TIBBİ SOSYAL HİZMET UZMANLARININ İŞYERİNDE SOSYAL DESTEK ALGISI, MESLEKİ BENLİK SAYGISI VE YAŞAM DOYUMU ARASINDAKİ İLİŞKİLERİN İNCELENMESİ

Yıl 2019, Sayı: 13, 1 - 20, 30.06.2019

Elvan Ulucan Özkan , Gülten Uçan , Hakan Baydur

Öz

Amaç: Bu araştırma, tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının (TSHU) işyerinde sosyal destek düzeyleri ile mesleki benlik saygısının
yaşam doyumları üzerindeki etkisini incelemeyi amaçlamaktadır. Yöntem: Araştırma ilişkisel tarama modelinde
tasarlanmıştır. Türkiye’de tıbbi sosyal hizmet alanında çalışanların tümü örnekleme dâhil edilmiş, 203 katılımcıya ulaşılmıştır.
Araştırmanın bağımlı değişkeni yaşam doyumu iken bağımsız değişkenleri sosyodemografik özellikler, mesleki benlik saygısı
ve iş yerinde sosyal destek puanlarıdır. Veriler araştırmacılar tarafından geliştirilen bilgi formu ile Mesleki Benlik Saygısı Ölçeği,
Yaşam Doyumu Ölçeği ve İsveç İş Yükü, Kontrolü Sosyal Destek Ölçeği'nin Sosyal Destek Alt Boyutu maddelerinden oluşan
anket formu aracılığıyla toplanmıştır. Katılımcılara elektronik form aracılığıyla e-posta adresleri üzerinden ulaşılmış ve
toplanan veriler sayı ve yüzde dağılımları ile korelasyon analizi, student’s t testi, ANOVA ve doğrusal regresyon analizi ile
değerlendirilmiştir. Bulgular: Çok değişkenli analizde mesleki benlik saygısı (β=0,446, p<0,001) ve iş yerinde sosyal desteğin
(β=0,207, p<0,001) tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının yaşam doyumunu anlamlı düzeyde arttırdığı görülmüştür. Evli sosyal
hizmet uzmanlarının yaşam doyumu ve mesleki benlik saygısının, bekâr olanlardan daha yüksek olduğu anlaşılmaktadır. Ayrıca
kurumda çalıştığı birimi isteyerek tercih eden ve hizmet içi eğitim alan TSHU’lar ile mesleği diğer sağlık çalışanları ve yöneticiler
tarafından bilinenlerin mesleki benlik saygısı puanının daha yüksek olduğu tespit edilmiştir. Sonuç: Mesleki benlik saygısı ve
iş yerinde sosyal destek, tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının yaşam doyumunu olumlu yönde ve anlamlı düzeyde etkilemektedir.

Anahtar Kelimeler

Tıbbi sosyal hizmet, tıbbi sosyal hizmet uzmanı, mesleki benlik saygısı, yaşam doyumu, iş yerinde sosyal destek

