatri Hemşireliği Dergisi, 8(1), 40-47.
• Beğer, T., & Yavuzer, H. (2012). Yaşlılık ve Yaşlılık Epidemiyolojisi. Klinik Gelişim, 25(3), 1-3.
• Bolsoy, N., & Sevil, Ü. (2006). Sağlık- Hastalık ve Kültür Etkileşimi. Anadolu Hemşirelik ve Sağlık Bilimleri Dergisi, 9(3), 78-87.
• Cüceloğlu, D. İnsan ve Davranışı. Psikolojinin Temel Kavramları. İstanbul: Remzi Kitabevi,1994.
• Çetinkaya, F. F., & Korkmaz, F. (2019). Algılanan Sosyal Destek İle Stres Düzeyleri Arasındaki İlişkinin İncelenmesi: Üniversite Öğrencileri Üzerine Bir Araştırma. Cumhuriyet Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Dergisi, 20(1), 91-103.
• Demirel, Y., ve Yücel, M. (2017). Sosyal Destek ve Psikolojik Güçlendirmenin Duygusal Tükenmişlik Üzerine Etkisi. Kastamonu University Journal of Economics&Administrative Sciences Faculty, 18(1), s.310-321
• Dikmen, Y., Yılmaz, D., & Usta, Y. Y. (2017). Hemşirelik Öğrencilerinde Algılanan Sosyal Destek ile Boyun Eğici Davranışlar Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. European Journal of Therapeutics, 23(1), 12-18.
• Doğan, T. (2016). Psikolojik Belirtilerin Yordayıcısı Olarak Sosyal Destek ve İyilik Hali. Türk Psikolojik Danışma ve Rehberlik Dergisi, 3(30).
• Erişkinler İçin Engellilik Değerlendirilmesi Hakkında Yönetmelik (2019), T. C. Resmî Gazete, 30692, 20 Şubat 2019.
• Erkoç, B. (2021). Sosyal Sağlık Ölçeğinin Türkçe Uyarlaması: Geçerlik ve Güvenirlik Çalışması. Anemon Muş Alparslan Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 9 (5), 1455-1466 .
• Güdü Demirbulat, Ö., ve Bozok, D. (2015). Presenteeism (işte varolamama) ile Yaşam Doyumu, Fiziksel ve Ruhsal İyilik Halinin Etkileşimine Yönelik Seyahat Acentası İşgörenleri Üzerinde Bir Araştırma. Karamanoğlu Mehmetbey Üniversitesi Sosyal Ve Ekonomik Araştırmalar Dergisi, 2015(1), 7-13.
• Gümüş, H. (2015). Evli Bireylerin Algılanan Sosyal Destek Düzeyi ve Yaşam Doyumları ile Problem Çözme Becerileri Arasındaki İlişki. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi, Yalova Üniversitesi, Yalova.
• Gür, N. (2017). Güven, Bürokrasi ve Refah Devleti. İnsan ve Toplum. 7(1), 89-115.
• Hair, J. F., Black, W. C., Babin, B. J., Anderson, R. E. ve Tatham, R. L. (2013). Multivariate Data Analysis: Pearson Education Limited.
• Hamzaoğlu, O., (2010), “Sağlık Nedir? Nasıl Tanımlanmalıdır?”, Toplum ve Hekim Dergisi, Cilt 25. Sayı 6, s. 403-410
• İleri, O. N. (2019), Sağlığın Sosyal Belirleyicileri Konusunda Yaklaşım ve Uygulama Farklılıklarının Araştırılması: Nitel Bir Çalışma, (Uzmanlık Tezi), Gazi Üniversitesi Tıp Fakültesi Halk Sağlığı Ana Bilim Dalı, Ankara.
• Marmot, M. ve Wilkinson, R. G., (2006), Sağlığın Sosyal Belirleyicileri, Çev. Ed. İlker Kayı ve Yeşim Yasin, İnsev Yayınları, İstanbul.
• Medical Definition of Stress, https://www.medicinenet.com/script/main/art.asp?articlekey=20104, Erişim tarihi: 29.08.2021
• Oskay, Ü. (1997), Medikal Sosyolojide Bazı Kavramsal Açıklamalar. Sosyoloji Dergisi, (4).
• Owen, F. K., ve Çelik, N. D. (2018). Yaşam Boyu Sağlıklı Yaşam ve İyilik Hali. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 10(4), 440-453.
• Özbek, M. (2016). Evli Bireylerde Yaşam Doyumu ve Psikolojik İyi Oluşlarının Çeşitli Değişkenlerle İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. Nişantaşı Üniversitesi, İstanbul.
• Popay, J., Escorel, S., Hernández, M., Johnston, H., Jane Mathieson, Rispel, L. (2008). Understanding and Tackling Social Exclusion (SEKN). Final Report to the WHO Commission on Social Determinants of Health From the Social Exclusion Knowledge Network.
• Reblin, M., ve Uchino, B. N. (2008). Sosyal ve Duygusal Destek İle Bunların Sağlık Üzerindeki Etkileri. Current Opinion in Psychiatry, 4(3), 125-131.
• RoyalCollege of Nursing (2012). HealthInequalitiesAndTheSocialDeterminants of Health. PolicyBriefind No.1/12, London.
• Sağlıklı Beslenme, http://dosyasb.saglik.gov.tr/Eklenti/1428,sagliklibeslenmepdf.pdf?0, Erişim tarihi: 29.10.2021.
• Scarpelli, D. G., Disease, https://www.britannica.com/science/disease, Erişim Tarihi: 29.10.2021.
• Socail Exclusion, https://www.who.int/social_determinants/themes/socialexclusion/en/, Erişim tarihi: 29.08.2021.
• Social Health, https://www.nhp.gov.in/social-health_pg, Erişim Tarihi: 28.12.2021
• Taşköprü, M. (2013). Evlilik Doyumu ile Problem Çözme Becerileri, Stresle Başa Çıkma ve Evlilik Süresi Arasındaki İlişkinin İncelenmesi. Yayımlanmamış Yüksek Lisans Tezi. İstanbul Bilim Üniversitesi, İstanbul.
• What is Addiction?, https://www.medicalnewstoday.com/articles/323465, Erişim tarihi: 29.12.2021.
• Wilkinson, R. G., Marmot, M. ve World Health Organization. (1998). Social Determinants of Health: The Solid Facts (No. EUR/ICP/CHVD 03 09 01). Copenhagen: WHO Regional Office for Europe.
• Wilkinson, R. G., ve Marmot, M. (2003). Social Determinants of Health: The Solid Facts Second Edition. World Health Organization.
• World Health Organization (2002) World Report on Violence and Health. Geneva: WHO. http:// www5.who.int/violence_injury_prevention/download.cfm?id=0000000582
• World Health Organization, (2003), Investing in Mental Health, World Health Organization, Geneva, ISBN 92 4 156257 9.
• World HealthOrganization (WHO), What is the WHO definition of health? https://www.who.int/about/who-we-are/frequently-asked-questions, Erişim Tarihi: 27.08.2021.
• Yıldırım, F., (2012) Gençlerin Yaşamında Bir Sosyal Savunmasızlık Olarak “Sosyal Adaletsizlik”: Yaşam Dönemi Yaklaşımı. Ankara Sağlık Bilimleri Dergisi, 1(1), 21-34.