Bireylerin Sağlık Arama Davranışlarının Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumuna Duyulan Güvene Etkisi

Yıl 2025, Cilt: 13 Sayı: 26, 60 - 76, 17.12.2025

Dilek Uysal

https://doi.org/10.46218/tshd.1661042

Öz

Hasta ve hekimi fiziksel ortam dışında da bir araya getirerek uzaktan sağlık hizmeti sunumunun gerçekleşmesi Covid-19 pandemisi ile sağlık sisteminin içerisinde önem kazanmıştır. Ülkemizde de pilot uygulaması yapılan uzaktan sağlık hizmeti sunumu sadece hasta bireylerin tanı, teşhis, tedavisi için değil sağlığı koruma davranışı içerisinde olan tüm bireyler için önem arz etmektedir. Bireylerin sağlık arama davranışları, hastalıkların önlenmesi, teşhis edilmesi, tedavi süresi ve iyileşme süreçlerine etki etmektedir. Bireyin sağlığı tıp alanını ilgilendirirken sağlığı ile ilgili alacağı destek tıbbi sosyal hizmet desteği içerisinde yer almaktadır. 18 yaş üstü bireyler ile yapılan bu çalışmada Sağlık Arama Davranışı Online alt boyutu Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumuna Duyulan Güven üzerindeki değişimin %23,5’ini (R2=0,235) açıklamaktadır. Uzaktan sağlık hizmeti sunumuna duyulan güveni etkileyen sağlık arama davranışı ile ilgili tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının sağlık eğitimi kapsamında bireyleri bilgilendirilmesi, önemini vurgulaması, hem uzaktan sağlık hizmeti sunumunu hem de sağlık arama davranışını etkileyecektir.