Kaynakça

• 1. Aslanturk, H. Ve Saruç, S. (2017). Group work in social work practices in health care. (Eds) B. Ozdemir N. L. Shapekova, B. Ak,H. Yıldız, F. Ozcanarslan, L. Ivanova In Developments In Health Care (pp. 663-674). Sofia: St. Kliment Ohridski University Press.
• 2. Arıcak, O., T. (1999). Grupla psikolojik danışma yoluyla benlik ve meslekî benlik saygısının geliştirilmesi. İstanbul: Marmara Üniversitesi, Eğitim Bilimleri Enstitüsü, Yayınlanmamış Doktora Tezi.
• 3. Arıcak, O., T. (2001). Mesleki benlik saygısı ölçeğinin geliştirilmesi, güvenirlik ve geçerlik çalışmaları. 6. ulusal psikolojik danışma ve rehberlik kongresi (s. 5-7). Ankara: ODTÜ.
• 4. Avşaroğlu, S., Deniz , M., ve Kahraman, A. (2005). Teknik öğretmenlerde yaşam doyumu iş doyumu ve mesleki tükenmişlik düzeylerinin incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,14, 115-129.
• 5. Aydemir, İ. (2003). Sağlık Bakanlığı’na bağlı hastanelerde tıbbi sosyal hizmet uygulamaları. Ankara: H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 6. Aydın Aslan, İ. (2015). Tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının sosyal sorun çözme becerilerinin incelenmesi. Ankara: Ankara Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 7. Barker, R. L. (1999). The social work dictionary. USA: National Association of Social Workers.
• 8. Bekiroğlu, S. (2016). Türkiye’de sağlık hizmetleri kapsamında tıbbi sosyal hizmet uygulamaları. İ. Cılga, E. Erkul, B. Yıldırım, İ. B. Adıgüzel içinde, sosyal çalışma ve sosyal politika (s. 137-164). Ankara: Bellek Yayınları.
• 9. Boz Semerci, A. (2016). Sosyal destek ve cinsiyete yönelik kalıp yargıların stres ve iş aile arasındaki çatışmalara etkisi: kadın ve erkek arasındaki farklılıklar. Ankara: H.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• 10. Büber, M. (2017). Çalışanların tükenmişlik düzeylerinin iş doyumu ve yaşam doyumu üzerine etkisi: balıkçı sınıfı gemiadamları üzerine bir araştırma. İzmir: D.E.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 11. Carmel, S. (1997). The professional self-esteem of physicians scale, structure, properties, and the relationship to work outcomes and life satisfaction. Negev: Psychological Reports.
• 12. Chui, K., & Wong, M. (2016). Gender differences in happiness and life satisfaction among adolescents in Hong Kong: RELATİONSHİPS and self concept. Social Indicators Research, 1035-1051.
• 13. Cowles, L. A. (1999). Social work in the health field: a care perspective. New York: The Haworth Press.
• 14. Diener, E., Lucas, R., & Smith, H. (1999). Subjective well-being: three decades of progress. Psychological Bulletin, 125 (2), 276-302.
• 15. Diener, E., Emmons, R. A., Larsen, R. J., & Griffin, S. (1985). The Satisfaction With Life Scale. Journal of Personality Assessment, 49 (1), 71-75.
• 16. Dilmaç, B., & Arıcak, O. (2003). Psikolojik danışma ve rehberlik öğrencilerinin birtakım değişkenler açısından benlik saygısı ile mesleki benlik saygısı düzeylerinin incelenmesi. Trakya Üniversitesi Sosyal Bilimler Dergisi, 3 (1), 1-7.
• 17. Dilmaç, B., & Ekşi, H. (2008). Meslek yüksek okullarında öğrenim gören öğrencilerin yaşam doyumları ve benlik saygılarının incelenmesi. Selçuk Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü Dergisi,20, 257-278.
• 18. Durak, M., Durak, E., & Gençöz, T. (2001). Psychometric properties of the satisfaction with life scale among Turkish university students, correctional officers, and elderly adults. Social Indicators Research, 99 (3), 413-429.
• 19. Duyan, V. (1996). Sağlıkta psikososyal boyut. H.Ü. Sosyal Hizmetler Yüksekokulu Dergisi, 7-16.
• 20. Duyan, V. (2003). Hastaların karşılaştıkları sorunlar ve çözümleri odağında tıbbi sosyal hizmet. C.Ü. Tıp Fakültesi Dergisi, 39-43.
• 21. Eisenberger, R., Armeli, S., Rexwinkel, B., Lynch, P.,
• 22. Friedlander, W. (1963). Sosyal refah hizmetlerine başlangıç. (R. Taşçıoğlu, Çev.) Ankara: Sağlık ve Sosyal Yardım Bakanlığı.
• 23. Ganster, D., Fusillier, M., & Mayes, B. (1986). Role of social support in the experience of stress at work. Journal of Applied Psychology, 71 (1), 102.
• 24. Gini, A. (1998). Identity and self. How we are formed by the work we do. Journal of Business Ethics, 17 (7), 707-714.
• 25. Giusta, M., Jewell, S., & Kambhampati, U. (2011). Gender and life satisfaction in the UK. Feminist Economics, 17 (3), 1- 34.