Anahtar Kelimeler

Uzaktan Sağlık Hizmeti Sunumu , Sağlık Arama Davranışı , Güven , Sağlık

Kaynakça

• Agarwal, P., Kithulegoda, N., Umpierre, R., Pawlovich, J., Pfeil, J. N., & D’Avila, O. P. (2020). Telemedicine in the driver’s seat: new role for primary care Access in Brazil and Canada: the Besrour papers: a serişe on the state of family medicine in Canada and Brazil. Canadian Family Physician, 66(2):104-111.
• Arakelyan, S., Jailobaeva, K., Dakessian, A., Diaconu, K., Caperon, L., Strang, A., Ager, A. (2021). The role of trust in health-seeking for non-communicable disease services in fragile contexts: A cross-country comparative study. Social Science & Medicine, 291, 114473. doi:10.1016/j.socscimed.2021.114473
• Ayaz, S., Tezcan, S., & Eker, F., (2005). Hemşirelik Yüksekokulu öğrencilerinin sağlığı geliştirme davranışları. Cumhuriyet Üniversitesi Hemşirelik Yüksekokulu Dergisi, 9(2), 26-34.
• Brashers, D. E., Goldsmith, D. J. ve Hsteh, E. (2002). Information seeking and avoiding in health contexts. Human Communication Research, 28(2), 258–271. doi:10.1093/hcr/28.2.258
• Çağatay, A., Kıbrıs, Ş. ve Kızılkaya, S. (2023). Online sağlık arama davranışı: karşılaştırmalı bir çalışma. Bandırma Onyedi Eylül Üniversitesi Sağlık Bilimleri ve Araştırmaları Dergisi, 5(1), 65–73. doi:10.46413/boneyusbad.1263753
• Çankaya, A. ve Filiz, E. (2024). Yaşlı bireylerin sağlık sistemlerine güvenleri ve sağlık arama davranışları. Balkan Sağlık Bilimleri Dergisi, 3(1), 27–48. doi:10.61830/balkansbd.1436532
• Deniz, S. ve Çimen, M. (2021). Sağlık Arama Davranışı Üzerine Bir Araştırma. A Study On Health-Seekıng Behavıour. Usaysad Dergisi, 7(3), 639–646.
• Galdas, P. M., Cheater, F. ve Marshall, P. (2005). Men and health help-seeking behaviour: Literature review. Journal of Advanced Nursing, 49(6), 616–623. doi:10.1111/j.1365-2648.2004.03331.x
• Gilson, L. (2003). Trust and the development of health care as a social institution. Social Science & Medicine, 56(7), 1453–1468. doi:10.1016/S0277-9536(02)00142-9
• Huang, M., Zhang, H., Gu, Y., Wei, J., Gu, S., Zhen, X., … Dong, H. (2019). Outpatient health-seeking behavior of residents in Zhejiang and Qinghai Province, China. BMC Public Health, 19(1), 967. doi:10.1186/s12889-019-7305-0
• Jia, X., Pang, Y. ve Liu, L. S. (2021). Online health information seeking behavior: A systematic review. Healthcare (Switzerland), 9(12), 1–15. doi:10.3390/healthcare9121740
• Khajeh, A., Vardanjani, H. M., Salehi, A., Rahmani, N. ve Delavari, S. (2019). Healthcare‑seeking behavior and its relating factors in South of Iran. Journal of Education and Health Promotion, (8), 183. doi:10.4103/jehp.jehp
• Kilit Dolunay, Ö. ve Eke, E. (2019). Bireylerin sağlık bilgisi arama davranışlarının değerlendirilmesi: Isparta ili örneği. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 22(2), 401–436.
• Kıraç, R. (2019). Sağlık arama davranışını etkileyen faktörler: yapısal eşitlik modellemesine dayalı bir çalışma. Sağlık Bilimleri Enstitüsü Sağlık Yönetimi Anabilim Dalı Doktora Tezi, Konya
• Kıraç, R. ve Öztürk, Y. E. (2021). Health Seeking Behavior: Scale Development Study. Süleyman Demirel Üniversitesi Vizyoner Dergisi, 12(29), 224–234. doi:10.21076/vizyoner.754526
• Maon, S. N., Hassan, N. M. ve Seman, S. A. A. (2017). Online health information seeking behavior pattern. Advanced Science Letters, 23(11), 10582–10585. doi:10.1166/asl.2017.10107
• Mohseni, M. ve Lindstrom, M. (2007). Social capital, trust in the health-care system and self-rated .health: The role of access to health care in a population-based study. Social Science and Medicine, 64(7), 1373–1383. doi:10.1016/j.socscimed.2006.11.023
• Özdemir, D. ve Arpacıoğlu, S. (2020). Sosyal medya kullanımı, sağlık algısı ve sağlık arama davranışının koronavirüs korkusu üzerine etkisi. Psikiyatride Güncel Yaklaşımlar, 12(Suppl 1), 364–381. doi:10.18863/pgy.803145
• Özişli, Ö. (2023). Sağlık arama davranışı üzerine bir saha çalışması. Sosyal Bilimler Metinleri, 2023(1), 40–47. doi:10.56337/sbm.1244490
• Sebik NB, Feyzioğlu SB, ülgü MM. COVID-19 pandemisinde türkiye'de tele sağlık hizmetleri. Alpkoçak A, Dicle O, Karakülah G, Özmen M, Aydın Son Y, Şenol U, editörler. 13. Tıp Bilişimi Kongresi Bildiriler Kitabı. Tıp Bilişimi Derneği; 2021.
• Şantaş, G., Şantaş, F. ve Kaya, S. (2023). Sağlik okuryazarlik düzeyi ı̇le sağlik arama davranışı arasindakı̇ ilişki: bir alan araştırması. Hacettepe Sağlık İdaresi Dergisi, 26(3), 781–796.
• Shuyler, K. S. ve Knight, K. M. (2003). What are patients seeking when they turn to the ınternet? qualitative content analysis of questions asked by visitors to an orthopaedics web site. Journal of Medical Internet Research, 5(4), e24. doi:10.2196/jmir.5.4.e24
• Sun, X., Luo, S., Lou, L., Cheng, H., Ye, Z., Jia, J., … He, H. (2021). Health seeking behavior and associated factors among individuals with cough in Yiwu, China: a population-based study. BMC Public Health, 21(1), 1157. doi:10.1186/s12889-021-11250-5
• Uysal, D. ve Ciğerci, K. (2023). Uzaktan sağlık hizmeti sunumuna güven : ölçek geliştirme çalışması. ESTÜDAM Halk Sağlığı Dergisi, 8(3), 3369–350.
• Uzgören, N. (2012), Bilimsel Araştırmalarda Kullanılan Temel İstatistiksel Yöntemler ve SPSS Uygulamaları. Bursa: Ekin Yayın Dağıtım
• Ward, H., Mertens, T. E. ve Thomas, C. (1997). Health seeking behaviour and the control of sexually transmitted disease. Health Policy and Planning, 12(1), 19–28. doi:10.1093/heapol/12.1.19
• WHO (2024). Constitution of the World Health Organization [Internet] https://www.who.int/about/governance/constitution. Erişim Tarihi:24.09.2024
• WHO. (2010). Telemedicine: opportunities and developments in member states. Report on the second global survey on e-Health. https://iris.who.int/handle/10665/44497. Erişim Tarihi:24.09.2024
• Yaylacı, M., Cankul, İ. H. ve Mete, M. (2024). Sağlık çalışanlarının sağlık arama davranışına yönelik tutumlarının incelenmesi. Sağlık Akademisyenleri Dergisi, 11(3), 379–389. doi:10.52880/sagakaderg.1527964
• Yazıcıoğlu, Y., & Erdoğan, S. (2004). SPSS Uygulamalı Bilimsel Araştırma Yöntemleri. Ankara: Detay