• 26. Gümüşsoy, U. (2018). Çalışanlarda sosyal desteğin iş-aile çatışması, yaşam doyumu ve yaşam kalitesi ile ilişkisi. Manisa: C.B.Ü. Sağlık Bilimleri Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.
• 27. Gürbüz, S., & Şahin, F. (2014). Sosyal bilimlerde araştırma yöntemleri. Ankara: Seçkin Yayıncılık.
• 28. Kalkınma Bakanlığı (2013). İllerin ve bölgelerin sosyo-ekonomik gelişmişlik sıralaması araştırması (SEGE-2011), Bölgesel Gelişme ve Yapısal Uyum Genel Müdürlüğü, Ankara.
• 29. Karasar, N. (2006). Bilimsel Araştırma Yöntemi. Ankara: Nobel Yayın Dağıtım.
• 30. Kırcı Çevik, N., & Korkmaz, O. (2014). Türkiye’de yaşam doyumu ve iş doyumu arasındaki ilişkinin iki değişkenli sıralı probit model analizi. Ömer Halisdemir Üniversitesi İktisadi ve İdari Bilimler Fakültesi Dergisi, 7 (1), 126.
• 31. Kol, E. (2009). Türkiye’de sağlık işletmelerinde sosyal hizmet uygulamaları. Eskişehir: Anadolu Üniversitesi Sosyal Bilimler Enstitüsü.
• 32. Maslach, C., & Leiter, M. (1997). The truth about burnout. how organizations cause personal stress and what to do about İt. San Francisco: Jossey-Bass Publishers.
• 33. Michel, J., Mitchelson, J., Kotrba, L., LeBreton, J., & Baltes, B. (2009). A comparative test of work-family conflict models and critical examination of work-family linkages. Journal of Vocational Behavior, 74 (2), 199-218.
• 34. Nelson Jones, R. (2012). Danışma Psikolojisi Kuramlar. (F. Akkoyun, Çev.) Ankara: Nobel Akademik Yayıncılık.
• 35. Özbesler, C., & İçağasıoğlu Çocan, A. (2010). Hastane ortamında sosyal hizmet uygulamaları. Toplum ve Sosyal Hizmet, 21-32.
• 36. Özdemir , U. (2013). Tıbbi sosyal hizmet uygulamaları eğitim projesi 2012. Tıbbi Sosyal Hizmet Dergisi, 1-8.
• 37. Özer, M., & Karabulut, Ö. (2003). Yaşlılarda yaşam doyumu. Geriatri, 6 (2), 72-74.
• 38. Recepoğlu, E., & Ülker Tümlü, G. (2015). Üniversite akademik personelinin mesleki ve yaşam doyumları arasındaki ilişkinin incelenmesi. K.Ü. Kastamonu Eğitim Dergisi, 23 (4), 1851-1868.
• 39. Salsberg, E., Quigley, L., Mehfoud, N., Acquaviva, K., Wyche, K., & Sliwa, S. (2017). Profıle of the socıal work workforce. Washington: The George Washington University Health Workforce Institute.
• 40. Saruç, S. (2013). Tıbbi sosyal hizmet hizmet içi eğitim gerekliliği. Sağlık ve Toplum, 3-11. 41. Saruç, S., & Aslantürk, H. (2018). Examination of professional commitment level of social. Turkish Journal of Family Medicine and Primary Care, 12 (1), 24-34.
• 42. Super, D. (1960). The critical nineth grade. vocational choice or vocational exploration. The Personnel and Guidance Journal, 39 (2), 107-109.
• 43. Super, D. (1963). Career development; self-concept theory. Columbia: Teacher College. Columbia University.
• 44. Şimşek, E. (2011). Örgütsel iletişim ve kişilik özelliklerinin yaşam doyumuna etkileri. Eskişehir: A.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Doktora Tezi.
• 45. T.C. Sağlık Bakanlığı . (2011). Tıbbi sosyal hizmet eğitim çalıştay raporu. Ankara.
• 46. T.C. Sağlık Bakanlığı. (16 Şubat 2011. Sayı:7465). Tıbbi Sosyal Hizmet Uygulama Yönergesi.
• 47. T.C. Sağlık Bakanlığı. (2018). Sağlık Hizmetleri Genel Müdürlüğü, Hasta Çalışan Hakları Dairesi Başkanlığı.
• 48. Tutar, H. (2004). İşyerinde psikolojik şiddet sarmalı: nedenleri ve sonuçları. Yönetim Bilimleri Dergisi, 2 (2), 101-128.
• 49. Tuzgöl Dost, M. (2007). Üniversite öğrencilerinin yaşam doyumunun bazı değişkenlere göre incelenmesi. Pamukkale Üniversitesi Eğitim Fakültesi Dergisi, 2 (22), 132-143.
• 50. Uçan, G., Çalım, S., & Yıldırım, Ş. (2015). Sosyal hizmet uzmanlarının sağlık iletişimi alanındaki rol ve fonksiyonları. Celal Bayar Üniversitesi Sağlık Bilimleri Enstitüsü Dergisi, 2 (4), 91-100.
• 51. Wrzesniewski, A., & Dutton, J. (2001). Crafting a job: revisioning employees as active crafters of their work. academy of management review, 26 (2), 179-201.
• 52. Yanardağ, U. (2017). Tıbbi sosyal hizmet uzmanlarının gözünden tıbbi sosyal hizmet alanı. S. Attepe Özden, & E. Özcan içinde, Tıbbi Sosyal Hizmet (s. 91-96). Ankara: Nobel Yayınevi.
• 53. Yılmaz , G., Keser, A., & Yorgun, S. (2010). Konaklama işletmelerinde çalışan sendika üyelerinin iş ve yaşam doyumunu belirlemeye yönelik bir alan araştırması. paradoks ekonomi, Sosyoloji ve Politika Dergisi, 6 (1), 87-107.
• 54. Yılmaz Tekirgöl, D. (2011). Çalişanlarda mesleki benlik saygisinin iş tatmini ve yaşam mutluluğu ile ilişkisi. İstanbul: M.Ü. Sosyal Bilimler Enstitüsü, Yüksek Lisans Tezi.